ارسال کننده خبر محمود نعیمی
حوالی جنوب بازار تهران در خیابان مولوی، کارگران با ماشین‌آلات حفاری سخت مشغول کار بودند. حفاری توسط پیمانکار شرکت آب و فاضلاب تهران انجام می‌شد.
اما دختری دانشجو که از آن اطراف رد می شد، کنجکاو می شود و نگاهی به گودال های حفاری شده می اندازد. بیشتر در قصه ها اتفاق می افتد، اما آن دختر که اتفاقا دانشجوی باستان شناسی است، قطعات سفال را لابه لای خاک تشخیص می دهد. هیجان زده می شود و به هر کسی که می شناسد زنگ می زند از استادش گرفته تا خبرنگاران و میراث فرهنگی، همه را خبر می کند.
اما دختری دانشجو که از آن اطراف رد می شد، کنجکاو می شود و نگاهی به گودال های حفاری شده می اندازد. بیشتر در قصه ها اتفاق می افتد، اما آن دختر که اتفاقا دانشجوی باستان شناسی است، قطعات سفال را لابه لای خاک تشخیص می دهد. هیجان زده می شود و به هر کسی که می شناسد زنگ می زند از استادش گرفته تا خبرنگاران و میراث فرهنگی، همه را خبر می کند.
با بازدید کارشناسان میراث فرهنگی و همکاری شرکت آب و فاضلاب تهران و پیمانکارش، کار تعطیل می شود و پس از چندی کاوش های باستان شناسی به سرپرستی اسماعیل اسماعیلی جلودار آغاز می شود. طولی نمی کشد که این کاوش به کشفی عجیب منجر می شود: «اسکلتی هفت هزار ساله در دل تهران». خبر مثل بمب در میان رسانه ها صدا می کند. برخی از کارشناسان آن را شبه برانگیز می دانند. برخی دیگر کشف چنین اثری را به فاصله چند کیلومتر از محوطه چشمه علی شهرری کم اهمیت می شمرند. اما اسماعیلی روز گذشته خبر از کشف دومین اسکلت در آن محوطه داد تا موضوع کشف آثار باستانی و اسکلتی هفت هزارساله در تهران وارد مرحله جدیدی شود، مرحله ای که دیگر نمی توان از آن به عنوان یک فرضیه یاد کرد.
به گفته اسماعیلی جلودار، در ادامه کاوش های این محوطه در کنار اسکلت هفت هزار ساله قبلی، بقایای دومین اسکلت انسانی که احتمالا مربوط به همان بازه زمانی است، کشف شد. این باستان شناس همچنین از کشف ابزارآلات سنگی شامل سنگ ساب، مشته و تراشه همراه بقایایی از کف و سازه های حرارتی در کنار آن تدفین انسان دوم خبر می دهد و به جام جم می گوید: «با کشف آن آثار شواهد بیشتری از استقرار یک اجتماع انسانی در این منطقه در هزاره پنجم پیش از میلاد در اختیار ما قرار می گیرد. این آثار تائیدی بر وجود محوطه ای باستانی مدفون در نزدیکی چهارراه مولوی تهران است.»
البته این اسکلت همچون اسکلت قبلی کامل نیست و به گفته او بقایایی از اسکلت انسان است. اسکلت نخست به شکل کامل تدفین شده بود و در کنار آن ظرف آیینی که در آن زمان همراه جسد دفن می شده، به دست آمده بود.
با این همه، آن گونه که سرپرست کاوش های منطقه جنوب بازار تهران بیان می کند دستاوردهای دور جدید کاوش، در کنار مواد پیش از تاریخی، مواد فرهنگی دوران اسلامی (صفوی ـ قاجار) است. او دراین باره می افزاید: در این دوره از کاوش راهروی انتقال آب قنات مربوط به دوران اسلامی در عمق 6.5 متری از سطح خیابان کشف شد.
براساس تصمیم پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، میراث فرهنگی استان تهران و تصویب پژوهشکده باستان شناسی و با هدف به دست آوردن آگاهی های بیشتر و ایجاد سایت موزه در محل کاوش، این بررسی ها همچنان ادامه دارد. اسماعیلی با اشاره به این که با همکاری شرکت فاضلاب تهران، بخشی از اعتبارات مالی توسط شرکت یادشده تامین شده است، عنوان می کند: در حال رایزنی در ارتباط با تامین بقیه اعتبار و شیوه ادامه کار و رفع موانع اجرایی هستیم.» قرار است این مکان با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان زیباسازی شهرداری به یک سایت موزه تبدیل شود.
پیشتر برخی کارشناسان از تعجیل در نتیجه گیری درباره وجود استقرار یک اجتماع در این منطقه با کشف فقط یک نمونه از تدفین هشدار داده بودند و از اعلام سابقه ای هفت هزار ساله برای تهران انتقاد کردند. اما مهدی رهبر، از باستان شناسان پیشکسوت با رد هرگونه اظهار نظر در باب تک افتاده بودن اسکلت و تعجیل در تعیین هویت و جایگاه اجتماعی او خاطر نشان کرده بود که تا پیش از تکمیل پژوهش های علمی هنوز برای نتیجه گیری هایی از این دست خیلی زود است. البته او با اشاره به ظرف قرمز منقوشی که بالای سر اسکلت پیدا شده، گفت: می توان بدون تردید اعلام کرد که این ظرف متعلق به سنت سفالگری رایج در تپه چشمه علی بوده است.
همچنین میرعابدین کابلی از دیگر باستان شناسان پیشکسوت کشور در این باره گفته است: سازه حرارت دیده در بالای محل دفن اسکلت نشان از آن دارد که این منطقه به طور یقین سکونتگاهی بوده که در آنجا زندگی جریان داشته و پخت و پز انجام می شده است.
آخرین دیدگاه‌ها