هوبره پرنده ای در حال انقراض

هوبره یکی از پرندگان بسیار زیبا و با شکوه نواحی کویر مرکزی ایران است که در حال انقراض می باشد.

ارسال کننده : سمیه علیمرادی

این پرنده بیابانگرد و خجالتی به نام علمیundulata macqueenii chlamydotis از لحاظ ظاهری تا حدودی به بوقلمون شباهت دارد و به بهترین وجهی با محیط های بیابانی و کویری سازگار شده است. رنگ این پرنده، شنی زرد(زردنخودی) است که دارای لکه های مشکی به صورت موج دار در تمام قسمت های بالای بدن است. در دو طرف گردن، پرهای زیبا، دراز و باریک قرار گرفته اند. رنگ آمیزی این پرنده و ترکیب رنگ آن به قدری با محیط هماهنگ است که به طور استثنایی در طبیعت محو و مستقر می گردد. وضعیت کف پا و انگشتان هوبره طوری است که به پرنده اجازه می دهد به راحتی بدون صدا و با سرعت زیاد بدود.

مواد غذایی مصرفی هوبره گیاهی بوده و شامل میوه ها، دانه ها، بذرها و برگهاست. گیاهان مزروعی و کشت شده از قبیل نخود، لوبیا، یونجه و خردل نیز می توانند مورد استفاده هوبره قرار گیرند. غذای تابستانی و بهاری هوبره بیشتر شامل بی مهرگانی نظیر ملخ، سوسک، آخوندک، موریانه، کرمهای حشرات، مورچه، عقرب و عنکبوت هاست. همچنین از حلزونها و مهره داران کوچک مثل مارها و مارمولک ها نیز تغذیه می کند.

هوبره به خاطر ظاهر زیبا، جثه بزرگ، رفتارهای بسیار جالب و تماشایی در هنگام انتخاب جفت و خصوصیت منحصر به فردش در مواجهه با پرندگان شکاری به شدت مورد توجه می باشد. هوبره به خاطر نوع دفاع خود در برابر پرندگان شکاری همانند شاهین، به مرغ بمب انداز معروف است به طوری که وقتی شاهین از پشت سر به او نزدیک می شود ناگهان به سمت بالا تغییر ارتفاع داده و از مقعد خود خمیر رقیق چسبناکی به سمت شاهین پرتاب می کند که در صورت ریختن روی بالهای او، آنها به هم چسبیده و پرواز شاهین دچار مشکل می شود. به همین دلیل شکار هوبره توسط شاهین و جدال این دو پرنده برای مغلوب کردن یکدیگر به تفریح بسیاری از ساکنان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تبدیل شده است. در کشورهای عربی سنت دیرینه ای برای شکار هوبره وجود دارد. ساکنان این کشورها، پرندگان شکاری را برای شکار هوبره تربیت می کنند. به همین دلیل تعداد هوبره ها در این کشورها کاهش چشمگیری داشته و بازار پرسودی برای قاچاق این پرنده به این کشورها ایجاد شده است. در حال حاضر و با همکاری مراجع انتظامی و قضایی با قاچاق این پرنده مبارزه و برخورد
می شود. متخلفین از قانون و قاچاقچیان، مکلف به پرداخت دویست میلیون ریال جریمه نقدی به ازای هر قطعه هوبره می باشند.

هوبره گونه ای پرچمدار و متعلق به فون پاله آرکتیک است که جمعیت های آن طی دهه های گذشته بر اثر تخریب زیستگاه به قاچاق وحوش در نواحی پراکندگی خود کاهش یافته است. به طوری که در ارزیابی IUCN در رده آسیب پذیر(VU) قرار گرفته است. عمده مراکز انتشار هوبره در ایران،در بیابانهای مرکزی ایران، در استان یزد، پارک ملی کویر، بیابان توران، نواحی مرکزی و جنوبی سیستان و بلوچستان، جنوب خوزستان و فارس و سواحل خلیج فارس می باشد. به دلیل وجود جمعیت های قابل توجه بومی و مهاجر این گونه در استان یزد، هوبره نماد حیات وحش یزد شناخته شده است. زیستگاههای هوبره در استان یزد عمدتا” شامل قسمت هایی از شمال غربی و جنوب وجنوب شرق استان می باشد. به غیر از منطقه قره تپه که جمعیت قابل توجهی از هوبره در آن زادآوری می کند، بقیه مناطق معمولا پذیرای جمعیت های مهاجر و به صورت محدود زادآور این پرنده
می باشند.

مطالعات اندکی پیرامون این گونه در کشور ایران صورت گرفته است. بدیهی است برای دستیابی به ثبات در وضعیت زیستگاهها و جمعیت های هوبره لازم است تا ضمن بهبود قوانین و مقررات، با استفاده از توان داخلی و همکاری های بین المللی، اقدامات لازم جهت مدیریت و حفاظت یکپارچه از جمعیت های هوبره به عمل آید و با رفع عوامل تهدید، بقاء درازمدت جمعیت های این گونه را در سایه امنیت و مطلوبیت زیستگاه تضمین نمود.