یک هواشناس با بیان اینکه وزش بادهای ۱۲۰ روزه از دو، سه روز قبل در زابل شروع شده است، گفت که دیروز وزش باد شدید با سرعت ۹۰ کیلومتر بر ساعت در زابل سبب شد تا غلظت ذرات معلق در هوای این شهر به ۱۷۵۱ میکروگرم بر مترمکعب یعنی۱۱ برابر حد مجاز برسد که این آلایندگی ۳ برابر آلودگی هوای آلوده‌ترین شهر جهان است.
ارسال کننده : احسان فتاحی
بر اساس اعلام هواشناسی وزش بادهای ۱۲۰ روزه از اواخر هفته قبل در زابل شروع‌شده است. شهری که درست ۱۱ روز قبل از سوی سازمان جهانی بهداشت (با آلایندگی ۵۲۷ میکرو گرم بر متر مکعب) به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان انتخاب شد.
کارشناسان هواشناسی و محیط‌زیست در واکنش به عامل آلودگی این شهر، وزش بادهای تابستانه موسوم به «بادهای ۱۲۰ روزه» را عامل این آلودگی خواندند، آن‌ها معتقدند با وزش بادهای ۱۲۰ روزه در زابل، تالاب هامونِ خشک و بدون پوشش گیاهی تبدیل به چشمه تولید گردوخاک در آسیای مرکزی شده که مانند یک دودکش گردوخاک تولید می‌کند.
عبدالرضا دهمرده کارشناس ارشد هواشناسی که پارسال و سه بار دیگر در سال‌های اخیر از سوی سازمان هواشناسی به‌عنوان هواشناس برتر ایران در بخش «همدیدی» انتخاب‌شده است، نیز معتقد است که تالاب هامون و بادهای ۱۲۰ روزه سبب افزایش غلظت ذرات معلق در هوای زابل و آلودگی این شهر شده است.
وی در گفت‌وگو‌یی، گفت: “وزش بادهای ۱۲۰ روزه اتفاق جدید در اقلیم زابل نیست، بلکه این بادها یک چرخه دائمی، پایدار و همیشگی در فصل تابستان هستند که از دهه‌ها، سده‌های و شاید قبل‌تر از آن در زابل فعال بوده‌اند، اما نکته‌ای که در سال‌های اخیر وزش این بادها را خبرساز کرده، نقش آن‌ها در فرسایش خاک، تولید گردوخاک و انتشار آن تا سطح وسیعی از منطقه است”.
وی افزود: “در گذشته به سبب فراوانی آب در تالاب هامون، وزش بادها تولید گردوخاک و این آلودگی‌ها را نمی‌کرد، یعنی در منطقه گردوخاک گسترده و مداوم نداشتیم، درحالی‌که با خشک شدن تالاب هامون در ۱۷ سال اخیر، وزش بادها رفته‌رفته سبب فرسایش خاک بستر تالاب شده و اکنون این عرصه طبیعی به چشمه تولید گردوخاک تبدیل شده که مثل دودکش گردوخاک را تا سواحل دریای عمان پمپ می‌کند”.
تالاب هامون دودکش انتشار گردوخاک در آسیای مرکزی
این کارشناس بابیان اینکه وزش بادهای ۱۲۰ روزه از سه، چهار روز قبل در زابل شروع‌شده است، ادامه داد: “در نخستین روزهای فعالیت این بادها، دیروز سرعت وزش باد در زابل به ۹۰ کیلومتر بر ساعت رسید و سبب شد تا غلظت ذرات معلق در هوای این شهر به ۱۷۵۱ میکروگرم بر مترمکعب یعنی۱۱ برابر حد مجاز برسد، این آلودگی ۳ برابر میانگین آلودگی هوای زابل به عنوان آلوده ترین شهر جهان از نظر سازمان جهانی بهداشت است، این در حالی است که وزش بادهای خیلی قوی‌تر تا حدود ۱۵۰ کیلومتر بر ساعت هم در ایستگاه سینوپتیک زابل ثبت‌شده، اما گردوخاک تولیدشده مانند امروز نبوده است”.
دهمرده بابیان اینکه تالاب هامون در دهه‌های اخیر چندین بار دچار خشکی شده است، عنوان کرد: “بر اساس آمار بلندمدت ایستگاه هواشناسی زابل، همواره با خشک شدن تالاب هامون، میزان وقوع پدیده‌های خاک‌دار در این شهر افزایش‌یافته است اما به نظر می‌رسد در دهه‌های اخیر وقوع این پدیده‌ها گسترده‌تر و شدیدتر شده است”.
وی خشکی تالاب هامون، کاهش و بی‌نظمی در بارش‌ها و افزایش وقوع پدیده‌های خاک‌دار در کشور را ناشی از گرمای زمین و تغییر اقلیم دانست و گفت: “اتفاقاتی که امروز در بخش‌های شمالی سیستان و بلوچستان افتاده است، ناشی از توسعه صنعتی در کشورهای توسعه یافته است، امروز با افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تغییر اقلیم، آسیب‌های جدی به سیستان و بلوچستان وارد شده است، آسیب‌ها آنقدر گسترده است که محیط‌زیست و دولت نمی‌توانند آن‌ها را ظرف سه، چهار سال ترمیم کند”.
او بابیان اینکه خشک شدن تالاب هامون محصول انتشار بی‌مهابای گازهای گلخانه‌ای توسط کشورهای صنعتی است، بیان کرد: “دود کارخانه‌های این کشورها علاوه بر آلوده کردن شهرهای ما، آثار اجتماعی و فرهنگی زیادی نیز به بار آورده است”.
کارشناس اقلیم‌شناسی با اشاره به ورود سیلاب اخیر و آبگیری ۳۵ درصد از تالاب هامون، گفت: “حتی آبگیری این سطح از تالاب هامون برای کاهش آلودگی هوای زابل کافی نبوده است، زیرا با وجود آن، بازهم در دو روز گذشته وزش باد شدید سبب تولید و انتشار گردوخاک از تالاب هامون به شهرهای دیگر استان شده است، بطوری‌که شاخص کیفیت هوای یا در شرایط خطرناک قرار داشته یا ناسالم بوده است”.
احیای تالاب هامون آلودگی هوای زابل را برطرف می‌کند
دهمرده احیای تالاب هامون را نسخه درمان آلودگی هوای زابل دانست و افزود: “اینکه امروز هامون به‌عنوان یک عرصه طبیعی در فهرست ذخیره‌گاه زیست‌کره سازمان یونسکو ثبت‌شده و از این به بعد در حمایت سازمان‌های بین‌المللی قرار خواهد گرفت، فرصت مناسبی برای تبیین آثار مخرب خشک شدن هامون و فرصتی برای احیای آن است”.
وی با بیان اینکه امروز نگاه سازمان‌های بین‌المللی به تالاب هامون و زابل معطوف شده است، ادامه داد: “باید برای اعلام آثار مخرب خشکی تالاب هامون، شبکه پایش غلظت ذرات غبار استان توسعه یابد، متأسفانه اکنون فقط دو ایستگاه پایش غبار در سطح استان فعال است که به لحاظ علمی این دو ایستگاه ناکافی است”.
این کارشناس اضافه کرد: “باوجود داده‌های کیفیت هوا، علاوه بر انجام امور مطالعاتی و افزایش دقت پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت، می‌توان سازمان‌های بین‌المللی را با یک پوشش علمی و قابل استناد نسبت به آثار تخریب اقلیم و گرمای زمین اقناع کرد”.
او احیای تالاب هامون را شدنی توصیف و بیان کرد: “تالاب هامون قابل احیا است به شرطی که پس از تبیین آثار مخرب خشکی آن، تلاش همه‌جانبه‌ای پیرامون احیای آن شکل گیرد، اکنون علاوه بر پذیرش هامون به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره، این تالاب در فهرست تالاب‌های در معرض خطر دنیا نیز قرار دارد، از طرفی با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از دلایل خشک شدن تالاب به‌واسطه تغییر اقلیم است، می‌توان از اعتبارت بین‌المللی که اخیراً در کنفرانس بین‌المللی تغییر اقلیم در پاریس مورد توافق کشورهای مختلف قرار گرفت، نیز استفاده کرد”.
آخرین دیدگاه‌ها