ایرنا – محیط زیست شکننده و عرصه‌های طبیعی حساس مازندران در سال ۱۴۰۰ هم چالش‌های متعددی را پشت‌سر گذاشتند. از شکار و آتش‌سوزی تا تخریب منابع طبیعی و حاشیه‌های ناشی از تنش آبی. مروری بر خبرهای مرتبط با محیط زیست و منابع طبیعی مازندران در سال ۱۴۰۰ داشتیم.
به گزارش ایرنا، اهمیت محیط زیست و منابع طبیعی در استانی مانند مازندران به دلیل نقشی که در حوزه‌های مختلف اقتصادی اعم از کشاورزی و گردشگری دارد به مراتب بیشتر از سایر نقاط مورد توجه قرار می‌گیرد. شکننده بودن محیط زیست و عرصه‌های طبیعی این استان و میزان فشاری که بر آن‌ها طی دو دهه اخیر وارد شد سبب شده که حساسیت روی حوزه محیط زیست و منابع طبیعی مازندران طی سال‌های اخیر افزایش یابد. بر همین اساس همواره در خبرهای محیط زیستی و منابع طبیعی نام مازندران به شکلی برجسته مشاهده می‌شود.
سال ۱۴۰۰ نیز برای مازندران پر از خبرهای مرتبط با حوزه محیط زیست و منابع طبیعی بود. از حاشیه‌ها و مطالبه‌گری‌های مربوط به مخالفت با ساخت سد فینسک که تقریبا در طول سال ادامه داشت و در نهایت به درخواست فعالان محیط زیستی استان از رئیس‌جمهور و دستور رئیس‌جمهور برای بررسی بیشتر زوایای این پروژه در سفر ۲۰ اسفند هیئت دولت به مازندران منجر شد تا خبرهای حوزه محیط زیست اعم از شکارهای غیرمجاز، مرگ عجیب فوک‌های خزری، تصرف و رفع تصرف اراضی جنگلی و منابع طبیعی و بسیاری از حاشیه‌ها و خبرهای محیط زیستی دیگر در این سال مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
آتش‌سوزی‌های گسترده نیز بخش‌های زیادی از عرصه‌های محیط زیستی و منابع طبیعی مازندران را در این سال در بر گرفت. طبق آمارهای یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۵۲ هکتار از عرصه‌های جنگلی زیر پوشش این اداره کل دچار حریق شد که حدود ۲۵ درصد بیشتر از سال ۱۳۹۹ است. در منطقه زیر پوشش منابع طبیعی غرب مازندران نیز طی سال ۱۴۰۰ آتش‌سوزی عرصه‌های جنگلی و مرتعی ۱۵۳ درصد افزایش یافت و در ۱۱ ماه از این سال ۳۹ فقره آتش‌سوزی رخ داد.
فروردین
خبرهای حوزه محیط زیست و منابع طبیعی مازندران در نخستین ماه سال ۱۴۰۰، یازدهم فروردین با کشف لاشه یک قلاده خرس قهوه‌ای در نور آغاز شد. دو روز بعد نیز ماموران حفاظت محیط زیست نوشهر با توجه به قرار داشتن در فصل تخم‌ریزی ماهی‌ها و ممنوعیت صید در مسیرهای ورودی و خروجی رودها، بیش از ۲۰۰ رشته دام غیرمجاز را کشف و جمع‌آوری کردند.
در هفته سوم فروردین اظهار نظر شهردار وقت نوشهر درباره انعقاد قرارداد برای ساخت جزیره مصنوعی در دریای خزر در فضای مجازی استان واکنش‌های زیادی داشت. البته این ادعا هجدهم فروردین توسط اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران تکذیب شد.
۱۹ فروردین با تولد نخستین گوساله گوزن زرد ایرانی در سال ۱۴۰۰، تعداد گوزن‌های زرد ایرانی پناهگاه حیات وحش دشت‌ناز میاندورود از ۵۰ رأس گذشت.
از ۲۳ فروردین طرح پایش هوایی جنگل‌های خزری هیرکانی برای نخستین بار با حضور رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور به صورت پایلوت در مازندران آغاز شد.
در این ماه پس از شهادت دو محیطبان زنجانی به دست یک شکارچی غیرمجاز که ۱۶ فروردین رقم خورد، انتشار ویدئویی در فضای مجازی درباره احکام صادر شده علیه سه محیطبان مازندرانی در دادگاه و محکومیت آن‌ها به حبس و انفصال از خدمت به دلیل درگیری بدون جرح با فرد متهم به شکار، حساسیت نسبت به برخی کاستی‌ها درباره حمایت از حقوق محیطبانان را افزایش داد.
پیرو این موضوع نیز در آخرین روز فروردین رئیس فراکسیون محیط زیست و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی با ارسال نامه رسمی به رئیس قوه قضاییه خواستار گره‌گشایی از پرونده محکومیت محیطبانان مازندرانی شده است.
اردیبهشت
دوم اردیبهشت نخستین لندفیل یا خاک‌چال بهداشتی مازندران در قائمشهر و با حضور معاون امور دهیاری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور به بهره‌برداری رسید. علی قربانی در این سفر از تخصیص یک‌هزار میلیارد تومان برای کمک به حل معضلات پسماند استان‌های ساحلی خبر داد.
۱۲ اردیبهشت رئیس اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه نوشهر از آلوده شدن حدود چهار هزار هکتار از سطح عرصه‌های جنگلی غرب استان به پروانه تخم انگشتری ساقه‌خوار خبر داد. در همین روز مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی مازندران هم نسبت به احتمال هجوم ملخ‌های بومی هشدار داد. ۱۸ اردیبهشت نیز مدیرکل منابع طبیعی غرب مازندران عرصه‌های طبیعی آلوده به انواع آفات در این منطقه را پنج هزار و ۲۰۰ هکتار اعلام کرد.
طرح مدیریت اجتماعی پسماند روستایی از ۱۵ اردیبهشت در شهرستان کلاردشت وارد فاز اجرایی شد.
نیمه‌های اردیبهشت دسته‌های پرتعداد سارهای صوررتی در آسمان مناطق مختلف مازندران دیده شدند و تصاویر متفاوتی را در آسمان برخی شهرهای این استان رقم زدند.
رئیس وقت قوه قضاییه ۲۳ اردیبهشت با اعمال ماده ۴۷۷، دستور توقف اجرای حکم صادر شده علیه سه محیطبان مازندرانی را صادر کرد.
خرداد و تیر
گرمای خرداد و تیر باعث شد که آفت پروانه ابریشم‌باف ناجور در جنگل‌های مازندران فعال‌تر شود و درختان جنگل‌های شرق استان را دچار خزان زودهنگام کند.
در هفته دوم تیر انتشار تصاویری از ساخت و ساز در تالاب نفتی فرح‌آباد ساری مورد توجه کاربران فضای مجازی و رسانه‌ها قرار گرفت و پس از ورود جدی و فوری مسئولان، عملیات ساخت و ساز در این تالاب متوقف شد.
حکم نهایی دیوان عالی کشور برای پرونده طولانی و جنجالی وقف جنگل‌های آق‌مشهد ساری در همین ماه با اعاده جنگل‌های آق‌مشهد ساری به عرصه‌های ملی کشور و رفع وقف این جنگل‌ها صادر شد.
دستگیری دو مدیر منابع طبیعی غرب مازندران به اتهام ارتشاء، تصرف اراضی ملی و تضییع حقوق بیت‌المال نیز از خبرهای پربازدید حوزه منابع طبیعی مازندران در تیر ۱۴۰۰ بود که ۱۳ تیر منتشر شد.
از ۲۱ تیر پایش آنلاین و ۲۴ ساعته تالاب میانکاله با دوربین‌های تله‌ای در نقاط حساس این تالاب آغاز شد. در همین روزها توله شیری در باغ وحش ساری به روش لقاح مصنوعی متولد شد. تولد این توله‌شیر پس از حدود پنج سال پژوهش توسط یکی از متخصصان دامپزشکی برای دست یافتن به دانش تکثیر مصنوعی گربه‌سانان در ایران رقم خورد.
مرداد
یکی از خبرهای مهم حوزه محیط زیست و منابع طبیعی مازندران در مرداد ۱۴۰۰، درگذشت پروفسور عطاءالله قبادیان سوادکوهی پژوهشگر و چهره دانشگاهی بین‌المللی حوزه محیط زیست و منابع طبیعی در سن ۸۷ سالگی بود که ۱۶ مرداد بر اثر ایست قلبی درگذشت.
در هجدهمین روز مرداد، پروژه مهار نشتی سد لار و بازگرداندن آب لار از منطقه پلور به تهران رسانه‌ای شد و مورد توجه و اعتراض کاربران در فضای مجازی مازندران قرار گرفت.
۲۰ مرداد بهرام ناصری مسئول مرکز بذر جنگلی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور از زیر کشت رفتن حدود ۶ هکتار از عرصه‌های جنگلی شمال کشور در شهرستان آمل خبر داد.
در همین روز آتش‌سوزی در سه نقطه از جنگل‌ها و مراتع شهرستان بهشهر شامل جنگل‌های آسیابسر، جنگل‌کاری زاغمرز در نزدیکی میانکاله و همچنین مراتع و عرصه‌های جنگلی سرخ‌گریوه در محدوده مرزی مازندران و گلستان رخ داد که با حضور نیروهای حفاظت منابع طبیعی دو استان گلستان و مازندران و اعزام بالگرد به مناطق صعب‌العبور پس از چند ساعت مهار شد.
شهریور
هفتم شهریور طرح پردازش پسماند در سایت زباله جنگل کلاکولی شهرستان رامسر با اعتبار ۵۵ میلیارد ریالی به منظور کاهش تولید زباله‌ها به بهره‌برداری رسید.
۹ شهریور ۱۵ هکتار از عرصه‌های طبیعی اطراف چشمه باداب‌سورت منطقه چهاردانگه در آتش‌سوزی روز گذشته از بین رفت. البته آتش‌سوزی خسارتی به چشمه سورت ساری وارده نکرد.
۱۵ شهریور هم بر اثر آتش‌سوزی در تالاب میانکاله ۱۰ هکتار از اراضی این تالاب با پوشش گیاهی انار و تمشک خاکستر شد.
از نیمه دوم شهریور همزمان با فصل گاوبانگی مرال‌ها محیطبانان اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران با برپا کردن ۳۰ چادر در مناطق جنگلی زیستگاه این حیوانات، کار حفاظت شبانه‌روزی از آن‌ها را آغاز کردند که به مدت یک ماه این حفاظت ویژه ادامه یافت.
در هفته سوم شهریور پرونده جنگل‌های آق‌مشهد ساری که حکم رفع وقف آن تیر ۱۴۰۰ با حکم نهایی دیوان عالی کشور صادر شده بود، با صدور سند رسمی به مالکیت دولت در آمد و پرونده موقوفه بودن آن برای همیشه بسته شد. مساحت اعلام شده این عرصه‌های جنگلی نیز با اجرای طرح کاداستر بیش از ۱۴۰۰ هکتار افزایش یافت.
۲۴ شهریور لاشه چهار رأس مرال، کل وحشی و شوکا در بخش کجور شهرستان نوشهر از یک شکارچی غیرمجاز کشف شد. یک روز بعد نیز انتشار فیلمی توسط تعدادی از فعالان محیط زیست مازندران در فضای مجازی از انفجار کوه برای برداشت شن و ماسه در سوادکوه توجه کاربران علاقه‌مند به محیط زیست را به خود جلب کرد و خبرساز شد. فعالیت این معدن پس از انتشار این فیلم به صورت موقت متوقف شد.
۳۰ شهریور لاشه یک قلاده فک خزری در ساحل گلشهر محمودآباد پیدا شد که آغاز روند مرموز تلف شدن فک‌های خزری در سال ۱۴۰۰ بود.
مهر
مرگ فوک‌های خزری در ماه مهر هم ادامه پیدا کرد و شائبه‌های متعددی مثل اثرگذاری مانور نظامی کشورهای شمالی دریای مازندران یا شیوع بیماری در فک‌ها را مطرح کرد. تا جایی که مسئولان حفاظت محیط زیست مازندران پایش دریایی برای یافتن لاشه سالم فک خزری به منظور انجام تحقیقات را در دستور کار قرار دادند.
شیوع طاعون نشخوارکنندگان کوچک در مناطق کوهستانی غرب مازندران و تلف شدن چندین رأس کل و بز کوهی نگرانی‌هایی را برای دامداران مازندران ایجاد کرد. با خروج به موقع دام‌های اهلی از مناطق آلوده، تلفات به دام‌های اهلی سرایت نکرد.
۲۶ مهر سردار مرتضی میرزایی فرمانده انتظامی مازندران از انهدام باند بزرگ قاچاق چوب و کشف هشت هزار تن چوب جنگلی خبر داد. اعضای این باند با جعل اسناد و پروانه بهره‌برداری جعلی اقدام به قطع درختان جنگلی و حمل و فروش آن به کارگاه‌های چوب‌بری می‌کردند.
از اوخر مهر سفر پرندگان مهاجر به مازندران آغاز شد و همزمان بازار پرندگان فریدونکنار با وجود ممنوعیت‌های قانونی دوباره آغاز به کار کرد.
آبان
تک‌درنای به جا مانده از گله غربی درناهای سیبری در هفتمین روز آبان وارد تالاب سرخرود شد و چهاردهمین زمستان‌گذرانی‌اش به مازندران پس از تنها شدن را آغاز کرد. ۱۶ آبان محیطبانان منطقه حفاظت شده البرز مرکزی سه شکارچی را در بخش کجور شهرستان نوشهر دستگیر کردند.
در این ماه سند ۳۱ هکتار از اراضی در اختیار شرکت آزادراه تهران شمال در شهرستان کلاردشت باطل شد و این عرصه‌ها به منابع طبیعی بازگشت.
۲۲ آبان تلفات طاعون نشخوارکنندگان کوچک حیات وحش مازندران به ۸۸ رأس رسید.
۲۵ آبان نخستین دسته از قوهای فریادکش برای زمستان‌گذرانی به مازندران رسیدند و در تالاب سرخرود فرود آمدند.
آذر
علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور ۴ و ۵ آذر سفری دو روزه به مازندران داشت. او در این سفر علاوه بر دیدار با کارکنان اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران، بازدید از برخی مناطق حفاظت شده این استان و نیروگاه زباله سوز ساری را نیز در برنامه داشت.
آذر ماه برای حوزه محیط زیست مازندران پرخبر و پرحاشیه بود. نخستین حاشیه محیط زیستی مازندران در این ماه درگیری شکارچیان غیرمجاز فریدونکناری با محیط‌بانانی بود که از مرکز استان برای سرکشی به دامگاه «اوجاکله» این شهرستان رفته بودند. این درگیری ۱۸ آذر رخ داد.
در همین روز به طور همزمان آتش‌سوزی در عرصه‌های جنگلی شرق مازندران و بخشی از جنگل‌های چالوس رخ داد که با درخواست منابع طبیعی غرب مازندران، دو فروند بالگرد برای مهار آتش در جنگل‌های چالوس به کار گرفته شد. ۲۷ آذر هم آتش‌سوزی بخشی از جنگل‌های سوادکوه را در بر گرفت که پس از هفت ساعت مهار شد. آتش‌سوزی جنگل‌های مازندران در دهه سوم آذر رکوردشکنی کرد. به طوری که طی یک هفته ۱۱ فقره آتش‌سوزی در جنگل‌های مازندران ثبت شد.
۲۳ آذر کشف ۲۴ قوی فریادکش از حیاط یک منزل در فریدونکنار خبرساز شد. پس از آن نیز خالی شدن تالاب سرخرود از قوها و کوچ‌شان به دامگاه‌های اطراف تالاب نگرانی‌هایی را برای دوستداران حیات وحش ایجاد کرد. انتشار آگهی فروش قوهای فریادکش در فضای مجازی طی این ماه جنجال محیط زیستی جدیدی را برای مازندران ایجاد کرد. پس از حدود یک ماه قوها با افزایش غذادهی به تالاب سرخرود بازگشتند و زمستان‌گذرانی‌شان را ادامه دادند.
تلفات طاعون نشخوارکنندگان کوچک در ارتفاعات غرب مازندران با پیدا شدن لاشه ۵۰ رأس کل و بز طی روزهای آذرماه در عرصه‌های طبیعی کلاردشت به بیش از ۱۷۰ رأس رسید.
دی و بهمن
در دهه سوم دی ماه انتشار ویدئویی از شکار بی‌رحمانه تشی در جنگل‌های مازندران خبرساز شد و مورد توجه رسانه‌ها و کاربران فضای مجازی قرار گرفت. این شکارچیان چند روز بعد در شهرستان قائمشهر شناسایی و دستگیر شدند.
هفدهم بهمن کشته شدن تنها گرگ سینمایی ایران در کیاسر با گلوله توسط یکی از شکارچیان در فضای مجازی و رسانه‌ها خبرساز شد. این گرگ دست‌آموز پس از تخریب دیوار محل نگهداری‌اش به دلیل بارش برف از محل نگهداری خارج شد و هدف شلیک گلوله قرار گرفت.
در هفته سوم این ماه بیان اظهارنظرهایی از سوی برخی مسئولان استان گلستان درباره مدیریت بر میانکاله حاشیه‌ساز شد. چند روز پس از این مناقشات حمله شکارچیان نقابدار مسلح به محیطبانان مازندران در عرصه‌های تالاب میانکاله واقع در مرزهای سرزمینی استان گلستان خبرساز شد.
پس از این تنش‌ها نخستین جلسه شورای راهبری پناهگاه حیات وحش، ذخیره‌گاه زیست‌کره و تالاب میانکاله با حضور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور برگزار شد که در این جلسه بر مدیریت یکپارچه برای پناهگاه حیات‌وحش میانکاله واقع در محدوده دو استان مازندران و گلستان و با نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست تأکید شد.
۲۴ بهمن استاندار مازندران به تمامی کسانی که در حریم جنگل به صورت غیرفانونی نفود کردند اخطار داد که عقب‌نشینی و زیرساخت‌ها و امکانات‌شان را تخریب و جمع‌آوری کنند، در غیر این صورت با آنان برخورد قاطع و قانونی می‌شود. یک روز بعد نیز ناصر اکبرزاده را به عنوان نماینده ویژه استاندار در مبارزه با جنگل‌خواری، کوه‌خواری و تعرض به منابع طبیعی معرفیب کرد و از او خواست تا به صورت جدی این معضل جدی استان مازندران را پیگیری کند.
۲۷ بهمن دو شکارچی غیرمجاز گوزن در منطقه شکارممنوع پارک ملی پابند واقع در شهرستان نکا دستگیر شدند.
اسفند
در نخستین روز اسفند آتش به جان میانکاله افتاد و حدود ۱۴۰ هکتار از این تالاب را سوزاند. این چهل‌ودومین آتش‌سوزی رخ داده در زیستگاه میانکاله طی سال ۱۴۰۰ بود که گستره بیشتری نسبت به آتش‌سوزی‌های قبلی را در بر گرفت. تا پیش از این حادثه حدود ۳۰۰ هکتار از عرصه‌های میانکاله طی سال جاری در آتش سوخته بود و با این حادثه مساحت عرصه های سوخته شده میانکاله در سال ۱۴۰۰ به حدود ۴۵۰ هکتار رسید.
در دو هفته ابتدایی اسفند ۲۵ شکارچی غیرمجاز در شهرهای مختلف استان دستگیر شدند که از این شکارچیان ۲۵ قبضه سلاح شکاری نیز کشف و ضبط شد.
یک قلاده پلنگ زخمی ۱۴ اسفند در جنگل‌های نور زنده‌گیری شد و پس از انجام عملیات درمانی، روز ۱۶ اسفند در جنگل رهاسازی شد.
تک‌درنای به جا مانده از گله غربی سیبری در هفدهمین روز اسفند پس از ۱۳۱ روز زمستان‌گذرانی سفر زمستانی‌اش به مازندران را تمام کرد و به سمت زیستگاهش در سیبری بازگشت.
۲۰ اسفند در سفر رییس‌جمهور و هیئت دولت به مازندران، موضوع محیط زیست و منابع طبیعی مازندران به شکل ویژه‌ای مورد توجه قرار گرفت. برای نخستین بار رییس‌جمهور از تالاب میانکاله بازدید کرد و نسبت به انجام اقدامات حفاظتی این تالاب دستوراتی داد.
علاوه بر برییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور که با تعدادی از فعالان محیط زیست مازندران جلسه اختصاصی برگزار کرد و مطالبات آن ها را شنید، رییس جمهور هم در این سفر با برخی فعالان محیط زیست و اساتید دانشگاه در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی دیدار کرد و در پایان سفر نیز برای مقابله با جنگل‌خواری در مازندران دستور ویژه صادر کرد که منجر به تشکیل کارگروه مقابله با جنگل‌خواری و کوه‌خواری از سوی استاندار مازندران شد. در این سفر ۷۲ دستگاه موتورسیکلت به حفاظت محیط زیست مازندران تحویل داده شد و نخستین تالاب نورد تولید داخل نیز با حضور رییس سازمان حفاظت محیط زیست برای استفاده در تالاب میانکاله رونمایی شد.
از خبرهای مهم محیط زیستی مازندران در زمستان ۱۴۰۰ می‌توان به رخ ندادن تلفات پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله نیز اشاره کرد. پس از دو سال که مجموعا بیش از یکصد هزار پرنده مهاجر این تالاب به شکل مرموزی تلف شدند، در سال ۱۴۰۰ این واقعه تلخ رخ نداد.
آخرین دیدگاه‌ها