گزارش جلسه سخنرانی کمیته دفاع از محیط زیست – سپتامبر 2021

گزارش جلسه سخنرانی کمیته دفاع از محیط زیست – سپتامبر 2021
رزا جهان بین

در روز جمعه مورخ 10 سپتامبر ساعت 18 بوقت اروپای مرکزی با حضور مسئول و اعضای کمیته, سخنرانان و جمعی از فعالان کانون دفاع از حقوق بشر در ایران و مهمانان دیگر در فضای مجازی زوم کمیته دفاع از محیط زیست برگزار گردید. در ابتدای نشست مسئول جلسه خانم سمیه علیمرادی ضمن خوش آمد گویی و خیر مقدم به تمامی حاضرین و معرفی سخنرانان و موضوع سخنرانی آنان جلسه را آغاز نمودند.
بخش اول: خانم ایراندخت کیا “گزارش و تحلیل نقض حقوق محیط زیست در ایران در تیر و مرداد ماه 1400” را ایراد کردند:
بیش از ۱۵۸۲ هکتار از اراضی حفاظت شده و تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در استان فارس، میانکاله و کردستان از ابتدای سال جاری تاکنون دچار آتش سوزی شدند، آتش سوزی در مراتع «تازه‌آباد»که روستایی در استان کردستان است، آتش‌سوزی در منطقه حفاظت‌شده هلن، جنگل‌های منطقه مشایخ از مناطق چهارمحال و بختیاری، ۱۷ هکتار از جنگل‌های مریوان طعمه آتش شد، آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرس که ۷ شبانه روز طول کشید، پارک ملی ساریگل در اسفراین، آتش سوزی در پناهگاه حیات وحش کیامکی.10 هکتار از پوشش گیاهی بکر آذربایجان شرقی طعمه حریق شد. قاچاق چوب در چهارمحال و بختیاری، در پارک جنگلی قرق گرگان و در منطقه حفاظت شده عبدالرزاق در سقز گزارش شده است. روزگار سیاه ماهیان «تیره رود» در سایه برداشت بی‌رویه آب. خشکسالی کم سابقه رودخانه گاماسیاب نهاوند. تراز دریاچه ارومیه ۵۷ سانتی‌متر کاهش یافت. در پی خشک شدن دریاچه فصلی شهر بهمن هزاران ماهی در حال تلف شدن هستند. رودخانه رازآور در کرمانشاه خشک شد. ۴۰ درصد چشمه‌های حیات وحش نهبندان خشک شد. رییس اداره حفاظت محیط زیست اشنویه گفت: با توجه به پدیدە خشکسالی و نرسیدن آب به برکه قورباغه ها در روستای “آلکاباد” احتمال خشک شدن و نابودی آن وجود دارد و بدین ترتیب فاجعه زیست محیطی رقم خواهد خورد. در ماه گذشته حدود ۱۹۰ شکارچی غیرمجاز که مبادرت به شکار انواع پرندگان و حیوانات و صید ماهی در مناطق استحفاظی کل کشور کرده بودند ، دستگیر شدند که چند قبضه سلاح و تعداد زیادی حیوانات شکار شده توسط آنها از آنها گرفته شد. در ایران به دلیل تعداد اندک محیط بانان، به ازای هر ۴۰ هزار هکتار یک محیط بان وجود دارد و این مساله عرصه حفاظت از زیست بوم را برای محیط بان ایرانی دشوار کرده است چراکه تعداد محیط بانان در کشور با وجود مسئولیت‌های فراوانی که دارند، کافی نیست. مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: درگیری دو جوان روستایی با یک قلاده پلنگ در منطقه شکار ممنوع ژرف تربت حیدریه صدمات جدی به این گونه ارزرشمند وارد کرده است. فرمانده انتظامی سیاهکل از کشف ۲۰ تن شن و ماسه بدون مجوز در این شهرستان خبر داد. معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: طبق آمار و ارقام سازمان محیط زیست، در هر دقیقه یک میلیون پلاستیک به چرخه محیط زیست جهان وارد می‌شود و رکورد استفاده از این قاتل خاموش طبیعت برای مردم کشور ماست.
بخش دوم: خانم سمیه حسین زاده ثانی سخنرانی خود را با موضوع “بررسی کنوانسیون حمایت از میراث های فرهنگی و طبیعی و مقایسه آن با قانون اساسی جمهوری اسلامی (بخش دوم)” ایراد کردند: كنوانسیون میراث فرهنگی و طبیعی، منعقد در پاریس ضمن هفدهمين اجلاسيه خود، و با در‌نظر گرفتن اين كه ميراث فرهنگي و ميراث طبيعي، نه تنها بر اثر عوامل عادي، تخريب ،بلكه به علت تحول زندگي اجتماعي و اقتصادي كه با پديده‌هاي‌زيان بار و مخرب وخامت آن تشديد مي‌گردد، بيش از پيش در معرض تهديد قرار مي‌گيرند. ‌با توجه به اين كه ويراني يا انهدام هر قسمت از ميراث فرهنگي و طبيعي موجب فقر شديد ميراث همه ملل جهان مي‌گردد در مورخ 17 اكتبر تا 21 نوامبر 1972، تصویب شد به هر نوع میراث که عوامل طبیعی در ساخت و شکل گیری آن نقش داشته باشند میراث طبیعی گفته می شود. این میراث می تواند دارای ویژگی های خاص و برجسته طبیعی بوده و یا جزو نمونه های نادر به شمار رود. میراث طبیعی طبق تعریف کنوانسیون میراث جهانی به دو مجموعه ساختارهای طبیعی (Natural Features) و محوطه های طبیعی (Natural Sites) تقسیم می شود. به محدوده های جغرافیایی طبیعی و مناطق خاصی از کشور که به دلیل داشتن کیفیت ویژه فیزیکی و زیست شناسی، مناظر ،و چشم اندازهای طبیعی زیبا و کم نظیری دارند محوطه های طبیعی-تاریخی گفته میشود ،و به پدیده های ارزشمند گیاهی و جانوری و زیستگاه های آن ها که باید تحت حفاظت قرار بگیرند میراث طبیعی گفته می شود .وزارت میراث فرهنگی و گردشگری سال ۱۳۹۵ پرونده دماوند را برای ثبت در فهرست جهانی در یونسکو مطرح کرد اما آسیب‌ها و تعرض‌های فراوان مانع از ثبت دماوند در فهرست جهانی یونسکو شد. ماجرای وقف بخش‌هایی از کوه دماوند و اینک تعرض‌هایی که در ارتفاع ۴۲۰۰ متری این کوه انجام شده،نگرانی‌ها یی را برای ثبت جهانی این میراث طبیعی تشدید کرده است. در ارتفاع بالای ۴۲۰۰ متری، زیرسازی‌هایی انجام شده است که به گفته کنشگران، باعث تعرض به میراث طبیعی ملی دماوند محسوب می‌شود که این خودش نشان دهنده نقض اصل ۴۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در بهره‌برداری از منابع طبیعی و استفاده از درآمدهای ملی در سطح استان‌ها و توزیع فعالیت‌های اقتصادی میان استان‌ها و مناطق مختلف کشور، باید تبعیض در کار نباشد، به طوری که هر منطقه فراخور نیازها و استعداد رشد خود، سرمایه و امکانات لازم در دسترس داشته باشد.و نقض اصل ۴۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران میباشد که که نوشته شده دولت موظف است که از ثروت‌های ناشی از ربا، غصب، رشوه، اختلاس، سوء استفاده از موقوفات، سوء استفاده از و معاملات دولتی، فروش زمین‌های موات جلوگیری کند. در سال های اخیر بدلیل عدم رعایت مسافران و گردشگران و استفاده نامناسب از این مکان و اختلافات منابع طبیعی و سازمان میراث فرهنگی ،حال و روز چندان مساعدی ندارد.به علت مسائل زمین‌شناختی است که ،به واسطه فعالیت‌های معدنی ایجاد شده و دیگری بی‌توجهی مردم به رعایت مسائل ضروری حفظ این بافت که طی سال‌های اخیر زیاد دیده شد، به عبارتی دیگر ،آسیب‌هایی که امروز در سورت می‌بینیم از دهه ۸۰ آغاز شد. منظور فعالیت‌های معدنی، برداشت سنگ‌های تراورتن از فاصله حدود ۱۵۰ متری محوطه چشمه در محدوده جنوب غربی این اثر طبیعی است که به اعتقاد کارشناسان فشار این برداشت‌ها و فعالیت‌ها ،روی لایه‌های تکتونیک تاثیر گذاشت و سبب تغییرانی در مسیر زیرزمینی آب شد. فعالان این حوزه معتقدند حضور مردم در داخل حوضچه‌های پلکانی چشمه سورت به مرور باعث پاکوب شدن لایه‌های سطحی چشمه شد. به مرور هم مسیر آب به دلیل این فشارها تغییر کرده و هم منفذها و آبراهه‌ها تخریب شدند. نتیجه این شد که چشمه نمی‌تواند حوضچه‌های اطراف خودش را سیراب کند و تا آب سرریز به حوضچه‌های پایین‌تر برود و پلکان بیشتری را ایجاد کند. یعنی فرآیندی که طی هزاران سال شاید رخ می‌داد در کمتر از ۲ دهه دستخوش تغییر شد. یکی دیگر از میراث طبیعی ثبت شده در ایران دشت لوت میباشد .دشت لوت از جمله مناطق فراگرم و خشک جهان هم میباشد . متأسفانه بی‌آنکه توانسته باشیم از دو نعمت کویر و بیابان، بهره ببریم شاهد از بین رفتنشان هستیم؛ یکی را با حفر بی‌رویه چاه نابود کرده‌ایم و دیگری را با وارد کردن بی‌ضابطه توریست و آفرودباز.کویرها با منابع آب زیرزمینی زنده هستند؛ حفر بی‌رویه چاه، همان‌گونه که سبب نشست زمین و خشکی قنات‌ها شد، منابع آبی زیرزمینی را هم نابود کرده و کویر مرکزی ایران را نهایتاً تا 20 سال آینده به بیابان تبدیل خواهد کرد؛ متأسفانه بیابان لوت، دیگر بیابان لوت نیست؛ تا چند سال بیش در بیابان لوت یک حشره وجود نداشت؛ حالا زباله‌های گردشگران که در دل بیابان رها شده کار را به جایی رسانده که بیابان پر از پشه‌هایی شده که در اطراف پوست موز و هندوانه پرواز می‌کنند! صدها نفر بدون رعایت بهداشت و اصول گردشگری در بیابان چادر زده‌اند و ماشین‌های شاسی‌بلند که از تپه‌ها ماسه‌ای پایین می‌آیند، این رشته‌کوه‌های ماسه‌ای را که آمیزه‌ای از گیاه و ماسه‌های روان) و زیباترین جلوه بیابان لوت محسوب می‌شوند تخریب و ماسه‌ها را پخش کرده‌اند.
بخش سوم: خانم فائزه صالحی نژاد فرد سخنرانی خود را با موضوع “زباله های پلاستیکی و مشکلات زیست محیطی آن” ایراد کردند: انباشت زباله‌های پلاستیکی در طبیعت مشکلات عدیده زیست محیطی و بهداشتی را برای انسان‌ها به دنبال دارد تا جایی که مدیریت این موضوع امروزه به یکی از دغدغه‌ های جدی فعالان محیط زیست تبدیل شده است.در قدیم وقتی کالایی کم حجم مثل میوه خرید می‌کردیم مغازه داران آن را داخل پاکت می‌گذاشتند و تحویل می‌دادند اما حالا این پاکت‌ها جای خود را به کیسه های پلاستیکی داده اند که وقتی در طبیعت رها می‌شوند تجدیدنا پذیر بوده و مشکلات زیست محیطی را بوجود می‌آورند. پاکت‌ها هرچند مقاومت کمتری داشتند و تا رسیدن به خانه احتمال پاره شدن آنها وجود داشت ولی قابل بازیافت بودند در حالی که پلاستیک‌ها با وجود مقاوم بودن در حمل کالا، قابل تجزیه به این سادگی نیستند. زندگی امروزی به این شکل شده که گاه یک فرد دهها کیسه پلاستیکی را برای حمل کالاهای خریداری شده به خانه می‌آورد و این کیسه ها بعد از تبدیل شدن به محل جمع اوری زباله های خانگی روزانه، درنهایت در سطل‌های عمومی زباله و در محیط زیست رها می‌شود. هرچند وقت یک بار دوستداران محیط زیست به بهانه‌های مختلف اقدام به جمع آوری این زباله‌ها از سطح خشکی می‌کنند اما زباله‌های پلاستیکی در نهایت بواسطه رها سازی در رودخانه‌ها و خورها به سمت دریا هدایت می‌شود. این زباله‌ها که قابل تجزیه و جذب نیستند به طور مستقیم در چرخه محیط زیست آبزیان قرار می‌گیرند و در واقع موجودات دریایی برای تأمین غذا طعمه این اشیا می شوند که بیشتر آنها بطری‌های پلاستیکی اعم از شیشه‌های نوشابه و پلاستیک است. روزانه چند کیسه، لیوان یک بار مصرف پلاستیکی و کیسه زباله استفاده می‌کنید و آیا تا کنونبه پیامدهای محیط زیستی آن توجه کرده‌اید؟ شاید برای خیلی‌ها این سوال پیش آید که زندگی پلاستیکی چقدر برای محیط زیست خرج دارد و چه ضررهایی را به دنبال دارد. بر اساس تحقیقات پژوهشگران حوزه محیط زیست، سالانه ۳۰۰ میلیون تن پلاستیک در جهان تولید می‌شود که در این بین ایران جزو پنجمین کشور دنیا در مصرف پلاستیک محسوب می‌شود. عمر تجزیه پذیری این ۳۰۰ میلیون تن انواع پلاستیک در طبیعت از ۴۰۰ سال تا ۹۰۰ سال متغییر است. همچنین طبق تحقیقات پژوهشگران، بیش از پنج تریلیون تکه پسماند پلاستیکی به وزن بیش از ۲۵۰ هزار تن در آب‌های دنیا شناور هستند که بیش از ۶۰۰ گونه دریایی مستقیم و غیرمستقیم از این ضایعات آسیب می‌بینند. رئیس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان گفت: طبق آمارها سالی ۶ میلیون تن زباله وارد دریاها می‌شود که ۸۰ آنها زباله‌های پلاستیکی هستند. محمد صدیق مرتضوی در گفت و گو با ایرنا افزود: در حالی که هفدهمین جمعیت جهان را داریم، در مصرف پلاستیک جزو پنج جامعه اول جهان هستیم و این یعنی بحث محیط زیست و نجات طبیعت بسیار مساله مهمی است. وی بیان داشت: ورود و نفوذ پلاستیک و ذرات آن به آب اقیانوس‌ها و دریاها ضمن اینکه سبب مرگ آبزیان و نابودی صخره‌های مرجانی می‌شود، این ذرات پلاستیکی بسیاری از فیتوپلانکتون ها را که در واقع تولیدکنندگان اولیه در زنجیره غذایی دریاها و اقیانوس‌ها هستند با خطر نابودی روبرو می‌سازد. رئیس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان افزود: از سوی دیگر این ذرات پلاستیکی مجدد به چرخه آب و غذای انسان‌ها بازگشته و به دلیل وجود مواد شیمیایی و سمی در ساختار آنها، ریسک ابتلاء به بیماری‌ها در افراد را بالا می‌برد. مرتضوی ابراز داشت: این آمار نشان می‌دهد که ما از فرصت بازچرخانی و استفاده مجدد از این سرمایه ملی نه تنها نتوانستیم استفاده کنیم بلکه آن را به یک چالش و تهدید بزرگ برای طبیعت و سلامتی فرزندانمان تبدیل کرده‌ایم. وی اظهار داشت: بر اساس تحقیقات علمی بیش از ۹۳ درصد مرجان‌های دنیا توسط فعالیت‌های انسانی از بین رفته است. عضو هیأت علمی دانشگاه هرمزگان نیز اظهار داشت: در یک شبانه روز در جهان ۵ میلیون تن زباله تولید می شود که ۴۰ تن آن سهم ایران است و ۲۸ درصد این مقدار مواد پلاستیکی است. احسان کامرانی در گفت و گو با ایرنا استفاده بیش از حد از پلاستیک را مرگ محیط زیست خواند و گفت: اگر هر خانواده ایرانی فقط در هفته یک پلاستیک کمتر مصرف کند سالانه ۸۱۶ میلیون کیسه پلاستیکی کمتر مصرف می‌شود. وی ادامه داد: هرچند استفاده از پلاستیک صرفه جویی اقتصادی محسوب شود اما آسیب رساندن پلاستیک‌ها به طبیعت، مرگ سالانه میلیون‌ها جانور آبزی و بروز انواع سرطان‌ها در انسان از معایب اصلی استفاده از پلاستیک به شمار می‌رود. عضو هیأت علمی دانشگاه هرمزگان گفت: باید بدانیم که هر یک متر مکعب آب آلوده ۴۰ متر مکعب آب سالم را نیز آلوده می‌کند لذا از رها کردن زباله‌ها در ساحل و دریا باید خودداری و دیگران را نیز از این کار منع کرد. همچنین به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان، میزان آلودگی پلاستیکی و میکرو پلاستیکی حجم زیادی از زباله‌های دریایی را در بر می‌گیرند که ۸۰ درصد از این زباله‌ها منشأ خشکی دارد و از ساحل وارد دریا می‌شوند. حبیب مسیحی تازیانی در گفت و گو با ایرنا افزود: این زباله‌ها نه تنها تنوع زیستی گونه‌های مختلف جانوری را در دریا تهدید کند بلکه سلامت انسان را نیز به خطر می‌اندازد. وی با بیان اینکه سالی یک میلیارد پرنده و پستاندار به دلیل خوردن کیسه‌های پلاستیکی می‌میرند، ادامه داد: مطابق با ماده ۱۶ قانون مدیریت پسماند چنانچه رها سازی یا تخلیه پسماند در محیط انجام شود محیط زیست باید پیگیری کند. مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان گفت: مشکل اساسی ما در حوزه محیط زیست از جمله در بخش تولید پلاستیک و یا رهاسازی آن، بی توجهی به آموزش‌های شهروندی در این حوزه است. مسیحی تازیانی ابراز داشت: تا زمانی که مردم به این باور نرسند که باید برای داشتن زمین پاک مشارکت کنند، امکان تحقق هرگونه سیاست‌های فرادستی در این حوزه عملی نیست. وی یادآور شد: امروزه همچنین با این حجم تولید پلاستیک، ‘بازیافت’ راهکار اساسی و مناسبی برای خلاصی از آلودگی‌های پلاستیکی و زیست محیطی نیست. مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان گفت: مردم باید به این واقعیت واقف شوند که پلاستیک در چرخه طبیعت قابل تجزیه نیست و استفاده بی رویه از کیسه‌های پلاستیکی در زندگی روزمره نیز آسیب رساندن به محیط زیست است. به گفته مسیحی تازیانی، آموزش و فرهنگ سازی مؤثرترین اقدام در راستای نابودی آلودگی‌های پلاستیکی و زیست محیطی است. وی با اشاره به نقش مردم در بهره برداری از طبیعت ابراز داشت: سیاست‌ها باید تغییر کند به طوری که مردم از مصرف گرایی فاصله بگیرند تا طبیعت بتواند نفس بکشد.مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان، نقش مادران در کاهش مصرف پلاستیک در خانه را کلیدی دانست و گفت: استفاده از کیسه‌های گیاهی و الیافت قابل بازیافت در طبیعت بهترین جایگزین برای پلاستیک است.بسیاری از فعالان و متخصصان محیط زیست پلاستیک را قاتل طبیعت می دانند. هرچقدر رفاه زندگی بشر در سال های اخیر بیشتر شده پلاستیک نقش موثرتری در زندگی روزمره انسان ها ایفا کرده است، اما پیش بینی می شود که محیط زیست در آینده به سختی بتواند جان سالم از آلودگی های زباله های پلاستیکی به در ببرد.ایران از جمله، کشورهایی است که مصرف سرانه ی پلاستیک در آن بسیار بالا است. بر اساس تحقیقات انجام شده، تنها در ایران سالانه بیش از سه میلیون تن پلاستیک مصرف می شود. بیشتر این پلاستیک ها نیز از جنس بادوام هستند و صدها سال طول می کشد تا به خودی خود تجزیه شوند. قیمت ارزان و استحکام کیسه های پلاستیکی برای حمل یا بسته بندی اجناس مختلف، علت اصلی میل انسان ها به استفاده از پلاستیک عنوان می شود. ناگفته نماند که همین کیسه های پلاستیکی به دلیل مصرف روزانه و عمومی شان، تقریبا یک بار مصرف هستند و به سرعت تبدیل به زباله هایی می شوند که گاه غیرقابل بازیافت بوده و مشکلات محیط زیستی فراوانی را به بار می آورند. در حقیقت علاوه بر فراوان بودن منابع نفتی، نبود نظارت های قانونی کافی بر تولید مواد تجزیه ناپذیر و ملزم نبودن تولید کنندگان و مصرف کنندگان پلاستیک به مدیریت و بازیافت پسماند خود است.پلاستیک ها در طبیعت تجزیه نمی شوند بلکه به ذرات ریز تبدیل و در خاک وارد منابع خاکی و در آب وارد بافت ماهیان و دیگر جانداران و در نهایت وارد چرخه غذایی انسان می شود که در طولانی مدت، مشکلاتی را برای سلامت انسان ها به همراه خواهد داشت.براساس تخمین ها، ۸ تا ۱۲ میلیون تن زباله پلاستیکی از طریق ساحل و رودخانه ها وارد آب دریاها و اقیانوس ها و پس از آن موجب گرفتار شدن آبزیان در آن می شود. آبزیان پلاستیک را به عنوان غذا می خورند که در نهایت مرگ آن ها را به همراه دارد. همچنین مواد پلاستیکی که به عنوان زباله دور انداخته و در مراتع و دشت ها پراکنده می شود علاوه بر نازیبا کردن چهره طبیعت، تلفات حیات وحش را در پی دارد.نمی‌توان گفت افزایش پلاستیک در جهان اتفاق می افتد چون در حال حاضر شاهد هستیم در بسیاری از کشورهای دنیا مصرف پلاستیک را کاهش داده اند. مثلا در فروشگاه ها دیگر اجازه نمی دهند که خرید با کیسه پلاستیک صورت بگیرد و کیسه های پارچه ای را جایگزین کرده اند یا اصلا خودشان به مشتری ها کیسه پلاستیکی ارائه نمی دهند. البته در ایران هم نسبت به گذشته برای این موضوع تلاش هایی شده است. ولی هنوز ما نتوانسته ایم چندان مصرف پلاستیک را کاهش دهیم. جمعیت رو به افزایش است و به همین دلیل تقاضا هم بیشتر شده و همچنین دیگر مثل گذشته نیست که افراد اجناس را فله ای خریداری کنند بلکه اجناس در بسته بندی های پلاستیکی و پلیمری ارائه می شود. اگر ما بخواهیم مصرف پلاستیک را کاهش دهیم، باید وضعیت بسته بندی کالاها را تغییر دهیم. باید تبلیغ و تشویق کنیم که تولیدکننده ها پلاستیک های دوستدار محیط زیست و فسادپذیر بسازند یا باید برنامه های کشورها و شهرها به گونه ای باشد که انگیزه برای بازیافت در مردم ایجاد شود. در خیلی از کشورهای اروپایی این فرهنگ جداسازی پلاستیک ها از سایر زباله های فسادپذیر خانگی، کاملا در میان مردم جا افتاده است. نه تنها در خانه ها بلکه در مراکز تجاری و رستوران ها هم این موضوع اتفاق می افتد. بنابراین نیاز به آموزش مردم در نحوه استفاده از پلاستیک و آگاه کردن آن ها از مضرات پلاستیک برای محیط زیست است. البته از طرفی هم نیاز است پلاستیک های تجزیه پذیر مقاوم تری تولید شود تا مشتری ها بیشتر برای استفاده از این نوع پلاستیک ها ترغیب شوند. درباره تاثیر قوانین بر کاهش مصرف پلاستیک نیز باید گفت که اگر قوانین فقط بر روی کاغذ باشد، خاصیت بازدارندگی ندارند. اما اگر قوانین را اجرا کنند مثلا جرایمی برای ریختن زباله پلاستیکی در طبیعت برای مردم در نظر بگیرند که البته نوعی فرهنگ سازی هم به دنبال خودش داشته باشد، موثر خواهد بود. الان در مناطق مختلف شهری و خارج شهر شاهد ریخته شدن مقدار زیادی زباله پلاستیکی هستیم. سواحل شمال ایران یا جنگل ها آکنده از زباله های پلاستیکی هستند که به وسیله گردشگرها در آنجا ریخته شده اند. متاسفانه خیلی از مردم استفاده از ظروف یک بار مصرف را برای خودشان یک ارزش تلقی می کنند و حتی در مهمانی ها، پیک نیک ها و…، از سفره ها، بشقاب ها و قاشق چنگال های یک بار‌ مصرف استفاده می کنند. این جور عادت ها باید مطرود شوند و اجازه ندهند که به صورت یک ارزش در بیایند. البته برخی مواقع استفاده از ظروف یک بار مصرف اجتناب ناپذیر است و به همین جهت باید جنس این ظروف تغییر کند، مثلا در مراسم مختلف که غذاهای نذری در ظروف یک بار مصرف عرضه می شوند، بهتر است جنس این ظروف یک بار مصرف به پلاستیک های تجزیه پذیر تغییر کند یا در کنار این موضوع باید فرهنگ سازی بشود که مردم بعد از استفاده از این ظروف یک بار مصرف، آن ها را به مراکز بازیافت تحویل بدهند.
بخش چهارم: سپس بحث آزاد با موضوع “حق حیات (هوای پاک) ” آغاز گردید: در ابتدا خانم سمیه علیمرادی با عنوان این مطلب بحث را آغاز کردند که انسان حق زندگی دارد و یکی از ابتدایی ترین حقوق انسانی بهره کندی از هوای پاک و بهره مندی از محیط زیست سالم هست و با پیشرفت علم و تبدیل زندگی سنتی به صنعتی ناخوداگاه هر رفتار و عمل بشر ضربه مهلکی به محیط زیست وارد نموده است سپس خانم رزا جهان بین به قانون هوای پاک که توسط مجلس شورای اسلامی ایران تصویب شده و به صورت جامع از حقوق محیط زیستی شهروندان صحبت کرده است اشاره داشتند و بیان نمودند که متاسفانه وجود قوانین به تنهایی برای برخورداری از آن حقوق کافی نیست و خلاء مجریان قوانین به شدت در کشور مشهود است. سپس آقای برومند اشاره ای به جرم نگاری و میزان مجازات در نظر گرفته شده برای مجرمان محیط زیستی داشتند که بسیار این مجازات ها ناچیز و غیرقابل اشاره هست و نمی توان با وجود این مقدار مجازات در نظر گرفته شده، انتظار مناسبی از بهبود وضعیت محیط زیست ایران داشته باشیم. در پایان مسئول جلسه ضمن قدردانی از حضور و مشارکت فعالان حقوق محیط زیست، مهمانان و همچنین خانم ها و آقایان ایراندخت کیا، رزا جهان بین، حمید رضایی آذریانی و علیرضا جهان بین که مسئولین اجرایی جلسه بودند، در ساعت 20 به وقت اروپای مرکزی ختم جلسه را اعلام کردند.