محافظت ۱.۶ میلیون متر مربع از عرصه های طبیعی فقط با هزار محیط بان

به گفته مهرداد لاهوتی بخشی از مسئولیت حفاظت از حیات وحش را باید به مردم واگذار کرد و باید جوامع محلی را در حفاظت از حیات وحش و مقابله با شکار غیرقانونی مشارکت داد و جوامع محلی می توانند نقش محیط بان را در حفظ از حیات وحش ایفا کنند.

با این حال در اینکه استفاده از ظرفیت های محلی می تواند به حفاظت از عرصه های طبیعی ما کمک کند تردید وجود ندارد اما آیا واگذاری بخشی از مسئولیت حفاظت از حیات وحش به مردم مشکل را حل می کند و چاره کار است؟

اضعر محمدی فاضل معتقد است این گفته، استفاده از یک استدلال درست برای یک نتیجه گیری غلط است ” در اینکه موضوع حفاظت از محیط زیست نیازمند جوامع محلی توجه کرد و باید از ظرفیت های بومی حداکثر استفاده را انجام داده و در جهت توانمند سازی، فرهنگسازی و حفاظت از ظرفیت های اجتماعی روستایی و عشایری کشور حداکثر استفاده را کرد کوچکترین تردیدی نیست.”

معاون اسبق محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری – تحلیلی «شهر فردا» توضیح می دهد اما اینکه با انجام این کار نگاه ما به محیط بانی و نیاز ما به مراقبت فعال و اعمال حاکمیت و استقرار مامورین اجرایی و اعمال قانون برطرف می شود یک نتیجه گیری غلط است.دقیقا مانند این است که بگوییم در کشوری که مردم از فرهنگ رانندگی شان بالایی برخوردار هستند دیگر نیازی به پلیس نداریم.

“با نگاهی به کشورهایی که دارای فرهنگ رانندگی بالایی هستند اتفاقا به این واقعیت می رسیم که در این کشورها تعداد پلیس و سازکارهایی که برای کنترل و مراقبت رانندگان به کار گرفته می شود بسیار بیشتر است. بنابراین استفاده از ظرفیت مردم بومی برای حفاظت از زیستگاه های طبیعی نافی وظایف حاکمیت نیست.”

به گفته این استاد دانشگاه نکته دیگر این است که تربیت و آموزش جوامع محلی برای استفاده از ظرفیت آنها برای حفاظت از ظرفیت های محلی هرگز فرآیندی کوتاه مدت نخواهد بود؛ “اگر شما امروز استارت این کار را بزنید ۱۰ تا ۱۵ سال دیگر می توانید از آن نتیجه بگیرید. نباید انتظار داشته باشید که یک برنامه تلویزیونی پخش کنید و فردا صبح، مردم رفتارشان عوض شود.”

فاضل خاطرنشان می کند: بنابراین شما به یک برنامه بلند مدت و البته وفاداری به آن برنامه نیاز دارید. چیزی که متاسفانه در سالهای اخیر مشاهده نمی شود.

وی با بیان اینکه بنابراین در کوتاه مدت بدون تردید نیازمند تقویت سازوکار و امکانات سازمان حفاظت محیط زیست داریم می گوید: اما باید توجه داشت که تعداد قابل توجهی از این نیروها (محیط بانان) موجود که یک دهم استاندارهای بین المللی هستند، در آستانه بازنشستگی قرار دارند از سوی دیگر به طور طبیعی همیشه تعدادی از این افراد به دلیل کسالت یا مسائل شخصی خارج از محل خدمت هستند و طبیعی است که به دلایل شیف های کاری شما به یک سوم یا یک چهارم این افراد دسترسی همزمان دارید.

“اسمش این است که ما ۳ هزار محیط بان داریم اما واقعیت این است که ما یک پهنه یک میلیون و ششصد و چهل و هشت هزار متر مربعی را در واقع با کمتر از ۱۰۰۰ محیط بان حفاظت می کنیم و می خواهیم با این تعداد هم از مناطق مراقبت کنیم هم از آنها آماربرداری کنیم، رفت و آمد شکارچی و توریست را رصد کنیم و در شرایط غیر مترقبه هم به فریاد سایر دستگاه ها برسیم!”

به گفته این صاحب نظر مسائل زیست محیطی، به عبارتی حرف استفاده از ظرفیت جوامع محلی درست است و لازم و یک باید است اما خوب است که نمایندگان مجلس و متولیان بدانند این ارقامی که برای برنامه های حفاظتی، ترویجی و آموزشی سازمان های متولی محیط زیست و منابع طبیعی کشور در نظر گرفته می شود آنقدر ناچیز است که بیشتر شبیه شوخی است و با اینها کاری از پیش نمی رود، اعتبارات جزئی این دستگاه ها حتی برای تامین امورات روزمره نیز کافی نیست چه برسد به فعالیت اضافی.

فاضل با اشاره به اینکه در دنیا محور اصلی حفاظت از عرصه های طبیعی بر عهده محیط بان است می گوید: محیط بان است که با ساختار و اقدامات قانونی مجاز و غیر مجاز و تفکیک آن آشنا است و اوست که تغییرات ناگهانی شرایط طبیعی رصد کرده و می تواند تصمیم درست بگیرد.

وی با بیان اینکه کشورهای موفق دنیا در زمینه حفاظت محیط زیست در کنار نیروی انسانی کافی و توانمند ابزارهای جدید رصد و نظارت بر محیط های طبیعی استفاده می شود گفت: هیچ کدام از این تکنولوژی ها جایگیرین انسان نمی شوند. برای مثال وقتی فردی از فاصل دور با دوربین مشاهده می شود تنها انسان است که می تواند تشخیص دهد که این فرد به صورت مجاز وارد شده یا غیر مجاز. آیا یک چوپان محلی ست یا یک شکارچی غیر مجاز.

معاون اسبق سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در واقع تکنولوژی به کمک فرآیندهای حفاظتی آمده و جایگزین آنها نشده است گفت: نقد من به موضوع کلان محیط زیست و بودجه گذاری زیست محیطی کشور است. با این نحوه بودجه ریزی، که حتی دستگاه های مدیریتی ما از تامین لباس عادی محیط بان ما عاجز هستند، وقتی یک موتور معمولی را نمی توانند تعمیر کنند و بسیاری از پاسگاه های ما در تامین بنزین خودورهای ما مانده اند.