یونسکو علاوه‌بر ثبت 12 ذخیرگاه کشور، ثبت ژئوپارک قشم را در دستورکار دارد
ایران از دیرباز به‌عنوان یکی از پرجاذبه‌ترین کشورهای جهان از دیدگاه فرهنگ و تاریخ مطرح بوده است. همچنین ویژگی‌های طبیعی و تنوع زیستی آن نیز در رتبه بالایی از نظر طبیعت‌گردی قرار داشته. اما گونه دیگری ازجذابیت‌های طبیعی کشور پدیده‌ها و عوارض زمین‌شناختی و زمین ریخت‌شناسی هستند که به‌تازگی مورد توجه و بررسی قرار گرفته و بر همگان آشکار شده که ایران از این دیدگاه نیز جایگاه مهمی در جهان دارد. مطرح شدن موضوع ژئوپارک‌ها در سال دو هزار میلادی از سوی بخش علوم زمین یونسکو، آغاز‌گر جنبشی در میان کشورهای گوناگون برای اهمیت دادن به میراث زمین‌شناختی آن‌ها بود.
ارسال کننده : نادر زندی
اگرچه این حرکت در اروپا چند سالی زودتر آغاز شده بود؛ اما پیشنهاد مستقیم یونسکو به سازمان‌های زمین‌شناسی کشورها برای معرفی نقاط دارای ارزش زمین‌شناختی بی‌همتا، این حرکت را در دیگر کشورها نیز آغاز کرد. ژئو پارک محدوده‌ای است که ویژگی اصلی آن وجود ژئو سایت‌های پراهمیت، طبیعت و محیط زیست غنی، ویژگی‌های فرهنگی جذاب و از همه مهم‌تر مشارکت و حضور فعال جامعه محلی در برنامه‌های توسعه، حفاظت و پایداری است. برخلاف انواع مناطق حفاظت شده طبیعی ژئو پارک‌ها نه تنها ورود و حضور بازدید‌کنندگان را محدود نمی‌کنند؛ بلکه برای حضور مردم طراحی شده‌اند که همین حضور موجب رونق اقتصادی پایدار جوامع محلی خواهد شد. شرط مهم موفقیت یک ژئو پارک، وجود برنامه و راهبردهای مناسب و دقیق در مدیریت آن است. راهبردهایی برای حفاظت، بهره‌برداری صحیح، توانمند‌سازی جامعه محلی و توسعه پایدار ژئو پارک. تا به حال فقط یک پهنه طبیعی در خاورمیانه، ویژگی‌ها و شرایط لازم بین‌المللی را برخوردار بوده تا به‌عنوان یک ژئوپارک جهانی به ثبت برسد. این منطقه که به نام «ژئوپارک قشم» نام گرفته، بخش‌هایی از جزیره قشم را شامل می‌شود. ژئوپارکی که حذف آن از لیست شبکه ژئوپارک‌های جهانی در یکی دو سال گذشته، تیتر چالش برانگیز بسیاری از خبرهای زیست‌محیطی و گردشگری در ایران و حتی خارج از ایران بوده است.
ژئو پارک قشم واقع در جزیره قشم در خلیج فارس به‌عنوان نخستین ژئو پارک خاورمیانه در سال 2003 و 2004 معرفی و از 21 مارس سال 2006 (اول فروردین 1385) به‌عنوان یکی از ژئو پارک‌های ملی شبکه جهانی یونسکو شناخته شده است؛ اما پس از گذشت 4 سال از این عضویت، در سال 2010 کارت زرد یا مهلت دو ساله دریافت کرد که پس از سر رسیدن این مهلت بررسی‌های مجدد شبکه جهانی از این ژئو پارک و عدم توجه به استاندارد‌های مورد نظر آن‌ها منجر به خروج ژئو پارک قشم ازشبکه جهانی ژئو پارک‌ها شد.
چراغ سبز یونسکو به قشم
اما در واپسین روز‌های سال گذشته رئیس شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو و رئیس بخش علوم زمین این نهاد بین‌المللی پس از بازدید از ژئوسایت‌های ژئوپارک قشم، در دیدار با مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم، بر جهانی شدن ژئوپارک قشم در آینده نزدیک تاکید کرد.
پاتریک مک‌کیور در این دیدار، گفت: با تغییرات عمده‌ای که طی دو سال گذشته در محدوده ژئوپارک زیبای قشم ایجاد شده، به‌طورحتم این ژئوپارک در آینده نزدیک در فهرست ژئوپارک‌های جهانی قرار می‌گیرد. جوامع محلی محدوده ژئوپارک قشم به‌عنوان مهم‌ترین عنصر ارتباطی با گردشگران ضمن حفظ محیط زیست از آموزش‌های مناسب برخوردار شده‌اند و این فاکتور مهمی برای جلب رضایت بازرسان یونسکو است.
به گفته رئیس شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو، مدیریت قوی حاکم بر مجموعه منطقه آزاد قشم تحولی شگرف در ساختار ژئوپارک این جزیره ایجاد کرده و استمرار آن می‌تواند ژئوپارک قشم را برای همیشه در فهرست جهانی جای دهد. وی با اعلام این‌که قشم و 16 ژئوپارک دیگر درخواست خود را برای قرار گرفتن در لیست ژئوپارک‌های جهانی ارائه کرده‌اند، اظهار کرد: شرایط ژئوپارک قشم با توجه به تغییرات بنیادین ایجاد شده در زمره قوی‌ترین شرایط قرار دارد.
مک‌کیور گفت: پس از ثبت جهانی ژئوپارک قشم، مسئولان این جزیره باید تلاش کنند دوره‌های ژئوپارک با حضور نمایندگان کشورهای علاقه‌مند به ثبت جهانی در این منطقه برگزار شود. وی با تاکید دوباره بر تداوم تلاش‌های صورت گرفته در ژئوسایت‌های ژئوپارک قشم، گفت: ایجاد اشتغال، توسعه پایدار جوامع محلی و استفاده از لگوی ژئوپارک در حوزه اقتصاد جوامع محلی باید مهم‌ترین تابع و هدف ژئوپارک‌ها باشد. رئیس شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو یادآور شد: ژئوپارک هر کشور باید براساس امتیازات و داشته‌های همان منطقه مدیریت شود و آموزش‌های لازم علاوه‌بر جوامع محلی باید در سطوح مختلف تحصیلی از مدارس تا دانشگاه‌ها با جدیدت دنبال شود.
ژئوپارک قشم در مسیر جهانی شدن
اکنون دبیر کمیسیون ملی یونسکو در ایران نیز از تلاش جدی این کمیسیون برای ثبت جهانی ژئوپارک قشم خبر داده است. نصیری قیداری روز دوشنبه، در نشست بررسی موانع و راهکارهای توسعه علم و فناوری در ایران با اشاره به افتخارات و پیشرفت‌های ایران در حوزه‌های علم و فناوری گفت: یونسکو تنها نهاد بین‌المللی علمی است که با ایجاد شبکه وسیعی در حوزه علم و فناوری گام‌های جهانی در این زمینه برمی‌دارد.
دبیر کمیسیون ملی یونسکو در ایران با بیان این‌که یونسکو تنها به حرف اکتفا نمی‌کند، بلکه اقدامات عملی در این زمینه دارد، افزود: بر این اساس این سازمان برنامه‌های زیادی را برای نهادسازی از سال‌های 2016 تا 2021 تدوین کرده است که از آن جمله می‌توان به مراکز نوع اول و دوم و ایجاد کرسی‌های دانشگاهی اشاره کرد؛ در ایران 13 کرسی پژوهشی در دانشگاه‌ها دایر شده است.
وی به اقدامات انجام‌شده در کمیسیون ملی یونسکو در ایران اشاره کرد و گفت: تاکنون علاوه‌بر ثبت 12 ذخیرگاه کشور اقدام جدی در زمینه ثبت ژئوپارک قشم را در دستور کار داریم.
براساس ضوابط یونسکو، پیوستن دوباره ژئوپارک قشم به شبکه جهانی ژئوپارک‌ها فقط در صورت تامین زیرساخت‌ها و شرایط تعیین شده از سوی این سازمان امکان‌پذیر می‌شد.
تلاش جدی برای بازگشت این ژئوپارک به شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو از سال 92 آغاز و پس از ایجاد زیرساخت‌های لازم در منطقه، پرونده آن در آذر سال گذشته به یونسکو ارسال شد.
در این مدت، تعدادی از کارشناسان و اعضای اصلی شبکه ژئوپارک‌های یونسکو با سفر به جزیره قشم، وضعیت ژئوپارک قشم را از نزدیک بررسی کردند و بررسی این پرونده همچنان ادامه دارد.
به گفته مسئولان ژئوپارک قشم و کمیسیون ملی یونسکو، روند بررسی پرونده این مجموعه ارزشمند طبیعی نشان می‌دهد که ژئوپارک قشم تا پایان تابستان امسال به فهرست 112 ژئوپارک جهانی یونسکو می‌پیوند و نخستین ژئوپارک در خاورمیانه و شمال آفریقا خواهد بود که ثبت جهانی می‌شود.
به‌طور قطع با کسب امتیاز ثبت جهانی ژئوپارک قشم در فهرست جهانی ژئوپارک‌های یونسکو، ظرفیت‌های گردشگری این جزیره بیش از پیش در صنعت گردشگری جهان مطرح و از مزیت‌های آن جزیره قشم و مردم محلی بهره‌مند می‌شوند.
آخرین دیدگاه‌ها