مینابِ زیبا در چندقدمی نابودی همیشگی

آیا دشت میناب هم به سرنوشت دشت های خشک و فرونشسته شهرهای بزرگ ایران مبتلا می شود؟ برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی بازهم دردسر شده و این بار دشت میناب در جنوب کشورمان را در معرض نابودی قرار داده است. حالا بحران در چند قدمی است و با وجود تکاپوی مردم و مسئولان سازمان محیط زیست، هنوز خطر از این دشت جنوبی ایران دور نشده است.
اواخر خردادماه سال جاری بود که پورتال سازمان حفاظت محیط زیست با انتشار خبری تحت عنوان “برای میناب چه باید کرد؟” با اشاره به نامه های ارسالی از سوی اهالی میناب و شرح مشکل آب منطقه و درخواست کمک مردم از معصومه ابتکار، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، نوشت: «پیشنهاد شما برای نجات میناب چیست؟ وظیفه مسئولان و مردم در مورد میناب چیست؟ آیا مایلید راهکارهای خود را در قالب نامه ای خطاب به اهالی میناب ارائه دهید؟ آیا مایلید به عنوان یک متخصص به میناب سفر کنید و با مردم گفتگو و همفکری کنید؟ آیا حاضرید برای نجات ایران در رفتار فردی و اجتماعی خود تغییری ایجاد کنید؟»
*جواب ابتکار به کمپین هزارنامه چه بود؟
دهه اول تیرماه امسال ابتکار با انتشار نامه ای خطاب به کمپین «هزارنامه برای پایان دادن به خشک کردن دشت میناب» از تلاش دولت برای جلوگیری از تخریب بیشتر محیط زیست در این منطقه و سفر خود به میناب خبر داد. سفری که دوشنبه 21 تیرماه همراه با معاون امور آب و آبفای وزارت نیرو، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور و معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی محقق شد. بازدید ابتکار از فروچاله های دشت میناب در روستاهای دهستان حکمی بار دیگر او را بر آن داشت تا بر ضرورت اصلاح و بازنگری در سیاست ها و مدیریت منابع آبی تاکید کند.
بعد از این بازدید، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از آغاز این اقدام در دولت یازدهم و بازنگری در سیاست های مدیریت منابع آّب به ویژه سد سازی و نحوه بهره برداری از سدها خبر داد و اشاره ای هم به ایجاد ساز و کارهایی قانونی در زمینه ارزیابی زیست محیطی و توقف احداث 15 سد جدید در کشور، همچنین توقف بهره برداری و آب گیری بعضی سدها با موافقت وزارت نیرو داشت.
*رییس سازمان محیط زیست برای میناب چه کرد؟
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست برای کوتاه‌مدت، استفاده از آب‌شیرین‌کن و برای بلند مدت اجرای طرح‌های وسیعی مانند تغذیه سفره‌ها و تقویت آبخیزداری، استفاده صحیح از منابع موجود آب، جلوگیری از هدر رفت آب و استفاده صحیح از پساب را گره گشا دانست و از مردم و مسئولان خواست با همکاری هم برای اصلاح الگوی کشاورزی و آبیاری و بستن چاه های غیرمجاز بکوشند.
ابتکار همچنین در این سفر از ارجاع برنامه جامع میناب به شورای عالی آب و دریافت مصوبه ای فرا بخشی با مسئولیت تمامی دستگاه بر اساس برنامه زمان‌بندی، بودجه و شاخص گذاری‌های معرف حرکت مشخص خبر داد.
*مسئولان محیط زیست هرمزگان برای میناب چه کرده اند؟
برای دریافت پاسخی به فراخوان خردادماه «برای میناب چه باید کرد؟» به سراغ مجید وفادار مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان رفتیم و از او پرسیدیم چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است.
وفادار مهم ترین اقدام را آغاز تدوین برنامه مدیریت جامع تالاب بین المللی رود شور و شیرین و میناب با رویکرد مشارکتی از شهریور ماه سال 1393 می داند و می گوید برنامه در مرحله نهایی شدن است و امیدواریم با تصویب شورای برنامه ریزی استان و ابلاغ آن به کلیه دستگاه های اجرایی و در نهایت اجرایی شدن آن شاهد روند احیاء در میناب باشیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان، پیگیری جهت استفاده از پساب تصفیه شده فاضلاب 57 هزار متر مکعب در روز جهت تامین آب مورد نیاز صنایع غرب بندرعباس به منظور کاهش دریافت آب تامین شده از سد میناب، مکان یابی جدید برای احداث آب شیرین کن 100هزار مترمکعب در روز با رعایت کلیه ضوابط زیست محیطی جهت تامین آب شرب بندرعباس، تقویت سطح سفره آب های زیرزمینی و کاهش برداشت آب از دشت میناب را از دیگر اقدامات صورت گرفته اعلام می کند.
وفادار با تاکید بر لزوم تامین حقابه زیست محیطی تالاب از رودخانه میناب جهت حفظ تالاب و کمک به افزایش سطح آب های زیر زمینی منطقه، تصریح می کند: اصلاح و بهسازی شبکه توزیع و مصرف آب شرب روستاها و شهرستان میناب، ارتقاء و تنویر افکار عمومی و آموزش در زمینه مصرف و مدیریت بهینه آب، انسداد چاه های غیر مجاز کشاورزی در جلگه میناب، کنترل حفر چاه های غیر مجاز، تجهیز چاه ها به کنتور هوشمند در جلگه میناب، مطالعه و بررسی و امکان سنجی جایگزینی منابع آب شرب و کشاورزی و صنعت شهر بندرعباس، استقرار الگوی کشاورزی پایدار در 80 درصد روستاهای حوضه تالاب، تامین حداقل نیاز آبی تالاب و نظارت بر رسیدن حقابه تالاب رود شور، شیرین و میناب با همکاری کلیه ارگان ها و ذی نفعان تالاب از دیگر اقدامات انجام شده است که امیدواریم به رفع مشکلات موجود کمک کند.
به گفته او، عدم تامین حقابه زیست محیطی تالاب مذکور از رودخانه میناب، خشکسالی، حفر چاه های مجاز و غیر مجاز و برداشت بی رویه آب از ذخایر زیرزمینی سبب افت شدید سطح آب های زیرزمینی، فرسایش خاک، نشست زمین و در نهایت ایجاد فروچاله در برخی از نواحی دشت میناب شده است.
تالاب بین المللی رود شور، شیرین و میناب با مساحت  78099 هکتار یکی از تالاب های مهم ثبت کنوانسیون رامسر است که با در نظر گرفتن امتداد آن در مسیر خط ساحلی شهرستان میناب و در برگرفتن نزدیک به40 کیلومتر از طول این شهرستان در مسیر خط ساحلی، معیشت مردم این شهرستان به گونه ای به این تالاب ارزشمند گره خورده است.