غول‌های خفته در کمین مردم کرمان

استان کرمان با واقعیتی انکار ناپدیر به نام زمین لرزه مواجه است و ۱۸ گسل که هر کدام از صدها گسله تشکیل شده اند در کرمان وجود دارد که ۹۸ درصد استان و مناطق جمعیتی را در برمی گیرند و تنها بخش کوچکی از شهرستان سیرجان از این گسل ها در امان است.

اما طی سال های اخیر با پدیده ای عجیب به نام فراموشی و پاک کردن صورت مسئله در خصوص زلزله خیزی کرمان مواجه شده ایم به طوریکه مسئولان ترجیح می دهند برای جذب سرمایه و … اسمی از زمین لرزه در کرمان برده نشود این در حالی است که علیرغم گفته های مسئولان در خصوص بی خطر بودن زمین لرزه های با ریشتر اندک در استان کرمان زمین لرزه ۴.۸ ریشتری روز گذشته در زرند منجر به ترک خوردگی برخی از منازل و سازه های مسکونی شد.

هر چند زمین لرزه در کرمان واقعیتی انکار ناپذیر است و یک سوم از تلفات جانی زمین لرزه های قرن گذشته کشور در استان کرمان روی داده است اما هنوز بسیاری از سازه های استان کرمان دارای قدمتی بالای ۵۰ سال و غیر مقاوم هستند

هر چند زمین لرزه در کرمان واقعیتی انکار ناپذیر است و یک سوم از تلفات جانی زمین لرزه های قرن گذشته کشور در استان کرمان روی داده است اما هنوز بسیاری از سازه های استان کرمان به خصوص در شهرها دارای قدمتی بالای ۵۰ سال و غیر مقاوم هستند.

باید به این نکته نیز اشاره شود که ترک خوردگی سازه ها در شهرستان زرند در حالی روی داده است که این شهرستان بعد از زلزله سال ۸۳ این شهرستان که بیش از ۹۰۰ کشته برجای گذاشت مقاوم سازی نیز شده است و مشخص نیست در شهرهایی که مقاوم سازی نشده اند در صورت بروز زمین لرزه چه رخ می دهد.

یکی از چالش های اصلی در بخش زمین لرزه در استان کرمان همین فراموش کردن زمین لرزه و خطرات ناشی از آن است، این فراموشی هر چند در گذشته گریبانگیر مردم شده بود اما به نظر می آید مسئولان کرمان نیز هم اکنون دچار این بیماری شده اند.

توجیه صورت گرفته در این زمینه گریز سرمایه به دلیل زلزله خیز بودن کرمان است اما این سوال مطرح می شود که کشوری چون ژاپن چگونه در کنار قبول کردن واقعیت زلزله خیز بودن منطقه توانسته است یکی از غول های اقتصادی سال های اخیر جهان محسوب شود.

سوال دیگر اینکه چرا مسئولان طرح های مقاوم سازی و مدیریت بحران در استان کرمان و همچنین برگزاری مانورهای زمین لرزه را فراموش کرده اند.

چرا فراموش شده است اکثر خانه های موجود در شهر کرمان قدمتی بسیار بالا دارند و در صورت بروز زمین لرزه این پدیده می تواند در شهری پر جمعیت مانند کرمان فاجعه بار باشد.

آیا بهتر نیست مسئولان در کنار قبول کردن خطر زمین لرزه در کرمان طرح های منطقی در راستای پیشگیری از بروز خسارات و آموزش مردم را در دستور کار قرار دهند؟

بحث مدیریت بحران که پس از زمین لرزه بم  به عنوان یک ضرورت انکار ناپذیر در کشور مطرح شد حالا کمتر مورد توجه مسئولان شهر کرمان است در حالیکه مدیریت بحران و مقابله با زمین لرزه در استانی همچون کرمان ضرورتی حیاتی است که در زمان بروز این حادثه می تواند جان هزاران نفر را نجات دهد.

بنا به نظر کارشناسان جذب سرمایه گذار و توسعه اقتصادی نیز در بستر وجود زیر ساختهای مقاوم و توسعه یافته معقولانه تر به نظر می رسد.

زمین لرزه بم، زرند و ریگان فراموش شده است

اما گویی زمین لرزه های بم، زرند و ریگان طی سال های اخیر برای مردم و مسئولان استان کرمان درس عبرت نشده است و خطر زمین لرزه در استان کرمان فراموش شده است.

رئیس سازمان زمین شناسی کرمان در خصوص زلزله خیز بودن استان کرمان گفت: کرمان از نظر زمین شناسی یکی از استان های زلزله خیز در کشور محسوب می شود و مردم باید با درنظر گرفتن این اصل خانه های خود را محکم و مقام بنا کنند.

علی رشیدی  می گوید: این گسل ها خود از گسله های مختلف شکل گرفته اند که اکثر مناطق استان کرمان را در برگرفته اند و نمی توان تنها به این ۱۸ گسل اشاره کرد.

وی تصریح کرد: استان کرمان در واقع روی کمربندی قرار دارد که به کمربند زلزله خیز شهرت دارد و بروز زمین لرزه های سال های اخیر نشان دهنده فعال بودن برخی از این گسل ها است.

زمین لرزه قابل پیش بینی نیست

رشیدی در خصوص پیش بینی زمین لرزه گفت: هیچ فرایند علمی مشخصی در این خصوص وجود ندارد هر چند برخی کشورها ادعاهایی در این خصوص دارد اما هیچ یک از این روش ها علمی نیستند به همین دلیل باید گفت زمین لرزه قابل پیش بینی نیست.

وی در خصوص مناطق زلزله خیز استان کرمان نیز گفت: بایدنظر شما را به زمین لرزه بم جلب کنم با توجه به وجود ارگ دو هزار ساله بم در این شهر مدت ها هیچ زمین لرزه خسارت باری در این شهر روی نداده بود اما در سال ۸۲ زمین لرزه ای رخ داد که پس از هزاران سال ارگ بم را تخریب کرد.

وی گفت: زمین لرزه بم باید برای همه ما درس عبرت باشد چون زمین لرزه قابل پیش بینی نیست و امکان دارد در هر لحظه در جایی رخ دهد.

مخاطرات شهر کرمان را بشناسیم

وی با اشاره به قدمت ساختمانهای شهر کرمان و ساختار زمین و بالا آمدن سطح آب های زیر زمینی در این شهر گفت: این ها همه، مخاطره است و باید مورد مطالعه دقیق قرار گیرد.

مدتهاست در کرمان خبری در خصوص مانور زمین لرزه و یا مدیریت بحران و ظرح های مقاوم سازی سازه های مسکونی در شهرهای بزرگ و یا حتی مطالعه در خصوص گسل های کرمان منتشر نشده است و تمام این ها حاکی از آن است که در کنار مردم مسئولان هم زمین لرزه را فراموش کرده اند.

زمین لرزه را فراموش نکرده ایم بلکه اولویت بندی انجام شده است

مدیرکل دفتر مدیریت بحران استان کرمان نیز چندی قبل در خصوص زلزله خیز بودن کرمان گفته بود که  زلزله اولویت اول استان کرمان نیست و خشکسالی به اولویت نخست تبدیل شده است.

محسن صالحی در این گفتگو افزود که با این وجود خشکسالی و زمین لرزه بیشترین خسارت ها را از بین بلاهای طبیعی به استان کرمان وارد کرده اند.

وی تصریح کرد: زمین لرزه در واقع اولویت نخست مدیریت بحران کرمان نیست بلکه این خشکسالی است که خسارتهای بیشتری در کرمان به جای گذاشته است.

صالحی می افزاید: اینگونه نیست که زمین لرزه فراموش شده باشد در واقع اقدامات قابل توجه و زیادی صورت گرفته که کمتر  رسانه ای شده است.

متاسفانه تنها بعد از زمین لرزه های بزرگ است که مردم یاد زمین لرزه می افتند در صورتیکه زمین لرزه قابل پیش بینی نیست و خطر دائمی محسوب می شود
وی می گوید: مدیرت استان زمین لرزه را فراموش نکرده است بلکه در کرمان اولویت بندی مشکلات صورت گرفته است از سوی دیگر این طبیعت زلزله است که به سادگی فراموش می شود اما مردم باید بدانند مقاوم سازی مهمترین اصل در پیگیری از حوادث است.

این مسئول می گوید: بهتر است متراژ خانه ها را کم کنیم اما مقاوم سازی را در دستور کار قرار دهیم.

وی گفت: متاسفانه تنها بعد از زمین لرزه های بزرگ است که مردم یاد زمین لرزه می افتند در صورتیکه زمین لرزه قابل پیش بینی نیست.

وی افزود: زمین لرزه قابل پیش بینی نیست و امکان بروز این حادثه در هر زمانی وجود دارد پس باید از بروز حوادث و خسارات پیشگیری کرد چون جلوی بروز زمین لرزه را نمی توان گرفت.

نگاهی به زمین لرزه های سال های اخیر استان کرمان

زلزله سال ۱۲۳۳ حرجند و ۲۸ دی ماه ۱۲۴۲ چترود در ساعت ۷ شب رخ داد که موجب کشته شدن افراد زیادی شده و بر اثر این زمین لرزه قبه سبز شهر کرمان دچار خسارت و ایوان جامع مظفر در کرمان تخریب شد.

زلزله ۱۳ مرداد سال ۱۲۵۰ چترود که خساراتی وارد کرد، زلزله سال ۱۲۵۴ کوهبنان که موجب خشک شدن چشمه ها و خساراتی شد از دیگر زمین لرزه های ثبت شده است که این زلزله در کرمان نیز احساس شد.

زلزله سال ۱۲۵۵ سیرچ به علت فعالیت گسل گلباف، زمین لرزه ۲۸ اردیبهشت سال ۱۲۷۶ کوهبنان و دوم خرداد ۱۲۷۶ چترود از دیگر زلزله های ثبت شده استان است که در زلزله چترود روستای سرآسیاب تخریب شد.

بر اثر زلزله سال ۱۲۷۶ چترود ساختمان باغ ناصریه کرمان دچار آسیب زیادی شد و گنبد قبه سبز کرمان کامل فرو ریخت.

زمین لرزه ۵ آبان سال ۱۲۸۸ جوشان خسارت چندانی نداشت اما زلزله فروردین ماه سال ۱۲۹۰ راور که پیش لرزه قوی داشت ۷۰۰ کشته بر جای گذاشت و تمامی خانه های راور و حومه به طول کامل تخریب شد.

در ۳۱ شهریور سال ۱۳۰۲ شمسی زمین لرزه ای بعد از نیمه شب در لاله زار رخ داد که ۲۰۰ کشته بر جای گذاشت، موجب ریزش کوه ها و مسدود شدن جاده شده است.

زمین لرزه ۲۹ آذرماه سال ۵۶ سیرچ که دو پیش لرزه قوی داشته، ۶۶۵ کشته و ۲۶۰ مجروح بر جای گذاشت که روستای گیسک نیز در این زمین لرزه از بین رفت.

زلزله ۲۱ خرداد سال ۶۰ گلباف۶٫۸ ریشتر بود و هزار و ۷۱ کشته و ۴ هزار مجروح بر جای گذاشت.

زلزله ۶ مرداد سال ۶۰ سیرچ با بزرگی ۷٫۱ ریشتر از زلزله های شدید ایران است که ۱۳۰۰ کشته، ۹۱۵ زخمی و ۲۵ هزار بی خانمان بر جای گذاشت.

در این زلزله ۸۵ درصد خانه های سیرچ کاملا ویران شد، بعد از آن تعداد زیادی چشمه به وجود آمد و آب در قنات ها بالا آمد.

در زلزله سیرچ قسمتی از بازار کرمان آسیب دید، بخشی از مقبره شاه نعمت الله ولی در ماهان ریزش کرد و در غرب چهارفرسنگ در ۱۰ کیلومتری دره خفتان کوه ریزش و سد طبیعی با ارتفاع ۱۰ متر ایجاد شد.

در زلزله ۲۹ آبان سال ۶۸ جنوب گلباف ۴۰ نفر کشته و ۴۵ نفر مجروح شدند.

در آبان ماه سال ۷۷ زمین لرزه ای با شدت ۵٫۶ ریشتر در شهداد رخ داد که بیشتر خسارت مادی بر جای گذاشته و خسارت جانی نداشت، در زلزله ۵٫۱ریشتری دی ماه سال ۷۷ گلباف نیز خسارت جانی نداشتیم.

زمین لرزه ای با ۳۳ هزار و ۴۸۹ نفر کشته

زمین لرزه پنجم دی ماه سال ۸۲ بم که در ساعت ۵ و ۲۹ دقیقه صبح رخ داد، ۶٫۵ریشتر اعلام شد که عمق کانونی زلزله ۷ کیلومتر بود.متوسط عمق زلزله های ایران ۱۵ کیلومتر است، زلزله بم اولین زلزله در ایران بود که کانون آن دقیقا زیر شهر بود.

۳۳ هزار و ۴۸۹ نفر در زلزله بم کشته و ۱۷ هزار و ۵۰۰ نفر مجروح شدند و ۵ هزار و ۲۰۴ بچه سرپرستان خود را از دست دادند.

زلزله بم ۲۴۸ ضایعه نخاعی، ۱۰۸ قطع عضو، ۴۱ ناشنوا و ۵۶ نابینا بر جای گذاشت و بانک جهانی خسارت این زلزله را یک و نیم میلیارد دلار برآورد کرد.

۲۴ هزار و ۲۸۳ واحد مسکونی شهری، ۱۰ هزار و ۱۴۵ واحد مسکونی روستایی و ۳ هزار و ۱۲۶ واحد تجاری در زلزله بم به طور کامل تخریب شد.

در ادامه فعالیت گسل های استان کرمان، زمین لرزه ۵٫۵ ریشتری شهرستان زرند در اسفندماه سال ۸۳ را شاهد بوده ایم که در عمق ۱۴ کیلومتری زمین بوده و بیش از 900 کشته بر جای گذاشت.

۱۲ هزار و ۴۴۹ واحد مسکونی در این زلزله تخریب و ۱۵ هزار و ۸۷ واحد مسکونی دچار خسارت شد.

زمین لرزه ۶٫۳ ریشتری محمدآباد ریگان آذرماه سال ۸۹ پنج کشته بر جای گذاشت، علت تلفات کم این زمین لرزه کمی جمعیت و البته استحکام ساختمان ها بود که بعد از زلزله بم احداث شده اند.