پیشرفت تکنولوژی ماهواره‌ای در دهه‌های اخیر نقش بسیار مهمی در پایش دقیق عرصه‌های طبیعی و آنالیز تغییر کاربری ها بخاطر دخالت‌های بشری و فعالیت های توسعه ای داشته است.
بر این اساس، اطلاعات بسیار ارزشمندی اخیرا در دانشگاه مریلند پیرامون تغییرات عرصه‌های جنگلی در سرتاسر دنیا بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ میلادی ( ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۸ شمسی ) بر اساس داده‌های ماهواره لندست (landsat) به روز رسانی شده که حاوی نکات قابل توجهی است. در این نوشته قصد ارزیابی صحت این اطلاعات در مقیاس جزیی و محلی را ندارم که مسلما عاری از خطا نیستند. اما درهمین مقیاس کلی این اطلاعات حاوی نکات مثبت و منفی بسیاری است که می‌تواند بستر مناسبی جهت تصمیم گیری‌های مدیریتی و اصلاح سیاست‌های گذشته در مدیریت منابع طبیعی را فراهم کند.
نگاهی به این اطلاعات نشان می‌دهد که متاسفانه در هر سه استان گلستان، مازندران و گیلان در دهه گذشته میزان از دست رفتن جنگل و پوشش گیاهی (forest loss) بر میزان احیا و گسترش آن (forest gain)چیرگی داشته است. البته نرخ از دست رفت پوشش گیاهی ثابت نبوده و بسته به شرایط آب و هوایی و دخالت‌های بشری در سالیان مختلف متفاوت هست. به عنوان مثال به نظر می‌رسد استان مازندران در سال ۱۳۹۱ شمسی بیشترازسه برابر متوسط سالهای گذشته خود پوشش گیاهی و جنگلی خود را از دست داده است. استان گلستان نیز در سالهای ۱۳۸۰، ۱۳۸۱ و ۱۳۸۷ دچار پیک‌های بزرگی ناشی از دست رفتن پوشش جنگلی خود شده است. در استان گیلان نیز تخریب‌های زیادی در وضعیت پوشش جنگلی در سالهای ۱۳۹۳ و ۱۳۸۹ مشاهده می‌شود، هرچند به نظر می‌رسد در بین سه استان فوق وضعیت گیلان از مازندران و گلستان بهتر هست.
روایتی از تخریب ده‌ها ساله جنگل‌های ایران
نکته قابل توجه و کمی امیدوار کننده در این گراف‌ها روند نزولی میزان کاهش پوشش های جنگلی در سالهای اخیر هست که شاید یکی از دلایل ان اعمال سیاست‌هایی مانند تنفس جنگل در سالهای اخیر جهت حفظ و نگهداری جنگل‌های ارزشمند هیرکانی است. اعمال این سیاست‌ها البته هنوز منجر به معکوس شدن روند نابودی جنگل‌ها نشده و هیچ یک از مناطق جنگلی متاسفانه افزایشی در سطح جنگلی خود نشان نمی‌دهد. این مشکل البته فقط محدود به این استان‌ها نیست و در کل کشور نیز روند افزایشی در سطح پوشش های جنگلی ملاحظه نمی‌شود. به امید آنکه روزی در آینده با اجرای سیاست‌های درست‌تر و سختگیرانه‌تر جهت احیا پوشش‌های جنگلی و پرهیز از بتن ایسم مخرب و جنون وار به بهانه های واهی مانند سد و انتقال آب و ویلا سازی و … بتوان روند مثبتی در افزایش سطح جنگل‌های ارزشمند هیرکانی مشاهده کرد تا به این ترتیب هم وضعیت مناسبی به لحاظ پوشش های جنگلی در استان های حاشیه دریای کاسپین ایجاد شود و هم تاب آوری مردمان ساکن این نواحی نسبت به حوادثی مانند سیل و زمین لغزش افزایش یابد.
آخرین دیدگاه‌ها