علی شهباز؛ کارشناس زمین‌شناسی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم درباره عوامل تأثیرگذار بر تشدید فرونشست اظهار کرد: موارد مختلفی بر روی تشدید پدیده فرونشست تأثیر گذارند که از جمله این موارد استخراج نفت، حفر تونل مترو و …، هستند اما علت اصلی و دلیلی عمده آن، بهره‌کشی از سفره‌های آب زیرزمینی است، لذا هرگونه چاره‌اندیشی درخصوص مهار فرونشست نیز نیازمند متوقف کردن روند بهره‌کشی از آبخوان‌هاست.
وی ادامه داد: زمانی که ما تمام آب موجود در دشت‌هایمان را برداشت می‌کنیم، 25 درصد از خاک ما که آب داخل آن است خشک شده، خلل و فرج‌های خاک از بین رفته و در نتیجه خاک نشست کرده و فرونشست رخ می‌دهد. درحال حاضر این پدیده در 409 دشت کشور مشاهده می‌شود و 30 دشت کشور به مرحله بحرانی فرونشست رسیده‌اند. در این میان دشت برخوار و دشت مهیار اصفهان، دشت کرج، دشت جنوب تهران، کرمان و خراسان رضوی اوضاع بحرانی دارند.
این کارشناس زمین‌شناسی درباره دلیل استحصال بی‌رویه آبهای زیرزمین توضیح داد: بیشتر این استحصال به وسیله چاه‌های کشاورزی صورت می‌گیرد و دلیل آن هم این است که متأسفانه الگوی توسعه در کشور ما اشتباه بوده است؛ ما برای رسیدن به امنیت غذایی، کشاورزی را به شکل بی‌ضابطه و بدون توجه به ویژگی‌های هر منطقه توسعه دادیم و حجم زیادی از منابع آب زیرزمینی خود را در این راه از دست دادیم، غافل از اینکه از دست رفتن منابع آبی و به دنبال آن پدیده فرونشست، می‌تواند به بحرانی بدتر از تهدید امنیت غذایی تهدید شود.
شهباز افزود: تأمین امنیت غذایی به شدت اهمیت دارد اما این تضمین با استفاده از کشت محصول با توجه به ویژگی‌های هر منطقه و منابع آب در دسترس آن، روش‌های نوین کشاورزی مانند کشاورزی هیدروپونیک و استفاده از فناوری‌های روز در زمینه کشاورزی و آبیاری نیز محقق شود. نمی‌شود که تمام زمین‌های کشور را به کشاورزی اختصاص داده و حق‌آبه‌های محیط زیست را نیز بگیریم و به این زمین‌ها بفرستیم.
وی درباره راهکارهای مهار فرونشست گفت: فرونشست پدیده جدیدی نیست و در گذشته نیز تعدادی از کشورها تجارب موفقی درخصوص مهار فرونشست داشته‌اند. به عنوان نمونه کشورهای آمریکا، ژاپن و چین در برخی از دشت‌های خود با فرونشست روبه‌رو بوده‌اند اما با درنظر گرفتن تدابیر ویژه مانند محدود کردن استحصال از آبهای زیرزمینی، تغییر الگوی کشت، تزریق آب به آبخوان‌ها از طریق چاه‌های جذبی و استفاده از فاضلاب تصفیه شده برای احیای آبخوان‌ها توانستند نرخ فرونشست را تا حد بسیار زیادی کاهش داده و در برخی دشت‌ها آن را به طور کامل متوقف کنند.
این کارشناس خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه نیروی متخصص زیادی در این خصوص در کشور ما وجود دارد، انجام این موارد در ایران دور از انتظار نیست و هرچند که زمان محدود است اما هنوز هم می‌توان با فرونشست مقابله کرد اما این مهم نیازمند توجه مسئولین و سازمان‌های متولی است. در این خصوص کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی تشکیل شده که موضوع فرونشست یکی از محورهای این کارگروه است اما هنوز خروجی این کارگروه را در کاهش بهره‌کشی آبخوان‌ها و کاهش نرخ فرونشست مشاهده نکرده‌ایم.
آخرین دیدگاه‌ها