دومین کنفرانس ملی مخاطرات محیط زیست زاگرس با نگاه ویژه به راهبردهای مدیریت و برنامه ریزی کنترل مخاطرات محیط زیست منطقه ارزشمند زاگرس در سالن همایش های بین المللی سازمان حفاظت محیط زیست برگزارشد.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین و به نقل از پایگاه اطلاع رسانی محیط زیست؛ مدیرطرح حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی در دومین کنفرانس ملی مخاطرات محیط زیست زاگرس در روز پنج شنبه چهاردهم اسفند ماه گفت: بعد از هفت سال سردرگمی، طرح حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی اکنون به برنامه ریزی علمی در زمینه اجرایی کردن این طرح رسیده است.
نیمی از جنگلهای زاگرس از بین می رود
شیرین ابوالقاسمی گفت: اگر برنامه ریزی علمی برای حفاظت از جنگل های زاگرس نباشد تا ۵۰ سال آینده ۵۰ درصد جنگل های زاگرس از بین خواهند رفت.
وی گفت: پراکنش منطقه زاگرس در ۱۱ استان کشور است که ۳۲ میلیون هکتار از خاک کشور را به خود اختصاص داده است و جنگل های زاگرس وسعتی حدود ۶ میلیون هکتار دارد که بیش از دو هزار ۴۰۰ گونه گیاهی و جانوری در ان وجود دارد، متوسط بارش در آن حدود ۸۰۰ میلیمتر در سال است و بیش از ۵۰ درصد آب کشور را تامین می کند. این منطقه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است که اگر مراقب آن نباشیم آن را از دست خواهیم داد.
ابوالقاسمی گفت: طرح حفاظت از تنوع زیستی زاگرس به صورت پایلوت در حدود ۴۰۰ هزار هکتار در ۴ استان اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویر احمد و فارس در حال اجرا است.
وی تاکید کرد: برخی فعالیت های انسانی مانند جاده سازی، برداشت بی رویه از منابع زیر زمینی و بریدن درخت ها حیات این منطقه را تهدید می کند، فرونشست یکی از پیامدهای برداشت بی رویه آب است که اکنون در استان فارس فرونشست هایی تا ۱۸ متر نیز دیده می شود.
مدیر طرح حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی گفت: ناآگاهی جوامع محلی مشکلی است که در این منطقه با آن مواجه هستیم ، در این طرح خط قرمزهایی برای کریدورهای حساس منطقه تعیین شده است اما مردم آن را نمی شناسند و از خط قرمز عبور می کنند که در این صورت هم به خود و هم به محیط زیست آسیب می زنند.
او گفت: ناحیه رویشی زاگرس شامل سلسه جبال زاگرس، وسیع ترین و اصلی ترین رویشگاه گونه های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار است. جنگل های بلوط منطقه زاگرس از منتهی الیه شمال غربی ایران (استان آذربایجان غربی) آغاز و سپس غرب (استان های ایلام و لرستان) و جنوب غرب ایران (استان های کهکیلویه و بویراحمد و فارس) را طی می کند.
ابوالقاسمی گفت: در بین ۱۱استان واقع در ناحیه رویشی زاگرس، استان های فارس، لرستان و خوزستان مقام های اول تا سوم را از نظر وسعت رویشگاه های جنگلی و درختی دارد. جنگل های زاگرس با گستردگی در ۱۱استان کشور با ۶میلیون هکتار مساحت، ۴۰درصد جنگل های ایران را تشکیل می دهند که حدود ۷۰درصد تیپ گونه های جنگلی زاگرس را بلوط ها شامل می شوند.
گستردگی ریزگردها با کاهش وسعت جنگل های زاگرس افزایش یافت
مجید مخدوم استاد دانشگاه تهران نیز در دومین همایش ملی مخاطرات محیط زیست زاگرس گفت: ریزگرد همیشه وجود داشته است اما در چند سال اخیر به علت کاهش پهنه جنگلی زاگرس گستردگی و وسعت دربرگیری آن در کشور افزایش یافته است.
وی گفت: مشکل اصلی جنگل های زاگرس خشکسالی نیست بلکه عملکرد ما انسان ها است که درصد زیادی از آنرا از بینبرده است. در گذشته جنگل های زاگرس در مقابل ریزگردها مانند یک سپر حفاظتی عمل می کرد اما اکنون که دیگر جنگلی باقی نمانده است ریزگردها به راحتی وارد شهرها می شوند که چند سال پیش تا تهران و حتی جاده چالوس در شمال کشور نیز نفوذ کرده بودند.
استاد دانشگاه تهران در رشته محیط زیست ادامه داد: یکی دیگر از دلایل مشکلات کنونی جنگل های زاگرس، فقر مردم منطقه است زیرا نمی توانند انرژی مورد نیاز خود را تامین کنند بنابراین درختان را قطع و از آنها به عنوان سوخت استفاده می کنند.
وی به تولید سوخت بیودیزل در دنیا اشاره کرد و گفت: تا چند سال پیش دنیا به ویژه برزیل به این نتیجه رسیده بود که سوخت بیودیزل بسیاری از مشکلات زیست محیطی از جمله انواع آلودگی ها را برطرف می کند از این رو زمین های زیادی در برزیل به کشت محصولاتی برای تامین سوخت بیودیزل اختصاص داده شد اما این طرح با شکست مواجه شد.
مخدوم ادامه داد: زیرا بعد از گذشت چند سال به این نتیجه رسیدند که زمین ها باید برای تامین مواد غذایی کشت شوند و برای اجرای این طرح زمین کافی در اختیار ندارند بنابراین در منطقه زاگرس هم باید به معیشت مردم توجه شود تا جنگل در امان بماند.
وی گفت: در استفاده از سوخت بیودیزل برآورد کردند که اگر باک بنزین یک خودروی شاسی بلند با سوخت بیودیزل پر شود هزینه آن برابر با تامین غذای ۳۶۵ روز یک فرد است.
مخدوم گفت: امروزه بسیاری مسایل طبیعی مانند گرم شدن زمین را علت مشکلات محیط زیستی کشور می دانند در حالی کهعملکرد ما انسان ها و نداشتن ارزیابی های صحیح زیست محیطی پروژه ها این مشکلات را به وجود آورده است.
وی به سد گتوند روی رودخانه کارون اشاره کرد و گفت: گروهی که پروژه سد گتوند را ارزیابی زیست محیطی کردند حرفه ای و متخصص نبودند، این منطقه دارای گچ و نمک است بنابراین در چنین مکانی نباید سد احداث شود که این مساله موجب شد امروز مشکلات زیست محیطی زیادی برای منطقه ایجاد شود.
ارتفاع متوسط توده های جنگلی زاگرس چهار متر کاهش یافته است
مدیر کل دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست هم در این کنفرانس گفت: ارتفاع متوسط توده های جنگلی زاگرس از ۱۲ متر به ۸ متر کاهش یافته است.
محمد درویش گفت: همچنین چتر تاج پوشش ۷۵ درصدی درختان زاگرس به کمتر از ۲۵ درصد کاهش یافته است. این در حالی است که میلیون ها درخت بلوط در طول یک دهه گذشته خشک شده است که تشدید ریزگردها را به دنبال داشته است.
درویش ادامه داد: هر هکتار جنگل پهن برگ می تواند سالانه تا ۲ هزار متر مکعب آب را در خاک نفوذ دهد و از هدر رفت آن جلوگیری کند، در حقیقت سرعت نفوذ آب در خاک جنگلی دست کم ۴۰ برابر خاک غیر جنگلی است. بنابراین حراست از رویشگاه های جنگلی به طور همزمان دو کارکرد مثبت دارد یکی اینکه سفره های زیرزمینی را پر می کند و دیگر اینکه با کاهش ضریب هرز آب، از جابجایی خاک و هدر رفت آب جلوگیری می شود.
مدیر کل دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد:در واقع حفظ رویشگاه ۶ میلیونهکتاری زاگرس به معنی تامین آب برای نیاز شرب مردمان کلان شهری است که ۱۲ برابر تهران امروز جمعیت دارد و به تنهایی می تواند تشنگی ۱۵۰ میلیون انسان را از بین ببرد.
وی گفت: هنوز بیش از ۶۰ درصد عشایر و ۱۰ درصد روستانشینان زاگرس به چوب درختان زاگرس به عنوان سوخت و زغال نگاه می کنند که نگران کننده است. باید تلاش کنیم با کمک دانش میان رشته ای، وابستگی معیشتی به جنگل های زاگرس را کاهش دهیم، همچنین با برنامه ریزی موجب رونق کسب و کار سبز و استحصال انرژی های نو شویم.
کارگروه های حفاظت از جنگل های زاگرس تشکیل شود
مدیرکل محیط زیست استان لرستان هم در دومین کنفرانس ملی مخاطرات محیط زیست زاگرس گفت:کارگروه های ملی برای حفاظت از جنگل های زاگرس تشکیل تا از تمام ظرفیت های ملی برای این کار استفاده شود.
مهراد فتحی بیرانوند گفت: جنگل های زاگرس هنوز زنده است اما برای ثابت نگه داشتن این وضعیت وقت زیادی نداریم بنابراین باید از توان ملی و بین المللی استفاده کنیم.
وی با تاکید بر اینکه باید وضعیت جنگل های زاگرس آسیب شناسی شود گفت: این یک مساله فرابخشی است و تمام سازمان ها و نهادهای مرتبط باید در کنار هم قرار گیرند تا نتیجه مطلوبی به دست آید، همچنین دستگاه های قانونگذار نیز باید در قوانین موجود مربوط به جنگل ها بازنگری کنند.
فتحی گفت: زاگرس مظلوم واقع شده است در حالی که حیات درصد زیادی از کشور به حیات آن وابسته است، بنابراین بایدهمه اقشار مردم و مسوولان در کنار هم به فکر حفظ این اکوسیستم جنگلی باشند.
وی گفت: امروزه ریزگرد یکی از مسایل مهم زیست محیطی در کشور است که اگر وضعیت جنگل های زاگرس مانند گذشته بود قطعا شرایط مردم تحت تاثیر این پدیده تا حدودی بهتر از امروز بود زیرا مانند فیلتر عمل می کرد.
فتحی ادامه داد: سوزندان درختان برای تهیه زغال و چرای بی رویه دام برخی عواملی است که موجب تخریب زیاد جنگل های زاگرس شده است در حالی که این یک مساله ملی است و باید با جدیت دنبال شود.
یارانه، اهالی زاگرس را برای تامین سوخت به جنگل ها کشاند
هومان خاکپور فعال محیط زیست هم گفت:اجرای طرح هدفمندی یارانه ها سبب شد که اهالی منطقه زاگرس برای تامین سوخت مورد نیاز خود به سمت جنگل ها کشیده و دوباره از بخاری چوبی استفاده کنند. همچنین زغال گیری در منطقه زاگرس به یک شغل تبدیل شده و برخورد با این افراد موجب شد تا کوره های زغال گیری به داخل منازل کشیده شود.
خاکپور با بیان اینکه قاچاق چوب در منطقه زاگرس بیداد می کند اظهار کرد: برخی دلالان هستند که مقداری چوب را به مبلغ ۱۰۰ هزار تومان از اهالی خریداری می کنند و همان مقدار چوب را به قیمت حدود ۸۰۰ هزار تومان در برخی شهرها مانند اصفهان می فروشند.
این فعال محیط زیست به سقز گیری در جنگل های زاگرس اشاره کرد و گفت: پنج سال گذشته که مساله خشکی جنگل های زاگرس مطرح شد قرار شد سقز گیری در این منطقه متوقف شود اما این کار هیچ وقت انجام نشد و همچنان مجوزهای استحصال سقز صادر می شود.
خاکپور گفت: بر روی برخی از درخت ها برای گرفتن سقز بیش از ۲۰۰ کاسه نصب می شود در حالی که شاید ظرفیت ۱۰۰ کاسه را داشته باشد.
وی گفت: فرسایش خاک در منطقه زاگرس در بخش سبزکوه ۴۰ تن در هکتار است در حالی که استاندارد جهانی آن ۶ تن است بنابراین با این حساب فرسایش خاک در این منطقه ۷ برابر استاندارد جهانی است.
خاکپور ادامه داد: در مورد زوال جنگل های زاگرس فقط تخریب درختان را نداریم بلکه اکنون بیش از ۶۰ هزار هکتار از گون زارهای چهارمحال و بختیاری خشک شده است.
به گفته وی در منطقه سبزکوه زاگرس به ازای هر میلیون هکتار ۳۸٫۵ گونه بومی گیاهی وجود دارد.
این فعال محیط زیست به وجود زباله و انواع پسماندها به عنوان تهدیدی دیگر برای منطقه اشاره کرد و گفت: وجود مزارع خاکی پرورش ماهی نیز منبعی از آلودگی است ، ۱۲۰ مزرعه خاکی پرورش ماهی در حال فعالیت است که هیچ نهادی با آن برخورد نکرده است، فقط حکم توقف فعالیت ۵ مزرعه صادر شد که البته آنها هم همچنان فعالیت می کنند.
وی گفت: سد سازی معضل دیگر منطقه است، کل آورد رود کارون در شرایط ایده آل ۱۴ میلیون هکتار است که اکنون به علت خشکسالی به ۹ میلیون هکتار کاهش یافته است این در حالی است که پنج سد با ظرفیت بیش از ۱۴ میلیون هکتار در این حوضه آبی در حال فعالیت است.
آخرین دیدگاه‌ها