منابع آبی و رودخانه های ایران
در حالی به استقبال 14 مارس روز جهانی حفاظت 
از رودخانه ها میرویم که وضعیت رودخانه های کشور بسیار اسفبار و یکی پس از دیگری خشک و یا کم آب می شوند. واقعیت انکار ناپذیر آن است که حیات و پویایی رودخانه ها وابسته به طبیعت اطراف آنهاست و حیات رودخانه های بزرگ مدیون جوی ها و جویبارهای کوچکی ست که همچون مویرگ، آب را به رودها سرازیر میکنند و به آنها حرکت و زندگی می بخشند. یقینا رشد جمعیت در کنار تغییرات اقلیمی همچون گرمایش کره زمین و کاهش بارندگی، در کنار دست درازی انسانها برای قطع جنگل ها به منظور تامین غذا از عمده عوامل موثر در این معضل و از همه مهمتر بی تدبیری دولت در وضع و اجرای قوانین مناسب باعث خشک شدن روخانه های بسیاری درنقاط مختلف کشور بوده است.
خشکی یا کم آبی رودخانه های ایران، موجب فروپاشی زیست محیطی در حریم آنها و خشک شدن بخش بزرگی 
از تالاب های گاوخونی، هورالعظیم، بختگان، هامون و انزلی شده است.
ورود پسماند و شیرآبه ها به رودخانه: نخستین و شاید مهمترین عامل مخرب رودخانه های ایران، پسماندها و شیرآبه های تولید شده ای است که در اطراف رودخانه ها رها می شوند.این شیر آبه ها حجم زیادی مواد آلی و غیر آلی را وارد رودها میکنند و بطور مستقیم یاغیر مستقیم موجب به خطر افتادن حیات آبزیان، لاک پشت ها، پرندگان و سایرجانداران می شوند.
مهم ترین ویژگی مخرب شیرآبه ها، وجود مقادیر زیادی مواد و فلزات سنگین مثل، فسفر نیترات، کلسیم، سدیم،
سولفات و آهن و پتاسیم در آنها است که گونه های مختلف ماهی همچون کپور، آزاد و خاویار 
را که برای تخم گذاری از دریاها به رودخانه ها مهاجرت می کنند، قربانی این آلودگی ها کرده است. هرچند گونه های غیر بومی ماهی تیلا پیلا که ناآگاهانه وارد رودخانه های ایران شده اند مقاومت خوبی در برابرشرایط از خود نشان میدهند، اما وجودشان موجب کوچک شدن سفره غذائی و نابودی گونه های بومی آبزیان منطقه شده است.
سد سازی و سازه های دیگر: از دیگر عواملی که به حریم رودخانه های ایران خسارات جبران ناپذیری وارد کرده است میتوان از ساخت و سازها، معدن کاوی غیر مجاز، سد سازی غیراصولی، تغییر مسیر روخانه ها، ساختمان سازی بدون مجوز در حریم رودخانه ها نام برد. بعنوان مثال ساخت سدهای سیوند و ملاصدرا نمونه ای از تصمیمات غلطی ست که بر میزان آب رودخانه کر تاثیر گذاشته و در کنار تغییرات اقلیمی موجب خشک شدن دریاچه بختگان گردیده است.
کشاورزی هم عامل دیگری است که درنابودی رودخانه ها نقش پر رنگی دارد. با زیر کشت بردن حریم رودخانه ها پوشش گیاهی تخریب شده وحجم زیادی ماسه و گل و لای را به همراه سموم با خود به بستر رودخانه ها سرازیر میکند.
لازم به ذکر است که :حریم رودخانه از یک متر تا 20 متر متغیر است و هر گونه دخل و تصرف در حریم یا بستر رودخانه طبق تبصره 3 از ماده 2 قانون توزیع عادلانه آب بر عهده دولت است.
در جدیدترین برآوردها توسط موسسه منابع جهان، ایران در رتبه چهارمین کشور دنیاست که منابع آبی آن به روز آخر نزدیک می شود و ممکن است منابع آبی آن به پایان برسد.
یادآور میشویم: بر حسب سند ۲۰۳۰ یونسکو از جمله هدف هشتم: (ترویج رشد فراگیر و پایدار اقتصادی، اشتغال کامل و مولد و شغل مناسب برای همه)، هدف نهم: (ایجاد زیرساخت انعطاف پذیر، ترویج صنعتی سازی فراگیر و پایدار و تقویت نوآوری) و هدف پانزدهم: (حفاظت، بازیابی و ترویج استفاده پایدار از اکوسیستم های زمینی، مدیریت پایدار جنگل ها، مبارزه با بیابان زایی، متوقف و معکوس نمودن فرسایش زمین و توقف از بین بردن تنوع زیستی)، دولت ملزم به ارتقاء صنعت، ارائه نوآوری در کنار رشد اقتصادی فراگیر و با ثبات به منظور حفظ و بازیابی و بهبود استفاده از اکوسیستم‌های خاکی، مدیریت جنگلها، مبارزه با بیابان‌زایی، متوقف کردن یا معکوس کردن روند تخریب زمین و متوقف کردن روند از دست رفتن تنوع زیستی است.
ما فعالین محیط زیست ضمن گرامیداشت 14 مارس روز جهانی حفاظت از رودخانه ها براین باوریم که دولت فاقد هرگونه طرح و برنامه علمی و عملی برای سامان دادن به شرایط موجود است و گام به گام حیات رودخانه های کشور را به خطر نابودی نزدیک می کند.
در پایان ضمن محکوم نمودن دولت جمهوری اسلامی ایران جهت تلاش در نابودی محیط زیست، خواستار توجه و بکار گیری روشهایی علمی از جمله حفظ حریم رودخانه ها و لاروبی منظم ان ها و …هستیم که مانع از بین رفتن رودخانه ها و منابع آبی کشورگردد.
آخرین دیدگاه‌ها