تلاش محققان کشور برای تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه/6 میلیارد دلار هزینه احیا

تجریشی با اشاره به وضعیت دریاچه ارومیه از زمانی که در بالاترین سطح تراز آبی خود قرار داشت، اضافه کرد: این دریاچه به مدت 20 سال پس از زمانی که در بالاترین سطح تراز آبی قرار داشت، با یک شیب ثابت سالی 40 سانتی‌متر (حدود 8 متر) از آب آن کاسته شده که بطور میانگین در 5 هزار کیلومتر مربع (حدود 40 میلیارد متر مکعب آب) از دست رفته است.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه وضعیت کنونی دریاچه ارومیه پس از اقدامات صورت گرفته، نسبتا قابل قبول است، ادامه داد: افزایش 630 کیلومتر مربعی سطح دریاچه و دو برابر شدن حجم آب آن نسبت به سال 1394، شرایط با ثباتی را نسبت به کاهش سالانه آب در طی 20 سال گذشته ایجاد کرده است.

وی با اشاره به اینکه منابع آبی حوضه آبریز دریاچه ارومیه بر اساس آخرین آمار در سال 1391 حدود 7 میلیارد مترمکعب، آب تجدیدپذیر بوده است، افزود: بر اساس شاخص کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل، میزان قابل قبول بهره‌برداری از آب‌های تجدیدپذیر کمتر از 40 درصد است که متأسفانه در ایران بیش از 100 درصد و در حوضه آبریز دریاچه ارومیه حدود 70 درصد است.

وی افزود: برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب تجدیدپذیر حوضه آبریز دریاچه ارومیه، توسعه نامتوازن بخش کشاورزی حوضه آبریز دریاچه ارومیه و تغییرات اقلیمی و استمرار خشکسالی‌ها عوامل اصلی موثر در روند خشکی دریاچه ارومیه هستند.

به گفته این محقق، حفر چاه‌ها و برداشت بیش از حد از آب‌های رودخانه‌هایی که دریاچه ارومیه را تغذیه می‌کنند، توسعه کشاورزی و تغییر الگوی کشت به سمت محصولات با مصرف آب زیاد نیز از دیگر دلایل کاهش منابع آب تجدیدپذیر حوضه آبریز دریاچه ارومیه است.

تجریشی با بیان اینکه دریاچه ارومیه به عنوان یکی از کانون‌های اصلی ریزگرد منطقه خاورمیانه شناسایی شده است، اضافه کرد: علاوه بر بیماری‌های ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه، اثرات و خساراتی نظیر بیابان زائی، شور شدن خاک کشاورزی و کاهش حاصلخیزی خاک ناشی از پراکنش نمک در سطح اراضی، ورود ترکیبات سمی به زنجیره غذایی و  تهدید سلامت ساکنین منطقه، خشکی درختان مثمر در اثر پراکنش نمک در سطوح آنها و کاهش توان تولید مراتع در اثر پراکنش نمک بر روی آنها نیز از عوارض ناشی از خشک شدن این دریاچه است.

وی افزود: بر اساس اقداماتی که طی دو سال گذشته صورت داده‌ایم، خوشبختانه توانستیم برنامه تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه را بر اساس پیش بینی صورت گرفته تا سال 1395 محقق کنیم.

دکتر عیسی کلانتری، دبیرکل خانه کشاورز و دبیر کارگروه احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه در دهه 70، ارتفاع آب دریاچه ارومیه 1278.4 و حدود 7 متر بالاتر از وضعیت کنونی این دریاچه  بوده است، اظهار کرد: خسارات ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه در طی 10 سال حدود 10 هزار میلیارد دلار و هزینه احیای آن تنها حدود 6 میلیارد دلار است.

وی با اشاره به اقدامات دولت در زمینه احیای دریاچه ارومیه، خاطرنشان کرد: اولین مرحله از برنامه احیای دریاچه ارومیه مطالعات عمقی در کمترین زمان ممکن بوده است. با توجه به اینکه اگر قرار بود چندین سال را صرف مطالعه در مورد دریاچه ارومیه کنیم، به احتمال زیاد با تغییر در دولت روند کار در همان مرحله مطالعه باقی می‌ماند؛ از این رو مطالعه در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام شد.

کلانتری با اشاره به داده‌های به دست آمده از این مطالعات یادآور شد: بر اساس مشاوره متخصصان به این نتیجه رسیدیم که مطالعه عمقی دریاچه ارومیه به حوزه دانشگاهی کشور واگذار شود. در این راستا مطالعات عمقی دریاچه ارومیه با محوریت دانشگاه شریف و دیگر دانشگاه‌ها به ویژه دانشگاه‌های منطقه دریاچه ارومیه و موسسات و دانشگاه‌های بین‌المللی واگذار شد.

به گفته وی، با فعالیت شبانه‌روزی در مدت 6 ماه برنامه پیشنهادی مدونی به هیأت وزیران ارائه شد و این طرح در فاز اجرایی قرار گرفت.