دستور بزرگ برای نجات جنگل‌های شمال ایران

وزیر جهاد کشاورزی دستور توقف بهره‌برداری از جنگل‌های شمال کشور را صادر کرد .

ارسال کننده : علی شعبانزاده

بالاخره نوبت و فرصت استراحت جنگل‌های شمال کشور فرا رسید؛ طرحی که از ابتدای دولت یازدهم مسئولان وعده آن را داده بودند و کارشناسان سال‌ها از اهمیت آن می‌گفتند. محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی، در نامه‌ای به معاون خود رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، خواستار توقف هرچه‌سریع‌تر بهره‌برداری از جنگل‌های کشور شد. در این نامه که تاریخ صدور آن به اول آبان ٩٥ برمی‌گردد آمده‌است:

پیرو جلسات و مذاکرات سابق و با توجه به تصویب‌نامه برنامه بهینه‌سازی و پایش، حفظ و بهره‌برداری و مدیریت جنگل‌های کشور در تاریخ ١٦ دی‌ماه ٩٢ هیأت وزیران اقدامات زیر را اعلام نمایید:

١. بهره‌برداری تجاری و صنعتی از جنگل‌های شمال کشور اعم از اینکه دارای طرح جنگلداری باشند یا نباشند در قالب یک برنامه کوتاه‌مدت متوقف شود.

٢. واگذاری طرح‌های جنگلداری که دارای اهداف اقتصادی بوده و بیلان آنها براساس بهره‌برداری از جنگل تنظیم شده است ممنوع اعلام شود. هیأت وزیران در ابتدای فعالیت دولت یازدهم در مصوبه‌ای در تاریخ ١٦/١٠/٩٢ بهره‌برداری صنعتی از جنگل‌های شمال کشور را ممنوع و برداشت چوب از این جنگل‌ها را صرفا به پایه‌های شکسته، افتاده و بیمار محدود کرده بود.
در بخش دیگری از نامه وزیر جهاد کشاورزی همچنین دستور داده شده ایجاد هرگونه جاده جدید در جنگل‌های شمال کشور ممنوع و اعتبارات اختصاص‌یافته صرفا برای نگهداری جاده‌های موجود با رویکرد حفاظت جنگل هزینه شود. این نامه مهم و تعیین‌کننده وزیر جهاد کشاورزی را می‌توان از مهم‌ترین تصمیمات کشور در سال‌های اخیر در راستای نگهداری و حفاظت از جنگل‌های پراهمیت شمال کشور به‌شمار آورد. آن‌گونه که هادی کیادلیری، رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران، درباره این دستور می‌گوید: «این اتفاق جای تبریک دارد و واقعا باید بابت آن خوشحال بود چراکه موضوع وضعیت و مشکلات جنگل‌های شمال کشور جدی است و تنفس‌دادن به این جنگل‌ها و متوقف‌کردن بهره‌برداری از آن واقعا احساس می‌شد».

پیش از این بارها معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، بر لزوم اجرای طرح تنفس ١٠ ساله جنگل تأکید کرده بود. او در یکی از صحبت‌های خود دراین‌باره گفته بود: «باید اجازه دهیم منابع طبیعی در شرایط عادی تنفس کنند و از همه فعالان صنایع چوب درخواست داریم نیازهای خود را با واردات تأمین کنند. دولت توجه جدی و منظم به شاخص‌های حفاظت از محیط‌زیست دارد و طرح‌های این حوزه در مسیر توسعه پایدار تقویت خواهد شد. این طرح با همکاری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در دست تدوین است که تلاش می‌کنیم برای مدتی هرگونه بهره‌برداری از عرصه‌های جنگلی اعم از اقتصادی، تجاری، غیرقانونی و تخریبی حذف شود».
ابتکار در بخش دیگری از حرف‌های خود افزوده بود: «باید اجازه دهیم منابع طبیعی در شرایط عادی تنفس کنند و از همه فعالان صنایع چوب درخواست داریم نیازهای خود را با واردات تأمین کنند. به‌ویژه روسیه ظرفیت خوبی برای صادرات چوب به ایران دارد. دولت هم هیچ مانعی برای واردات چوب ندارد و امیدواریم با همکاری همه دستگاه‌ها و نهادها و همچنین سازمان‌های مردم‌نهاد بتوانیم از تخریب و کاهش عرصه‌های جنگلی جلوگیری کنیم و هم‌زمان باید طرح‌های تقویت شاخص‌های زیست‌محیطی در همه عرصه‌های منابع طبیعی اعم از جنگل، مرتع و مناطق حفاظت‌شده مدنظر همه قرار گیرد».

گفتنی است همچنین دولت طرح حفاظت و صیانت از جنگل‌ها را به مجلس شورای اسلامی ارائه کرده و این طرح در تاریخ ٢٤/٣/٩٤ از سوی هیأت‌رئیسه مجلس اعلام وصول شده است. در صورت تصویب این طرح در صحن علنی مجلس شورای اسلامی، هرگونه بهره‌برداری از جنگل‌ها برای یک دوره تنفس ۱۰ ساله ممنوع خواهد شد.

رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با «شرق» دراین‌باره می‌گوید: «در اهمیت استراحت‌دادن به جنگل‌های شمال کشور و توقف برداشت چوب از آنها شکی نبود که این باید اتفاق می‌افتاد و باید تمهیداتی نیز برای موفقیت این طرح و تداومش لحاظ کرد، تمهیداتی به‌لحاظ تأمین اعتبار و کارشناسان و… همچنین باید تسهیلاتی برای واردات چوب در نظر گرفته شود تا نیازهای کشور در این زمینه تأمین شود و احساس کمبود شکل نگیرد».
کیادلیری البته معتقد است توقف برداشت چوب از جنگل‌های شمال تنها بخشی از مشکلات این جنگل‌های پراهمیت را حل می‌کند و باید نسبت به موارد دیگری همچون تخریب و تجاوز به حریم جنگل‌ها و همچنین ورود دام به این مناطق نیز تصمیماتی جدی گرفته شود چراکه بخش‌های زیادی از این جنگل‌ها نیز به این شکل تخریب می‌شوند.

او همچنین می‌افزاید: «واقعیت این است که این جنگل‌ها به اندازه کافی مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند، این در حالی است که جنگل‌های شمال آن‌قدر با ارزشند که نباید به چشم چوب به آن نگاه کرد، چون این جنگل‌ها میراث طبیعی جهان است و مساحت تحت پوشش آن نیز به‌شدت کاهش پیدا کرده. اهمیت این دستور در این است که ما باید در این سال‌ها وقت بگذاریم و دیگر مزایای جنگل را- به‌غیر از چوب که تاکنون تنها مزیت جنگل می‌شناختیم – نیز بشناسیم و مورد توجه قرار دهیم، تاکنون نوع رویکرد رایج و رسمی به جنگل‌ها صرفا اقتصادی و از منظر بهره‌برداری از چوب آن بوده است».

طبق گفته مسئولان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، براساس آخرین آمار ارائه‌شده از سوی این سازمان، مساحت دقیق جنگل‌های شمال ایران یک‌میلیون و ۹۶۷‌هزار و ۳۱۵ هکتار برآورد شده است. براساس برخی آمارهای نیمه‌رسمی، سطح پوشش جنگل‌های شمال کشور در اواخر دهه ٤٠ حدود ٣,٤‌میلیون هکتار بوده است. این آمارها حکایت از آن دارد که در این سال‌ها چیزی بیشتر از یک‌میلیون هکتار از جنگل‌های شمال کشور از بین رفته است.

تقدیر ابتکار از حجتی
در پی این اقدام ،  معصومه ابتکار معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست در نامه ای به محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی از دستور وی برای توقف بهره برداری تجاری و صنعتی از جنگل های شمال کشور تقدیر و تشکر کرد .

در این نامه چنین آمده است: نظر به نامه شماره 20917/20 مورخ 1/8/95 تحت عنوان رئیس محترم سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور در خصوص توقف بهره برداری تجاری و صنعتی از جنگل های هیرکانی شمال کشور، بدینوسیله از زحمات و دور اندیشی جنابعالی در صدور نامه مذکور تقدیر و سپاسگزاری می گردد.
بدیهی است انجام این مهم گام بسیار بزرگی در اجرای منویات مقام معظم رهبری و سیاست های کلی نظام در حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست بوده که اجرای دقیق مفاد آن منجر به اقدامات پیشگیرانه سترگی در کنترل سیلاب و فرسایش که همه ساله موجب خسارا های فراوان بر پیکره طبیعت و زیستمندان آن، به ویژه مردم گذاشته و از سوئی سبب کنترل سیر قهقهرائی و فروپاشی اکوسیستم های جنگلی در آینده خواهد شد و نتایج گران بهای حاصل از اجرائی شدن آن نه تنها باعث بهبود کیفیت جنگل، بلکه بهره مندی کشور از سرمایه ملی را برای آیندگان به عنوان میراث طبیعی ملی و جهانی فراهم خواهد ساخت.
علیهذا این سازمان آمادگی مجدد خود را برای همکاری در حفاظت و مراقبت از جنگل ها و انجام فعالیت های مشترک را اعلام می دارد.