ایران از جمله کشورهایی است که در طی چند سال اخیر به دلیل کاهش بارندگی، بی تدبیری و عدم مدیریت منابع آبی و تغییرات اکوسیستمی در منطقه، به طور نگران کننده‌ای با پدیده‌ی خشکسالی دست به گریبان است.
ارسال کننده : احسان فتاحی
تالاب‌های آلاگل و گمیش تپه (گمیشان) در منطقه‌ی ترکمن صحرا و حوالی روستای “داشلی برون” استان گلستان قرار گرفته است. این تالاب‌ها که در مرز شمالی ایران و همسایگی کشور ترکمنستان قرار دارد، در کنوانسیون رامسر -که پیمانی بین‌المللی برای حفاظت از تالاب‌ها و حیوانان و گیاهان وابسته به آن‌ها و به ویژه پرندگان آبزی است و همان طور که از نامش برمی‌آید، در سال ۱۹۷۱ میلادی در شهر رامسر به تصویب رسید-، ثبت جهانی شده است. کنوانسیون رامسر، در ابتدا این کنوانسیون به امضای نمایندگان ۱۸ کشور شرکت کننده رسید، اما امروزه ۱۶۹ کشور جهان عضو این پیمان هستند. (۱)
تالاب‌ها یکی از عوامل اصلی رشد و کشاورزی هستند اما کشاورزی بی ضابطه و خارج از ظرفیت‌های اکولوژیک، آسیب‌های فراوانی به طبیعت وارد کرده و این امر در کشورهای کم آبی مثل ایران که در مصارف کشاورزی از ۸۵ درصد منابع آبی استفاده می‌شود، مسلماً تهدید جدی‌تر محسوب می‌شود.
تالاب آلاگل بزرگ‌ترین تالاب استان گلستان در دشت ترکمن صحرا در آستانه‌ی خشک شدن کامل قرار دارد. این تالاب ۲۵ کیلومتر مربع مساحت داشته و عمق آب این تالاب در شرایط ایده‌آل تا ۲/۵۰ متر می‌رسید. در این تالاب پرورش ماهیان آب شور زی دریای خزر به ویژه ماهی سفید و کپور نیز رونق قابل توجهی داشت.
هم‌چنین تالاب بین المللی گمیش تپه (گمیشان) با مساحت تقریبی۱۷۷۰۰ هکتار و به عمق متوسط ۵/۱ متر در غرب شهرستان محروم گمیشان واقع و از غرب روستای چارقلی تا مرز ترکمنستان به طول تقریبی ۳۰ کیلومتر و عرض ۳-۲ کیلومتر ادامه داشت؛ متاسفانه طی سال‌های اخیر این تالاب کاملاً خشک و نابود شده است. این تالاب بین المللی زیستگاه انواع پرندگان رنگارنگ مهاجر و بومی و ماهیان دریایی بود که گردشگران و عاشقان طبیعت را از سراسر کشور و حتی کشورهای مجاور جذب می‌نمود؛ به طوری‌که بسیاری از این مهمانان در آن‌جا چادر زده و اطراق می‌کردند. مخصوصاً در ایام تعطیلات، غلغله‌ای از گردشگران بود که از تماشای طبیعت بکر و زیبای منطقه و هوای پاک و لطیف دریایی لذت می‌بردند. در این تالاب نه تنها اهالی این شهرستان محروم با صید ماهی و شکار در فصول مجاز امرار معاش می‌نمودند، بلکه محل رجوع بسیاری از صیادان و شکارچیان شهرهای همجوار حتی از شهرهای استان مازندران نیز بوده است.
اهالی شهر گمیش تپه به دلیل فقدان امکانات صنعتی و اشتغال‌زایی و شوره زار بودن زمین‌های کشاوری و عدم وجود آب‌های شیرین سطحی و تحتانی، خاصه به علت خشکسالی‌های بی‌سابقه‌ی اخیر در وضعیت بسیار سخت معیشتی قرار دارند؛ به طوری که بالاترین سطح بیکاری را در استان رقم زده است. این امر موجب افزایش سریع بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی نیز شده است.
با توجه به این‌که مردم منطقه اکثراً ماهیگیر و علت وجودی شهر گمیش تپه نیز صید و صیادی بوده، اهمیت رسیدگی به این معضل زیست محیطی به خصوص برای کنترل بحران اقتصادی و اجتماعی حاصل از آن، کاملاً حیاتی است. بنا بر نظر غالب کارشناسان امر با توجه به این‌که فاصله‌ی این تالاب با دریای خزر چند صد متری بیش‌تر نیست، می‌توان با صرف کم‌ترین هزینه این تالاب را دوباره احیاء کرد. اما چیزی که مشخص است تا کنون هیچ اراده‌ی عملی برای حل و فصل این بحران چند جانبه در مسئولین امر وجود نداشته و ادامه‌ی این بی‌توجهی قطعاً علاوه بر افزایش خسارات آن، هزینه‌ی جبران را نیز به مراتب بالاتر خواهد برد.
نویسنده : دانیال بابایانی
آخرین دیدگاه‌ها