یازده روستای مهم مجاور دریاچه نمک خالی از سکنه شد

در سال‌های اخیر تامین نشدن حقابه تالاب‌های استان قم و افزایش برداشت‌ها از منابع آب زیرزمینی در کنار عوامل طبیعی از جمله کاهش شدید بارندگی‌ها و افزایش دمای هوا، باعث بحران‌های زیست محیطی دراین منطقه شده که علاوه بر استان قم، استان‌های همجوار را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

دریاچه نمک از جمله تالاب‌های زمین‌شناختی خاص است که علاوه بر رودخانه و روان آب، از سفره‌های آب زیرزمینی نیز تغذیه می‌کند؛ در گذشته پنج رودخانه مهم و اصلی در دریاچه نمک جریان داشته که هفت سد بزرگ و ۶۰ سد کوچک و بندخاکی و کشاورزی بر روی این رودخانه‌ها احداث شده و به این ترتیب بخش زیادی از منابع آبی این رودخانه‌ها در استان‌های بالادست مدیریت و منجر به شرایطی شده که امروز در این منطقه با آن مواجه هستیم.

سفره‌های زیرزمینی این منطقه نیز در سال‌های اخیر با گسترش شدید کشاورزی و شهرک‌های صنعتی به وسعت چند هزار هکتار، رو به خشکی است؛ اگر شرایط دریاچه نمک به همین صورت ادامه یابد، کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که این دریاچه رمق‌های آخر خود را می‌کشد.

شرایط نامطلوب دریاچه نمک علاوه بر معضلات زیست محیطی، به بحرانی اجتماعی نیز تبدیل شده است، به طوری که به علت خشکسالی در این منطقه و پیش روی آب‌های شور که باعث حاصلخیز نبودن زمین‌های کشاورزی و فراشوری آب چاه‌ها شده، روستاهای مجاور این منطقه خالی از سکنه شده است.

دریاچه نمک در جنوب غربی استان قم مابین سه استان قم، اصفهان و سمنان واقع شده است؛ وسعت این دریاچه در حدود ۲۰۰ هزار هکتار می‌باشد؛ زمین این دریاچه پوشیده از رسوبات نمک است که بر اثر انباشته شدن سیلاب‌ها و آب‌های سطحی در طول قرن‌ها پدید آمده است.

یازده  روستای مهم مجاور دریاچه نمک خالی از سکنه شده است

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست قم با بیان این که در گذشته این دریاچه حداقل دو برابر وسعت امروزی را داشته، گفت: “دریاچه نمک یک تالاب کم‌عمق با پوشش گیاهی متراکم بوده است که تمدنی در خود شکل داده بود ولی امروز تبدیل به دشت شور کویری شده است”.

سید احمد شفیعی افزود: “در حال حاضر تا شعاع ۵۰ کیلومتری دریاچه نه تنها هیچ روستایی باقی نمانده بلکه پوشش گیاهی آن نیز از بین رفته و تبدیل به عرصه‌ای کاملا بیابانی شده که آماده فرسایش و تبدیل شدن به کانون‌های ریزگرد است”.

وی با اشاره به این که بحران دریاچه نمک قم در عرصه‌های کشاورزی و اجتماعی بروز جدی داشته، تصریح کرد: “کاهش جریان آب و خشکسالی علاوه بر بروز ریزگرد و بیابان‌زایی، موجب شده تا آب‌های فراشور در سفره‌های زیرزمینی به سمت دشت‌ها حرکت کرده و پوشش گیاهی و حاصلخیزی خاک منطقه را کاملا نابود کند”.

وی با بیان این که متاسفانه این بحران به سمت شهر قم درحال پیشروی است، خاطر نشان کرد: “تاکنون ۱۱ روستای مهم در این منطقه خالی از سکنه شده و تعدادی دیگر با آبرسانی مدیریت می‌شود که اگر شرایط به همین نحو ادامه یابد روستاهای باقی مانده نیز خالی از سکنه خواهد شد”.

شفیعی با اشاره به این که ریزگردها یکی از نتایج بحران زیست محیطی دریاچه نمک است، گفت: “چهار حوزه ریزگرد به مساحت ۴۰ هزار هکتار در دریاچه نمک شکل گرفته و در حال رشد است”.

وی با تاکید بر این که عوارض زیستی و اکوسیستمی دریاچه نمک باید مدیریت شود، بیان کرد: “آخرین رمق‌های دریاچه به خاطر سفره‌های آبی باقی مانده است که اگر پایین رود، در آینده شاهد بروز پدیده ریزگردهای نمکی خواهیم بود”.

بحران دریاچه نمک تهدیدی جدی برای هسته مرکزی کشور است

مدیرکل حفاظت محیط زیست قم نیز گفت: “۷ استان که ۲۶ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند در حوزه آبخیز دریاچه نمک قرار گرفته‌اند و استان قم دارای بیش‌ترین تاثیرپذیری در مواجهه با این حوزه آبخیز است.”

سید رحمان دانیالی افزود: “متاسفانه استان قم در پایین دست رودخانه‌های دریاچه نمک قرار گرفته و حداقل حقابه‌ها به این رودخانه‌ها اختصاص نیافته و دریاچه نمک با خشکسالی شدید و شوری فزاینده آب مواجه شده است”.

وی با اشاره به این که بحران این دریاچه بسیار فراتر از دریاچه ارومیه است، تصریح کرد: “در صورت عدم مدیریت، مشکلات زیست محیطی دریاچه نمک از جمله شوری آب و ریزگردها به زودی گریبانگیر استان‌های همجوار قم نیز خواهد شد”.

وی گفت: “تامین حقابه‌های زیست محیطی تالاب‌ها، رودخانه‌ها و احیای اراضی نابود شده مهم‌ترین اقدامی است که می‌تواند در بلندمدت تا حدی مشکلات موجود دریاچه نمک را مرتفع و از پیشروی این معضلات جلوگیری کند”.

دانیالی خواستار مشارکت مسئولان ملی و تخصیص اعتبارات در این زمینه شد و ادامه داد: “ایجاد کمربند سبز پیرامون شهر و گسترش فضای سبز شهری باید در اولویت قرار گیرد”.