ازتخریب پرسرعت تا خانه تکانی طبیعت

فرستنده:حسین محمودی

معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست با پرشتاب خواندن روند تخریب منابع طبیعی در کشور هشدار داد اگر این روند به همین صورت ادامه یابد، آیندگان سهمی از منابع طبیعی کشور نخواهند داشت و خواستار همکاری همه آحاد مردم و مسوولان برای احیای منابع زیست محیطی کشور شد.

معصومه ابتکار در روزهای پایانی سال 92 و درحالیکه از عمر دولت یازدهم شش ماه گذشته است در نخستین گفت و گوی خود با خبرنگاران ایرنا برخی از مهمترین چالش های زیست محیطی دولت را در این مدت و همچنین اقدامات یا رویکردهای تغییر یافته دراین مسیر را برشمرد.

وی نخستین زن ایرانی دارای مسوولیت در هیات دولت پس از انقلاب اسلامی است. وی 8 سال در دولت اصلاحات رییس سازمان محیط زیست بود و در دولت یازدهم نیز مجددا ریاست این سازمان را برعهده گرفت.

ابتکار می گوید در دولت یازدهم دغدغه های زیست محیطی رییس دولت یازدهم و سایر همکاران وی از جمله خود او، از یکسو و همچنین بحران های زیست محیطی بسیار موجود در کشور الزامی را پیش پای همگان قرار داده است.

بانوی محیط زیست کشور با تشریح برخی از مهمترین چالش های پیش روی این سازمان، معتقد است :در صورتی که اجماع داخلی میان قوا و دستگاههای مختلف برای رفع این بحران ها ایجاد نشود، توفیق دراین حوزه بسیار اندک خواهد بود.

شتاب پرسرعت تخریب طبیعت

ابتکار در پاسخ به سوال روند تخریب طبیعت درایران چگونه است؟ گفت: تاکنون بین 7.5 تا 10 درصد از خاک ایران حفاظت شده است به این مفهوم که باید از ذخایر ویژه زیستی، گیاهی و جانوری کشور در این مناطق حفاظت شود در حالی که در دنیا این رقم به 20 درصد رسیده است.

وی با تاکید براینکه منابع طبیعی کشور باید برای نسل های آینده حفظ شود تا آیندگان هم به طور مثال گوزن زرد، یوزپلنگ ، جنگل و تالاب داشته باشند، هشدار داد: این روند تخریبی که در کشور وجود دارد اگر به همین روال پیش رود دیگر برای نسل آینده چیزی از طبیعت باقی نخواهد ماند.

جلوگیری از فعالیت معادن در مناطق حفاظت شده

از رییس سازمان حفاظت محیط زیست در مورد روند فعالیت معادن درتخریب محیط زیست سوال شد که وی پاسخ داد: برخی از معادن در روند فعالیت خود به حفظ محیط زیست توجهی ندارند. این سازمان به طور کلی مانع از فعالیت معادنی می شود که در مناطق حفاظت شده قرار دارند ، البته برای فعالیت معادن در سراسر کشور ضابطه وجود دارد که فعالان این عرصه موظف به رعایت آن هستند.

وی تاکید کرد: به غیر از مناطق حفاظت شده بقیه معادن در سراسر کشور در حال فعالیت هستند و تا زماینکه مرتکب تخلف زیست محیطی نشوند، مثلا فعالیت آنها موجب خشک شدن قنات های محلی نشود و یا شکایت مردمی نداشته باشند ،می توانند به فعالیت خود ادامه دهند. به هرصورت باید قوانین زیست محیطی در هرنوع فعالیت اقتصادی مورد رعایت قرار گیرد.

استفاده ازآب دریای بسته خزر توسط آب شیرین کن ها

ابتکار در پاسخ به این سوال که برخی از کشورهای حاشیه دریای خزر با استفاده از آب شیرین کن ها از منابع آبی دریای بسته خزر استفاده می کنند؟ رویکرد ایران دراین زمینه چه بوده است؟ گفت: استفاده از آب شیرکن ها به منظور انتقال آب از حوضه ای به حوضه دیگر باید مطالعات و ارزیابی زیست محیطی داشته باشد، اثبات شود عوارض زیست محیطی ندارد و هم رویکرد علمی داشته باشد اما هر نوع اقدامی دراین زمینه باید با همکاری کشورهای حاشیه این دریا صورت گیرد.

وی درمورد طرح انتقال آب خزر به سمنان نیز گفت: این طرح هنوز آغاز نشده است .

آلودگی و برداشت بی رویه از دریای خزر

معاون رییس جمهوری درعین حال تاکید کرد: اکنون مساله مهم در دریای خزر میزان انواع آلودگی ها اعم از نفتی و فاضلاب ها ، برداشت بی رویه از ذخایر آبزیان به ویژه ماهیان خاویاری و مدیریت سواحل است که باید جدی گرفته شود.

وی گفت: به دلیل موقعیت جغرافیایی دریای خزر ، بیشترین آلودگی ها به سمت ایران حرکت می کند ، از طرفی هم بیشترین جمعیت حاشیه خزر در ایران زندگی می کنند و متاسفانه برای این موضوع به اندازه کافی برنامه ریزی نداشتیم ، از سواحل به خوبی استفاده نکرده ایم و متاسفانه آلودگی سواحل ما در خزر بسیار بالاست.

ابتکار افزود: تنها پیمان مشترکی که در دریای خزر میان کشورهای حاشیه قرار دارد کنوانسیون محیط زیست تهران ( خزر) است که چارچوب همکاری و یک سری ضوابط محیط زیستی در قالب همکاری شکل گرفته است، همچنین پروتکل های اجرایی هم در این پروتکل ایجاد شده که قطعا بر اساس آنها هرگونه دخل و تصرفی خارج از چارچوب قانون و کنوانسیون با همکفری و همکاری کشورهای عضو پیگیری خواهد شد.

وی تاکید کرد: متاسفانه صید بی رویه و قاچاق ماهیان خاویاری نسل انها را به انقراض نزدیک کرده است و اکنون صید آن به طور کامل متوقف و ممنوع شده است.

ابتکار گفت: وضعیت فاضلاب های ورودی به دریای خزر نیز نگران کننده است، مدیریت فاضلاب های شهری، پساب های صنعتی و کشاورزی به طور جداگانه برنامه داشتند اما در دوره قبل دولت متوقف شدند که باید تلاش کنیم تا برنامه ها را از سر بگیریم تا بتوانیم خزر را نجات دهیم.

راه اندازی گارد ساحلی از برنامه های سازمان محیط زیست

رییس سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به این سوال که ضرورت تقویت واحدهای انتظامی این سازمان با توجه به حوادث و وقایع رخداده در این زمینه گفت: دربخش محیط زیست طبیعی یگان حفاظت محیط زیست داریم که به صورت کاملا تخصصی در حال فعالیت هستند. البته مشابه این اقدام و راه اندازی چنین یگانی در بخش دریایی هم در دستور کار سازمان قرار دارد که با مرتفع کردن تشریفات قانونی و اداری بلافاصله راه اندازی خواهد شد.

محیط بانان ضابط قضایی محیط زیست

ابتکار گفت: یگان حفاظت محیط زیست اقدام به آموزش محیط بانان در بخش های مختلف تخصصی ، حقوقی ، نحوه مواجه شدن با حیات وحش، مسائل خاص محیط های طبیعی و نحوه شلیک کرده است بسیاری از محیط بانان به عنوان ضابط قضایی نقش مهمی در حفاظت از محیط زیست دارند.

وی به کمبودها دراین زمینه اشاره کرد و گفت: در ساختار جدید یگان حفاظت محیط زیست 10 هزار محیط بان برای پوشش مناطق حفاظت شده تعیین شده است در حالی که اکنون حدود 3 هزار محیط بان در حال فعالیت هستند که افزایش تعداد انها در دستور کار سازمان قرار دارد.

وی تاکید کرد: محیط بانان یکی از مهمترین ابزارها و توانمندی ما در حفاظت و جلوگیری از تخلف و حفاظت از عرصه های طبیعی چه دریایی و چه خشکی نقش کلیدی دارند بنابراین باید تقویت و حمایت شوند.

وی درمورد حوادث رخداده علیه تعداد زیادی از محیط بانان نیز از آنها به عنوان قشر مظلوم یاد کرد و گفت: نهادهای ذیربط مانند قوه قضاییه باید از این قشر حمایت کنند تا منابع طبیعی کشور توسط متخلفان مورد تهاجم قرار نگیرد.

در سه دهه گذشته 113 محیط بان توسط مهاجمان به منابع طبیعی کشور کشته شدند و درهشت ساله اخیر هفت محیط بان هم به علت شلیک به شکارچیان در زندان به سر می برند.

رویکرد وزارت کشور نسبت به ایجاد سمن ها تغییر کرده است

معاون رییس جمهوری درپاسخ به این سوال که گفتید نقطه ثقل همه اقدامات و عملکردهای محیط زیست مردم هستند،چگونه دلسوزان محیط زیست مورد توجه و حمایت قرار می گیرند؟ ازتغییر رویکرد نسبت به ایجاد وفعالیت سمن های زیست محیطی خبر داد و گفت : تشکل های مردمی، محلی ، شوراها، اتحادیه ها، انجمن های صنفی و حتی کشاورزان نقش بسزایی در حفظ محیط زیست دارند و خوشبختانه رویکرد وزارت کشور هم در ارتباط با تشکل های مردم نهاد تغییر کرده است.

وی تاکید کرد: فضای دولت یازدهم فضای همدلی و جلب مشارکت های مردم است، فضای خوبی برای جلب نهادهای مردمی در عرصه های مختلفی مانند حفظ محیط زیست است و خوشبختانه نگاه وزارت کشور در دادن مجوز برای ایجاد این سمن ها بسیار مثبت شده و دیگر نگاه امنیتی سابق نسبت به سمن ها وجود ندارد.

ابتکار افزود: اکنون به انجمن های مردم نهاد اجازه فعالیت ، طرح دیدگاه ها و نقد داده می شود و سازمان محیط زیست هم اعتباراتی برای توانمند سازی آنها در نظر گرفته است اما انتظار ما از سمن ها این است که خودشان را توانمند کنند، تخصصی تر عمل کنند و حتما به شکل شبکه ای فعالیت کنند.

وی تاکید کرد: سمن ها باید برای خود نمایندگانی انتخاب و معرفی کنند تا در نشست ها و جلسات حضور داشته باشند و در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی ها پررنگ وارد شوند.

به گفته وی تاکنون در بسیاری از جلسات مانند آلودگی هوا ، شکار و صید این سازمان های مردم نهاد حضور داشتند که امیدواریم این روند به شکل سازنده ای ادامه یابد. برای برقراری ارتباط دموکراتیک لازم است که سمن ها نماینده داشته باشند تا نظرشان را در جمع منعکس کند.

وی به نقش کلیدی مردم در حفاظت از محیط زیست اشاره کرد و گفت: علاوه بر تقویت سمن ها باید تلاش کنیم تا منافع مشترک حفاظت از منابع طبیعی برای مردم منطقه تعریف شود و بدانند که حفاظت می تواند به زندگی و معیشت بهتر انها کمک کند.

شکار کلا ممنوع است، الزام جمع آوری سلاح های غیر مجاز،بازنگری شکار در موارد خاص

گفت: سلاح های غیر مجاز باید جمع آوری شوند چون دیگر گونه ای در حیات وحش باقی نمانده که شکار شود، یعنی تاکنون بسیار بیشتر از توان طبیعی اکوسیستم از آن بهره برداری کردیم.

وی در پاسخ به سوال در مورد وضعیت نابسامان شکار در کشور با تاکید براینکه شکار در کشور ما ممنوع است و جرم محسوب می شود،گفت : از نظر شرعی هم در فتوای مقام معظم رهبری ˈحرام بودن شکار برای تفریحˈ صراحت دارد.

البته سازمان محیط زیست در برخی موارد خاص مجوز شکار می دهد که این موضوع بستگی به شرایط طبیعی گزارش های ارائه شده توسط مسوولان دارد؛ مثلا اگر گزارش کنند که در یک منطقه جمعیت ˈ گرازˈ افزایش یافته که این بالارفتن جمعیت به مزارع آسیب وارد می کند ، مجوز داده میشود.

معاون رییس جمهوری تاکید کرد: البته در مورد شکار موارد خاص هم امسال درسازمان حفاظت محیط زیست بازنگری خواهد شد.

وی گفت: اگر در مواردی اجازه شکار داده شود مهمترین جنبه آن معیشت جوامع محلی است، اگر اهالی بومی کمک کنند که جمعیت یک گونه بومی افزایش یابد شکار و یا صید آن با هدف تامین معیشت اشکالی ندارد.

عیدی زیست محیطی

ابتکار در روزهای پایانی سال درباره عیدی زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست به مردم نیز خبر داد و گفت: برنامه خوبی برای استان های شمالی کشور در بحث گردشگری داریم که قرار است در نشستی با استانداران استان های ساحلی کشور موضوعات جمع بندی و سپس جزییات آن ارائه شود.

وی تاکید کرد: از مردمی که امسال برای تعطیلات نوروز برای گردشگر به نقاط مختلف کشور سفر می کنند درخواست داریم زیست محیطی فکر کنند ، از طبیعت حمایت کنند و از آلوده کردن و رها کردن زباله در طبیعت خودداری کنند.

معاون رییس جمهوری گفت: متاسفانه برخی افراد ثروتمند که با خودروهای خود به شمال کشور سفر می کنند با تولید زباله انبوه وآلوده کردن هوا واز بین بردن منابع صرفا روند تخریب و آلوده کردن محیط زیست را در پیش می گیرند و بنابراین به نظر می رسد اخذ عوارض زیست محیطی از این افراد الزامی است.

بحران زباله در شهرهای شمالی کشور

وی تاکید کرد: شهرهای شمالی کشور اکنون به دلیل جمعیت زیاد مسافر و رعایت نکردن نکات زیست محیطی توسط انها ، با بحران زباله مواجه است.این موضوع به گردشگرانی بر می گردد که بدون هیچ گونه ملاحظه و توجهی از طبیعت استفاده می کنند. تولید انبوه زباله سبب تخریب جدی طبیعت می شود و دراین زمینه باید آموزش عمومی نیز به گردشگران داده شود.

خانه تکانی طبیعت

ابتکار با بیان اینکه در سازمان حفاظت محیط زیست طرح هایی در دست اقدام است گفت: اجرای این طرح ها به زودی آغاز می شود ، عوارض زیست محیطی امسال اخذ نمی شود اما برنامه های زیست محیطی اجرا خواهد شد.

معاون رییس جمهوری گفت: تلاش می کنیم یک خانه تکانی و به عبارتی طبیعت تکانی داشته باشیم که در این راستا با همکاری استانداری های استان های شمالی کشور و کمک گرفتن از مردم می توان پاکسازی سواحل و مسیرها را انجام داد.