محققان حوزه دریایی تاکید دارند که بر خلاف تصور بسیاری از مسؤولان منطقه مکران و در سواحل ایران احتمال وقوع سونامی وجود دارد، هر چند که دوره بازگشت زلزله در این منطقه زیاد است و این احتمال وجود دارد که در صورت وقوع زمینلرزه، گسیختگی زیادی ایجاد شود، از این رو لازم است که آگاهی‌های لازم به ساحل نشینان ارائه شود.
به گزارش ایسنا، دکتر عزیزاله تاج ور، عضو هیات علمی دانشگاه دریانوردی چابهار در نشست مجازی تخصصی “ضرورت افزایش آگاهی و آمادگی در برابر سونامی سواحل مکران” که به مناسبت روز جهانی آگاه‌سازی مخاطره سونامی برگزار شد، با اشاره به زمین ساخت منطقه مکران، گفت: بسیاری از مسؤولان به این باور نرسیده‌اند که سواحل مکران یکی از مناطق مستعد دنیا برای رخداد سونامی است؛ از این رو من در این سخنرانی قصد دارم درباره اینکه آیا سونامی در سواحل مکران ایران رخ خواهد داد و چرا این مخاطره دریایی رخ می‌دهد، صحبت کنم.
وی منطقه مکران را ادامه یک کمربند کوهزایی دانست که از شرق اروپا آغاز می‌شود و در سرتا سر منطقه مدیترانه، آسیای میانه و شرق آسیا گسترش یافته است و این منطقه به کوهزاد آلپ-هیمالیا معروف شده است.
تاج‌ور با تاکید بر اینکه این کوهزاد، یکی از مهمترین کمربندهای زمینلرزه در جهان محسوب می‌شود، خاطر نشان کرد: سرگذشت زمین شناسی جنوب خاوری ایران تحت تاثیر همگرایی بین صفحه عربی و اوراسیا قرار دارد، به گونه‌ای که ورقه عربی ۳۵ میلیون سال قبل به سنندج-سیرجان و ایران مرکزی برخورد کرده و منجر به شکل گیری رشته کوه زاگرس با روند NW-SE در ایران شده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه دریانوردی چابهار ادامه داد: ورقه عربستان به سمت شمال شرق و ایران در حال حرکت است و به پوسته قاره‌ای ایران فشار وارد می‌کند. این کوهزاد آلپ –هیمالیا یکی از کمربندهای لرزه خیز دنیا محسوب می شود که شاهد رخداد زلزله‌های متعددی در این کمربند هستیم و کشورهایی هم که در این کمربند قرار دارند، زلزله‌های متعددی را تجربه کردند.
تاج ور تاکید کرد: بر اثر این حرکت سنگ کره اقیانوسی عمان به زیر سنگ کره‌ای قاره ای ایران و پاکستان در حال فرورانش است و آتشفشان‌هایی که در این منطقه داریم، به دلیل همین رخداد یعنی فرورانش سنگ کره اقیانوسی به زیر سنگ کره‌ای قاره‌ای ایران و ذوب شدن آن است که منجر به شکل گیری آتشفشان شده است.
این محقق با تاکید بر اینکه منطقه مکران هزار کیلومتر مربع از گسل پاکستان تا گسل میناب در غرب ایران امتداد دارد، گفت: شمال این منطقه به جازموریان ختم می شود و جنوب به مگاتراست مکران که منطقه فرورانش است، می‌رسد.
به گفته وی آتشفشان‌های بزمان، تفتان و کوه سلطان در نتیجه همین فرورانش تشکیل شده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه دریایی چابهار، اضافه کرد: زمانی که دو پوسته با یکدیگر برخورد می کنند و یکی به زیر دیگری فرورانده می شود، فشار زیادی را متحمل می شود و این فشار موجب می شود که شکستگی‌هایی در پوسته ایجاد شود و گسل‌ها شکل بگیرند.
وی زلزله‌های مکران را ناشی از پدیده فرورانش دانست و گفت: زلزله سال ۹۴ در سراوان با بزرگای ۷.۲، عمق بیش از ۸۰ کیلومتر داشته است که این امر نشان می دهد که پوسته اقیانوسی تا عمق بیش از ۸۰ کیلومتر به زیر پوسته قاره‌ای فرورانش داشته است.
تاج ور نمونه های دیگر زلزله های ناشی از فرورانش را زلزله ۲۰۱۳ در پاکستان و زلزله با بزرگای ۸.۳ در سال ۱۹۴۵ دانست و اظهار کرد: پوسته اقیانوسی حدود ۳۵.۶ میلیمتر در سال به سمت غرب و ۴۰ میلی متر در سمت شرق به زیر پوسته قاره‌ای ایران و پاکستان فرورانش دارد. این رفتار موجب تشکیل شدن گسل‌های متعدد در این منطقه شده است.
این استاد دانشگاه دریانوردی چابهار مهمترین گسل منطقه مکران را گسل “مگاتراست” یا راندگی بزرگ” مکران دانست که در زون فرورانش تشکیل شده است و ادامه داد: گسل‌های دیگر آن به صورت پشت سر هم تکرار شدند و موجب شده که منطقه مکران را به چندین قطعه بزرگ تقسیم کند مانند گسل “بشاگرد” که در حاشیه جازموریان قرار دارد و گسل “قصر قند”، که همگی آنها حاصل راندگی‌های بزرگی هستند که گسل های دیگری را منشعب شده است.
وی با تاکید بر اینکه توپوگرافی دریای عمان نیز نشان می دهد که این فرورانش در حال رخ دادن است، توضیح داد: در بستر دریا به ناگهان افت شدیدی رخ داده است که نشان می‌دهد گودالی است که عمل فرورانش را انجام می دهد.
تاج ور با تاکید بر اینکه در سواحل منطقه مکران آتشفشان فعالی وجود ندارد، اظهار کرد: ولی گل فشان‌هایی در آن دیده می شود که این امر می تواند سونامی ایجاد کند.
وی با اشاره به شایعاتی پیرامون رخداد سونامی، گفت: قبل از زلزله ۱۳۶۹ منجیل با قدرت ۷.۷ تعداد زیادی از ماهیان تلف شدند، ضمن آنکه در زلزله کوبه ژاپن در سال ۱۹۹۵ تعداد زیادی گربه ماهی مردند که شایعه شد که با این تلفات باید منتظر رخداد سونامی باشیم، در حالی که رخداد سونامی باعث مرگ این آبزیان نشده بود، بلکه انتشار امواج سونامی موجب تلف شدن این آبزیان شده است.
تاج ور اضافه کرد: از سال ۱۹۴۵ تاکنون زمینلرزه ای در مکران رخ نداده است و این تصور ایجاد شده که از این به بعد زلزله ای در این منطقه رخ نخواهد داد. این تفکر بسیار خطرناکتر از آن است که تصور شود که قرار است زمینلرزه رخ دهد. معمولا زمینلرزه‌هایی که دارای بازگشت طولانی هستند، به دلیل آنکه تجمع انرژی در بین سنگ‌ها بیشتر است، در زمان رخداد زلزله، گسیختگی بیشتری حاصل می شود.
وی راه اندازی مرکز تحقیقات سونامی در سواحل مکران و در دانشگاهای دریایی را یکی از راهکارهای مقابله با این مخاطره دریایی عنوان کرد و افزود: استفاده از دانش نیروهای متخصص دانشگاهی، ایجاد دبیرخانه دائمی برگزاری گردهمایی ها و نشست های علمی به منظور بهره مندی از توان علمی متخصصان داخل و خارج کشور، ارتباط نزدیک و همفکری با ستاد توسعه سواحل مکران و اندیشکده توسعه سواحل مکران و جلوگیری از موازی کاری از دیگر اقداماتی است که در این زمینه می توان اجرایی کرد.
آخرین دیدگاه‌ها