تیلاپیا وارد آبهای آزاد خوزستان شده و به سرعت در حال گسترش است

ارسال کننده خبر غلامرضا اخلاقی

تیلاپیا وارد آبهای آزاد خوزستان شده و به سرعت در حال گسترش است

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: متأسفانه علیرغم حساسیت منابع آبی خوزستان اخیرا گونه و یا گونه هایی از آبزیان مهاجم و غیربومی با نام عمومی «تیلاپیا» وارد این منابع شده که به سرعت در حال افزایش و گسترش هستند.

بیم آن می رود با غالب شدن این گونه در تالاب شادگان و ورود آن به تالاب هورالعظیم و بقیه منابع آبی استان خوزستان خسارات سنگینی بر این ذخایر با ارزش و تنوع زیستی آبزیان آنها وارد نماید.

جاسم مرمضی عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور در این باره می گوید: به حق می توان ادعا کرد که استان خوزستان یکی از غنی ترین استانها از لحاظ منابع زیستی و در عین حال استانی حساس در این خصوص نیز هست.

دلیل این ادعا هم وجود منابع زیست محیطی آبی متنوع از قبیل رودخانه های بزرگ (کرخه، کارون، جراحی، مارون، زهره، …) ، ساحل طولانی دریا با شبکه ای منحصر به فرد از خورها، دریاچه های پشت سدها و در راس همه اینها تالابهای بزرگ است.

به جرأت می توان گفت که تالابهای خوزستان و بیش از همه دو تالاب هورالعظیم و شادگان، غیر از تالابهای جنوب عراق نظیری در خاورمیانه ندارند. این دو تالاب علاوه بر ظرفیت های زیست محیطی متنوع و بزرگشان از بعد شیلاتی نیز دارای اهمیتی فراوان هستند به طوری که در سال ۷۵ – ۷۴ از تالاب شادگان به تنهایی ۱۵ هزار تن ماهی از گونه های با ارزشی نظیر بنی ، شیربت و کپور معمولی توسط صیادان محلی صید گردید.

اگر چه هورالعظیم به دلیل موقعیت مرزی آن به دلیل ملاحظات امنیتی مورد مطالعه در خور توجهی قرار نگرفته است اما ظرفیت های آن بسیار زیاد می باشد.

بدین ترتیب اگر حق آبه این دو تالاب (هورالعظیم و شادگان) تامین شده و مدیریت مناسبی شوند حداقل ۳۰ هزار تن ماهی بدون هیچ گونه هزینه ای استحصال خواهد گردید.

ظرفیت شیلاتی رودخانه های استان و ذخایر ماهیان بومی با ارزش آن مقوله دیگری است که باید جداگانه به آن پرداخت.

با بهره گیری از اطلاعات و اعداد و ارقام بدست آمده از مطالعات تالاب شادگان و طرح این موضوع در شورای اداری استان و ارائه گزارش به استاندار محترم، ظرفیت های تالابهای استان به خوبی معرفی شده و در پی آن احیاء و حفاظت از آنها در صدر اولویت های برنامه ریزان استان قرار گرفت به طوری که کمیته ای با نام”کمیته تالابها” مصوب گردید تا حفاظت از تالابها را پیگیری نماید. ضمنا معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور این امر را الگو قرار داده و تشکیل کمیته مشابه به استانهای دارای تالاب را ابلاغ نمود.

متأسفانه و علیرغم حساسیت منابع آبی خوزستان اخیرا گونه و یا گونه هایی از آبزیان غیربومی و ناخواسته با نام عمومی«تیلاپیا» از طریق آبهای مشترک با کشور عراق وارد این منابع شده که به سرعت در حال افزایش و گسترش هستند. حداقل دو گونه از این ماهیان شناسایی شده اند که یکی از آنها گونه زیلی و دیگری به احتمال زیاد گونه Andinoacara rivulatus می باشد.

۱) گونه زیلی (Tilapia zilli):

اولین بار یک قطعه از گونه فوق در شهریور ماه سال ۱۳۹۰ توسط محققان در رودخانه کارون، پایین تر از منطقه دارخوین (نزدیک خرمشهر) و هنگام نمونه برداری از رودخانه بدست آمد که بعد از بیومتری و زیست سنجی مربوطه و کسب اطمینان از شناسایی آن، موضوع طی یک نامه رسمی به مدیر کل وقت اداره کل حفاظت محیط زیست استان اعلام گردید.

تیلاپیا (شانک هور) به صید اصلی صیادان شادگان تبدیل شده است

بعد از آن مکررا این ماهی در آبهای استان ملاحظه گردید تا اینکه متأسفانه حضور آن به وفور در هور شادگان آشکار گردید به طوری که این ماهی صید اصلی صیادان محلی را تشکیل داده و تحت عنوان «شانک هور» با قیمت بسیار نازلی در بازارهای محلی عرضه می شود.

بیم آن می رود با غالب شدن این گونه در تالاب شادگان و ورد آن به تالاب هورالعظیم و بقیه منابع آبی استان خسارات سنگینی بر این منابع و ذخایر آبزیان با ارزش آنها وارد نماید.

همچنین گونه زیلی متاسفانه به استخرهای پرورش ماهی استان نیز وارد شده و موجب اختلال و خسارت در تولید آبزیان شده که هنوز برآورد درستی از ابعاد این خسارت صورت نگرفته است.

………….تصویر: تیلاپیا زیلی در تالاب شادگان (پایین) و تیلاپیا زیلی در استخر پرورش ماهی (بالا)

متذکر می شود که با توجه به بررسی های صورت گرفته تفاوتهایی از لحاظ ظاهری و رنگ بین تیلاپیای استخر و تالاب وجود دارد ولی بعید به نظر می رسد که این تفاوت دلیل بر دو گونه بودن این ماهیان در استخر و تالاب باشد.

……………………تصویر: تیلاپیای تهیه شده از استخر پرورش ماهی هنگام عرضه به بازار

۲) اخیرا در بالا دست کارون در منطقة شوشتر یک گونه ای از این دسته ماهیان صید گردید که گونه زیلی به کلی متفاوت است و ظاهرا گونه ای به نام Andinoacara rivulatus می باشد.

گونه ای از تیلاپیا که اخیرا از رودخانه کارون در منطقه شوشتر صید شده و احتمالا گونه Andinoacara rivulatus باشد

از اینکه آیا گونه های دیگری از این دسته ماهیان به آبهای خوزستان راه یافته اند یا نه هنوز اطمینانی حاصل نشده و انجام یک مطالعه جامع در این خصوص ضروری است. بر اساس اظهارات کارشناسان عراقی در مرکز علوم بحار بصره، انواع تیلاپیا و به میزان زیاد در آبهای داخلی جنوب عراق از جمله تالابها وجود دارند که احتمال راه یافتن آنها به آبهای خوزستان وجود دارد.