بررسی وضعیت محیط زیست و حقوق حیوانات در جمهوری اسلامی:

حیوانات بخشی از جامعه ی طبیعی و زیست محیطی را تشکیل می دهند و در برقراری توازن در نظام طبیعت نقش موثر و غیر قابل انکاری دارند. حیوانات هم مانند انسان از حقوقِ خاص خویش مانند حق حیات، حق درمان، حق آرامش، حقِ زیست جمعی، حق پرهیز از هر نوع خشونت، حق پرهیز از هرگونه نسل کشی، حق استفاده از حیات وحش و مانند آنها برخوردارند و هرگونه تعدی و تفریط نسبت به آنها یا حقوق آنها به منزله ی نقض حقوق آنان محسوب شده و باید به آن رسیدگی کرد.

با این وجود، متاسفانه قانون اختصاصی برای حمایت از حقوق حیوانات در ایران وجود ندارد و تنها میتوان به چند مورد

اشاره کرد که آنهم توسط گروهی نقض میشود و دولت هیچگونه مقابله ای با آنها نمی کند، از جمله قوانین ذکر شده می توان به قانون شکار و صید مصوب 16 خرداد 1346 ، قانون مجازات اسلامی مصوب 7 آذر 1370 که در دو ماده ی 680 و 679 در مورد اتلاف و شکار حیوانات پرداخته، قانون حفاظت و بهره برداری از منابع آبزی 14 شهریور 1374 اشاره

داشت.

جمهوری اسلامی نه تنها برای حفاظت از حقوق حیوانات و حیات وحش فعالیتی نمی کند، که بر ضد حامیان آن نیز قوانینی وضع میکند تا مقابل فعالیتهای آنها بایستد و آنان را نیز مجرمان اجتماعی و گاهن سیاسی تلقی میکند. در این باره می توان به اعتراض حامیان حیوانات و فعالین زیست محیطی به کشتار حیوانات در سطح شهر و تخریب منابع زیست محیطی که بستر زندگی حیوانات میباشد اشاره کرد. از جمله حقوق نقض شده ی حیوانات و محیط زیست عبارتند از:

– کشتار حیوانات در سطح شهر توسط شهرداری های ایران، با گلوله، طعمه گذاری به وسیله ی غذاهای مسموم، یوتونایز، اتاق گاز و تزریق مواد سمی.

– شکار غیر مجاز گونه های وحشی و تخریب مستمر محیط زیست و حیات وحش.

– منعِ حضور حیوانات توسط صاحبان آنها در سطح شهر، که در صورت تخطی از قانون وضع شده یا خود حیوان و یا صاحبش دستگیر و جریمه میشوند. در این مورد می توان به جمع آوری 173 قلاده سگ و حبس نمودن آنها در شرایطی غیر بهداشتی و بدون امنیت در کهریزک به تاریخ 1392 و دستگیری تعدادی از صاحبان حیوانات طبق قانون مصوبه ی امسال اشاره کرد.

– اجازه ی برگزاری سیرک های حیوانی که با آزار حیوانات و سوء استفاده از آنها تشکیل میشود، در صورتی که بسیاری از کشورها به آنان اجازه ی فعالیت نمیدهند و حتی دست به اخراج آنها نیز زده اند، مانند سیرک خلیل عقاب.

–  شکار گونه های نادر حیوانات و عدم رسیدگی به وضعیت آنها توسط دولت.

– مقابله با فعالین حقوق حیوانات و عدم اجازه برای اعتراض به نقض حقوق آنها.

نقض حقوق حیوانات تنها به وسیله ی قانون انجام نمیگیرد، بلکه توسط دست افزارهای دیگر مانند دین هم اعمال میشود. بر اساس دستورات دینی اسلام،حیوانی مانند سگ نجس است و انسان باید از معاشرت با وی اجتناب کند، و یا اینکه ذبح حیواناتی چون گاو و گوسفند نه تنها ایرادی ندارد، که مجاز نیز هست. دارندگان قدرت از این احکام استفاده کرده و با تبلیغ و آموزه های دینی به مردم، این عقاید را در ذهنشان جای می دهند و آنها را بر این باور می گمارند که انسان بر حیوان برتری دارد و می توان هرگونه سوء استفاده ای از آن کرد.

جمهوری اسلامی جدای از قوانین داخلی، تعهداتی در قالبِ کنوانسیون های بین المللی دارد که از عمل به تعهدات خویش نیز خودداری میکند. تعهدات ذکر شده به این شرح می باشد:

– کنوانسیون مربوط به تالاب های مهم بین المللی، بویژه تالاب های زیستگاه پرندگان آبزی 2 فوریه 1971 معروف به معاهده یا کنوانسیون بین المللی تالاب ها، بازنگری و اصلاحیه مصوب آن در 3 دسامبر 1982 در پاریس و اصلاحیه ی مقرر در نشست فوق العاده ی اعضاء در رجینا (کانادا) در سال 1987 .

– قانون الحاق ایران به کنوانسیون تجارت بین المللی گونه های حیوانات و گیاهان وحشی که در معرض نابودی قرار دارند ( کنوانسیون مربوط به تجارت بین المللی گونه های جانوری و گیاهی در معرض انقراض یا سایتس، معروف به کنوانسیون واشنگتن 1973 با هدف حفاظت از گونه های نادر و حفاظت از زیستگاه آنها)

– قانون الحاق به کنوانسیون حفاظت از گونه های وحشی مصوب 20/3/1386 مجلس شورای اسلامی.

– اسناد مصوب کنفرانس استکهلم و ریو. اسناد بین المللی مزبور مهم ترین وسیله جهت حفاظت از گونه های گیاهی و جانوری و زیستگاه های آنها تلقی می شود.

با وجود مقررات مهم مندرج در کنوانسیون های بین المللی، متاسفانه وضعیت اجرای تهعدات مزبور در ایران بسیار تاسف بار می باشد و قوانین داخلی نیز به لحاظ خلاء قانونی و نبود ضمانت های اجرایی و حقوقی مربوطه از بازدارندگی مناسب در جهت حفظ محیط زیست و حیات وحش برخوردار نیستند.

نقض حقوق حیوانات خیابانی:

در جامعه ای که به انسانها آزار رسانده شده و حقوق آنها نقض میشود، قاعدتا نباید توقع داشته باشیم که حقوق حیوانات به رسمیت شناخته شود، گو اینکه پدیده ای به نام اسلام هم نقش بسزایی در اینگونه اعمال خشونت دارد، چرا که در تعلیمات ابتدایی آن موجودی به نام سگ آلوده شمرده میشود و توصیه به حذر از او برای پاک ماندن…!

در کشور ایران هر روز شاهد جنایاتی در حق حیوانات هستیم و در این میان سگ که از دیدگاه اسلامی نجس خوانده شده و مطرود است، مورد ظلم بیشتری قرار میگیرد و کشتارهای دسته جمعی و بی رحمانه ی آنها همه روزه ادامه دارد، گو اینکه سگ ها هم مانند دیگر موجودات این جهان حق زیستن دارند و هیچ گونه آسیبی به انسانها و محیط زیست نمی رسانند، و باید گفت که آیا هیچ موجودی به اندازه ی انسان برای محیط زیست زیان بار تر هست؟!

جمهوری اسلامی طی سالهای اخیر بارها دستور کشتار سگها را داده و این مسئولیت را به عهده ی ارگانی به نام شهرداری سپرده که به این نحو اجرا میشود: معدوم سازی با گلوله (شهرداری برای کشتار سگها این مسئولیت را بصورت پیمانکاری بر عهده ی افرادی میگذارد و به آنها اجازه میدهد تا با شلیک گلوله در سطح شهر سگها را معدوم کرده و اجسادشان را به بیابانهای خارج از شهر منتقل کنند و یا تحویل باغ وحش دهند تا از لاشه ی آنها خوراک درندگان محبوس در آنجا را تامین کنند… که در ازای هر جنازه مبلغ 35 هزار تومان حق الزحمه دریافت میکنند) ، تزریق کتامین در قلب (این روش غالبن توسط عده ای از دکترهای دامپزشک که مشغول به کار نیستند و یا در مقاطع تحصیلی پایین می باشند انجام میگیرد) ، اتاق گاز (در این طرح سگهای آواره در سطح شهر را جمع آوری کرده و در سوله ای خارج از شهر محبوس کرده و با باز کردن گاز و خفه کردنشان به زندگی آنها خاتمه میدهند)  ، طعمه گذاری با سم (بر اساس این طرح که سالهاست در ایران انجام میشود، در جاهای مختلف در خیابانها غذای آلوده به سم گذاشته میشود تا حیوانات بی پناه خیابان وسوسه شده، آن را بخورند و از طریق ورود سم به بدنشان معدوم شوند… که البته حیوان با زجر بسیار و پس از چند ساعت درد کشیدن و در انتها فلج شدن در گوشه ای جان میدهد) تله گذاری (شهرداری تله هایی را تعبیه کرده که در آن مقداری گوشت گذاشته شده و حیوان وقتی برای خوردن آن به سمتش میرود، تیغه ی تله پایین می آید و هر عضوی از بدنش را که در آن قسمت قرار گرفته باشد قطع میکند… که غالبن گردن حیوان می باشد و این طرح بیشتر برای کشتار گربه ها انجام می شود) ، و اخیرا هم سوله هایی تعبیه شده برای این کار که سگها را جمع و به آنجا منتقل کرده و آنها را روزها گرسنه و تشنه در آن محل حبس میکنند تا حیوان خودش به صورت تدریجی بمیرد و یا در اختیار باغ وحش ها گذارده شده و زنده جلوی حیوانات دیگر انداخته میشوند تا هم معدوم شوند و هم خوراک دیگر حیوانات گوشتخوار را از این طریق تامین کنند، که به این صورت دیگر مستلزم پرداخت هزینه ای هم نخواهند بود. (باغ وحش قهرمانی شیراز نمونه ی بارز این نوع خشونت است)

بعد از این اقدامات خشونت بار برای کشتار سگها توسط شهرداری، این ارگان راه حلی جدید کشف کرد و به مرحله ی اجرا گذاشت… معدوم سازی آنها توسط تزریق اسید…!

آنهم بعد از اینکه اعلام کرد کشتار سگ ها ممنوع شده و دست به زنده گیری سگ ها زد و مناطقی از کرج و کهریزک را برای این سگ های جمع آوری شده در نظر گرفت؛ ولی سوال این است که آیا وضعیت این مناطق برای زندگی این حیوانات مناسب است؟! شهرداری به این کار مبادرت کرد و تعداد زیادی از سگها را جمع آوری و به این مناطق انتقال داد که تماما بیابان است و زندگی در آنجا برای حیوانات شکنجه ای بیش نیست، ولی آنجا هم دست از آزارشان برنداشت و معدوم سازی را ادامه داد. ظاهرا تنها به این دلیل این کار را کرد تا دور از چشم مردم کشتار را انجام دهد و چهره ی دولت و اسلام را کمتر در انظار عمومی خدشه دار نماید… که البته شهرداری هم مانند دیگر نهادهای جمهوری اسلامی گهگاهی دچار جو زدگی میشود و تصمیماتی اتخاذ میکند، ولی اینکه آیا واقعا به آنها عمل کرده یا نه مانند دیگر تصمیمات دولت است که بگیر و نگیر دارد…!

ندا امین ، فعال حقوق حیوانات