یوزپلنگ نماد محیط زیست ایران این روزها با مشکلاتش تنهاست، خودروهایی که با او تصادف میکنند و انسانهایی که با یوز مقابله میکنند همه و همه سریعترین حیوان جهان را از نفس انداخته است.
ارسال کننده : علی شعبانزاده
یکی از مهمترین دغدغههای فعالان محیطزیست در سالهای اخیر مقوله حیات یوز آسیایی است که کشورمان آخرین زیستگاه این موجود کمیاب در جهان محسوب میشود و دراینبین تصادفات جادهای قریب به ۶۸درصد تلفات یوزها را طی ۱۴سال گذشته به خود اختصاص داده و دراین بین کریدور غرب به شرق که پایتخت را به خراسان ارتباط میدهد، سهم زیادی از این وقایع داشته است اما به نظر میرسد با ایمنسازی آن میتوان گامی مهم درراه نجات یوز آسیایی برداشت.
دراینبین اما هستند افرادی که معتقدند جاده را اساساً نمیتوان کنترل کرد، پس باید تمام اهتمام خود را سوی کشف روشهای نوین برای عدم تلاقی یوز با جاده و یا آموزش همگانی مصروف داشت اما برخی دیگر معتقد هستند که میتوان با نصبت علائم، چراغهای چشمکزن، کنترل و فنس کشی جلوی بسیاری از تصادفات جادهای یوزها را گرفت.
امروز چه در میان دسته نخست و چه در میان گروه دوم، فصل مشترک، تلاش برای جلوگیری از معدود یوزهای باقیمانده در جهان است که تعدادشان این روزها بهطور خوش بینانه ۴۰قلاده عنوان میشود که یکسوم این جمعیت ماده و زادآور هستند، دراینبین هیچکس در اهمیت و اهتمام برای نگهداری نسل اینگونه بینظیر تردیدی ندارد اما در نحوه نگهداری از آن دیدگاهها متفاوت است.
یوز را نماد محیطزیست استان سمنان میدانند اما این نماد امروز با تهدیدات فراوانی روبرو است که تصادفات جادهای و شکار در زمره آنها هستند از سوی دیگر با آموزش و فرهنگسازی میتوان از انقراض اینگونه نادر جانوری و خلقت بینظیر خدا جلوگیری کرد همچنین در سالهای اخیر اما حساسیت در قبال نگهداری آن در سالهای اخیر مسئولان را مجاب کرده تا نسبت به برگزاری دورههای آموزشی برای مجامع محلی اقدام کنند.
بنا بر رسالتهای خود و با درک حساسیتهای زیستمحیطی اینگونه جانوری برای دومین بار نسبت به برگزاری میز گردی با حضور مسئولان و کارشناسان حوزه یوز آسیایی اقدام کرد تا شاید بتوان گامی در راستای نگهداری ازاینگونه بینظیر و شاهکار خلقت خداوند متعال برداشت.
«هومن جوکار» مدیر پروژه یوز کشور، «عبدالمجید نژاد صفوی» مدیرکل راه و ترابری استان سمنان، «عباس دامنگیر» مدیرکل حفاظت از محیطزیست استان سمنان، «محمد ظاهری» معاون وی و مسئول نگهداری از گونههای جانوری محیطزیست سمنان، «سرگرد حسن فیض منش» جانشین پلیسراه شاهرود-میامی، «امیرحسین ولیان» دبیر سمنهای محیطزیستی استان سمنان و «امین ولیان» کارشناس یوز جمعیت دیدهبان طبیعت شاهرود در این میزگرد شرکت کردند.
یوز برندی برای محیطزیست کشور است
محمدحسن مقدم نیا : حساسیتهای محیطزیستی را شاید بتوان یکی از پنج اولویت مردم استان سمنان و بهخصوص شهرستان شاهرود دانست چراکه امروز حیاتوحش توران بهعنوان آفریقای ایران بهمثابه برندی برای محیط کشور نهتنها استان بلکه کشور محسوب میشود و دراینبین یوز، نمادی از همه تلاشهای محیطزیستی برای احیای گونههای نادر جانوری است.
با درک حساسیتهای زیستمحیطی در استان سمنان همواره سعی کرده تا در گزارشهای مختلف که نمونه آن بالغبر هشت عنوان در یک سال اخیر و همچنین برگزاری دو میزگرد استانی با حضور چهرههای حوزه مراقبت از محیطزیست است دین خود را به این خلقت زیبای خداوندی ادا کند چراکه امروز احساس مسئولیت در قبال نگهداری از نسل یوز آسیایی، رسالتی بر دوش همگان است تا در قبال نسلهای آتی پاسخگو باشیم لیکن اینکه تا چه میزان در نگهداری از یوزهای آسیایی موفق بودهایم را باید کارشناسان نظر دهند اما اتلاف ۱۴یوز در هفت سال اخیر که ۶۰درصد آنها براثر تصادفات رانندگی و مابقی براثر برخورد با انسان و سگهای گله بوده، نشان از اهمیت نگهداری این گونه جانوری است که در این هفت سال اخیر جمعیتش یکسوم سالهای گذشته شده است.
برای نگهداری از یوز سهراه میتوان مشاهده کرد راهحل کوتاهمدت، نصب تابلوهای هشداردهنده در کنار جادهها است که خوشبختانه این امر در استان سمنان، هرچند دیر اما به وقوع پیوسته است همچنین اقدامات میانمدت آموزش و فرهنگسازی جوامع محلی و آحاد مردم درباره اهمیت یوز است و اینکه یوزها بیمه هستند و هرگونه خسارتی را به دامهای بومی برسانند، دولت آن را جبران خواهد کرد و درنهایت اقدامات بلندمدت که نمونه آن را میتوان در ساخت روگذر و زیرگذرها یا فنس کشی در جادهها دریافت درنهایت باید به انتظار نشست و دید که اینگونه جانوری به چه شکل میتواند با عوامل محیطی و انسانی نابودی خود، بجنگد.
خشکسالی تهدیدی برای یوز
اهمیت یوز و منطقه توران بارها و بارها مطرحشده اما همگان معتقد هستند که مجموعه توران میتواند بهعنوان مهمترین کمپ آزاد زیستگاه یوز آسیایی در دنیا مطرح شود. از سوی دیگر اهمیت این زیستگاه باعث شده تا حساسیتهای بسیاری درباره این زیستگاه وجود داشته باشد که برای بررسی تهدیدات آن ابتدا باید آنها را شناخت.
امروز یکی از بزرگترین تهدیدات یوز در توران وجود خشکسالی شدید است چراکه کاهش باران کاهش علوفه را در بردارد و کاهش علوفه یوز را با کمبود غذا مواجه میکند از سوی دیگر تصادفات جادهای و شکار قرار دارند که نسل این موجود را با خطر انقراض روبرو میکنند همچنین توسعه معادن، جادهها، وجود گلههای دامداری و تردد بسیار زیاد انسان باعث شده تا استرسهای فراوانی برای یوز پدید آید و امروز با توجیه انجام مطالعات کارشناسی متأسفانه معادن، زیستگاه توران را به نابودی میکشاند امروز کار در توران بهجایی رسیده که حتی یک جای برای حضور یوزها در داخل پارک وجود ندارد و هنوز هم درخواستهای مفرط حضور دامها در این پارک وجود دارد. تمام وسعت پارک توران ۱۰۰هزار هکتار است اما دهها استرس موجود در آن کاری کرده که یوزها همواره درخطر قرار دارند.
۵۰قلاده یوز در کشور وجود دارد
امیرحسین ولیان، دبیر سمنهای محیطزیستی استان سمنان: امروز تنها ۵۰قلاده یوز که خوش بینانه یکسوم آنها ماده و زادآور هستند در کشور و بخش عمده آنها در شاهرود وجود دارد اما آنچه امروز ما را مجاب کرد تا در واپسین لحظات به دنبال راهکاری برای نجات این شاهکار خلقت باشیم احساس مسئولیت در همه نهادها است، مشکل بزرگ در نجات این شاهکار خلقت محسوب میشود که این وظیفه در حیطه یکنهاد یا سازمان دولتی نیست سازمان محیطزیست بهتنهایی نمیتواند اقدامی در راستای حفاظت از یوز انجام دهد و این نیازمند تعامل و همکاری همه نهادها و دستگاههای اجرایی است که خوشبختانه این امر در شاهرود بهعنوان بزرگترین خواستگاه یوز آسیایی محقق شد.
پروژه بینالمللی یوز آسیایی با همه حمایتهای بینالمللی که در اختیار داشت نتوانست در متوقف کردن روند کاهش تعداد یوز در کشور اثرگذار باشد پروژه بینالمللی یوز آسیایی با همه حمایتهای بینالمللی که در اختیار داشت نتوانست در متوقف کردن روند کاهش تعداد یوز در کشور اثرگذار باشد آمار کم یوزها میتواند نگرانکننده باشد و اتفاق بسیار خوبی که در شاهرود در حال انجام است همه ساختارها در کنار هم قرار گرفتند تا برای نجات یوز آسیایی قدمی برداشته شود برای نجات یوز آسیایی با چند راهکار مواجه هستیم اول سازمان محیطزیست با حفاظت از زیستگاه و یوزپلنگ کار خود را انجام دهد، دوم بحث تلفات جادهای در کریدور مهاجرتی میامی سبزوار در حیطه اداره راه و ترابری و هم پلیسراه قرارگرفته شود چراکه کمک اصلی بر عهده این دو نهاد است و نکته سوم حفاظت از زیستگاه یوز و کاهش عبور دام و سگهای گله که دراینبین نقش منابع طبیعی بسیار حائز اهمیت است که بتوانیم با خارج کردن دام از منطقه زیستگاه محیطی امن را برای یوزپلنگ فراهم کنیم.
جادهها خطرناک برای یوز ایرانی
هومن جوکار، مدیر پروژه یوز کشور: طرح مراقبت از یوز در سال۹۳ بهصورت جدی مطرح و پیگیری شد، این امر در باب تصادفات جادهای به وزارت راه و شهرسازی طی جلسات مختلف بیان شد که این نشستها به انعقاد تفاهمنامه نیز بین وزارت راه و سازمان محیطزیست منجر شد و دو سازمان در راستای کاهش تلفات جادهای اینگونه مهم زیستی اهتمام خود را به کار گرفتند این امر اما در استانهایی که جادههای پرخطر برای محیطزیست و بهخصوص یوز دارند از سوی وزارتخانه راه و شهرسازی ارجاع داده شد و امروز خوشبختانه طی آخرین اطلاعات بهدستآمده بخشی از تابلوهای هشداردهنده محل تردد یوز در استان سمنان نصبشده است.
با توجه به حوادث جادهای تحت عنوان یک مخاطره بزرگ برای یوز، محیطزیست در تعامل نزدیک با اداره راه و پلیسراه مکاتباتی را برای نصب دوربین و هشداردهندهها آغاز کرد که امیدواریم بتوانیم از بودجه اداره راه برای تحقق این مهم بهرهمند شویم چراکه جادههای استان سمنان بهخصوص در محدوده میان دشت بهشدت نیازمند بهسازی برای تردد چرخه زیستی یوز آسیایی است که این طرح بهسازی راهها در استان یزد و سمنان پیگیری میشود در اینجا باید گفت راههای استان یزد با چالشهای خیلی زیادی روبرو نبود اما ایمنسازی راههای استان سمنان هنوز جای کار بسیار دارد درراههای این استان کار از نصب یک یا چند تابلوی هشداردهنده گذشته است و باید محورها بازسازی شوند که قطعاً با اعتبارات فراوانی روبرو خواهد بود و بعضاً میتواند برای اداره راه غیرمقدور بنماید لیکن ما به این نتیجه رسیدیم که اگر قرار به بازسازی جادهها باشد باید اعتبارات این امر را از محلهای دیگری تأمین کنیم.
به همین دلیل در تاریخ دهم دیماه ۹۳با افرادی که متخصص یوز شناسی و رفتارشناسی این جانور بودند در کنار گروه کارشناسی عمران دانشگاه شهید بهشتی تهران قراردادی بستیم که راههای استان سمنان را بازنگری کرده و بهسازی آنها را اعتبار سنجی کنند. پیگیریها درنهایت به اینجا رسید که وزارت راه طی نامهای به ما ابلاغ کرد که میزان اعتبار شما بسیار بالاست و دوباره این کارشناسی را انجام دهید دراینبین اما نامه کسب اعتبارات این امر در وزارت راه بهطور اشتباه بهجای اداره کل راه استان سمنان، به اداره کل راه استان گلستان ارسالشده بود که بازگردانند و اعتبارات طرح تحقیقاتی بهسازی راههای استان سمنان برای تردد یوز آسیایی منوط به بازگردانند اعتبارات از استان گلستان شد که این امر روندی اداری و دو، سهماهه را طلب میکرد و باعث شد تا روند بررسی راههای استان با تأخیر مواجه شود.
سال | مشاهده در شاهرود و میامی | برآورد تعداد در کشور | اتلاف/دلیل |
۸۸ | ۸مورد | کمتر از ۱۰۰قلاده | ثبت نشده است |
۸۹ | ۱۱مورد | ۸۰قلاده | یک مورد برخورد با خودروی لاندیور در بیارجمند |
۹۰ | ۱۲مورد | ۷۰قلاده | ۲مورد یک مورد شکار، یک مورد تصادف جاده ای میاندشت |
۹۱ | ۴مورد | ۵۵قلاده | ثبت نشده است |
۹۲ | ۲مورد | ۵۵قلاده | ۲مورد شکار |
۹۳ | ۹مورد | ۴۵قلاده | یک مورد شکار |
۹۴ | ۱۸مورد | ۴۵قلاده | ۴مورد تصادف جاده ای دو مورد شکار( منابع غیر رسمی) |
۹۵ | ۸مورد | کمتر از ۴۰قلاده | یک مورد تصادف جاده ای |
آخرین دیدگاهها