تهران- ایرنا- عوامل متعددی در چندسال اخیر، محیط‌زیست کشور را با چالش‌های نگران‌کننده‌ای مواجه ساخته است. از این‌رو راه رسیدن به توسعه پایدار، رسیدگی به معضلات زیست‌محیطی، فراتر از یک دستگاه و وزارت‌خانه خاص، تکلیف قانونی همه نهادهای دولتی و حاکمیتی است.
رسانه‌های مختلف یکم دی، نگاه ویژه‌ای به محیط‌زیست و آسیب‌هایی که متوجه آن است داشته‌اند. به گونه‌ای که اصولگرایان، اعتدالگرایان و اصلاح‌طلبان هر کدام گزارش‌ها و گفت وگوهایی در این خصوص منتشر کرده‌اند که در ادامه بخشی از این گزارش‌ها رصد می‌شود.
رسانه‌های اعتدالگرا
چرا نباید بحران آب را تقصیر تحریم و کاهش بارش‌ها انداخت؟
مهدی معتق کارشناس محیط زیست از مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: وقتی آمار بارش‌ها را در گذشته بررسی می‌کنیم متوجه تغییرات آن‌چنان شگرفی در ایران نمی‌شویم؛ گویی کمبود بارش‌ها در یک بازه زمانی فقط سبب توجیه ناکارآمدی‌ها شده است. بنابراین بهتر است بگوییم ما انسان‌ها مقصر مشکلات پیش آمده هستیم، بنابراین ما انسان‌ها مظلوم نیستیم بلکه مقصر اصلی مشکلات هستیم. برخی در بحث کمبود آب و مشکلات آن بلافاصله ایده تحریم را مطرح می‌کنند، من با این ایده موافق و مخالف هستم. اگرچه وجود تحریم‌های غیرانسانی در همه مسائل تاثیر خودش را گذاشته است اما برای بحران آبی ایران به صراحت عرض می‌کنم اگر تحریم هم نبودیم با توجه به مدیریتی که داشتیم مشکلات ادامه پیدا می‌کرد. اینجانب در کارهای مربوط به فرونشست ایران و همچنین متخصصان دیگر از زوایای علمی خودشان دردهه‌های گذشته بارها هشدار داده بودند اگر مدیریت آب ایران درست نشود در آینده مشکلات زیادی را برای کشور ایجاد می‌کند. خیلی ازکارهایی که برای رفع تنش‌های آبی و مدیریت مصرف می‌توان انجام داد اصلا ربطی به تحریم ندارد. در ایران برنامه‌ها متاسفانه قائم به فرد است، یادم هست بیست سال قبل شخصی که سال‌ها مسئولیت‌های مختلف اجرایی داشت، در مصاحبه‌ای گفته بود ایران تنها کشوری در خاورمیانه است که برنامه آبی مشخصی برای بیست سال آینده خود دارد، حال آن برنامه چه بود عمدتا سد سازی و انتقال آب که متاسفانه نتایج آن برنامه شد وضعیت اسفناک امروز زاینده رود و دریاچه ارومیه و غیره، چراکه آن برنامه، یک برنامه‌ی جامع نبود و به قول معروف محفلی و دوستانه بوده است، حتی همین برنامه هم در دولت‌های بعدی با تغییرات زیادی همراه شد. لذا آشفتگی در سیاست اجرایی که هرکسی ساز خودش را می‌زند و می‌خواهد از دید خود و وزارت خانه و سازمان مطبوعش مساله‌ای را حل کند مشکل اصلی مدیریت منابع آبی کشور است.
ساکنان دوده‌ها
روزنامه همشهری در یادداشتی آورده است: حاشیه بزرگراه‌ها قصه خودشان را دارند؛ انگار که در متن تهران، پرانتز جدیدی باز شده باشد. چند ساعت پیاده‌روی در محله‌هایی که پنجره خانه‌هایشان رو به اتوبان‌های شلوغ تهران باز می‌شود، تجربه عجیبی است. مشکل بیشتر ساکنان این واحدها، آلودگی است. آلودگی از همه نوع، زندگی آنها را محاصره و کیفیت روزمره‌هایشان را مخدوش کرده است. بسته به محله و شرایط کوچه‌ها اما شرایط می‌تواند پیچیده‌تر شود، بررسی‌های میدانی و گپ‌وگفت با ساکنان، نشان می‌دهد که بعضی از این محله‌ها – اگر بشود نامشان را محله گذاشت- در ساعاتی از ظهر یا نیمه‌شب، میزبان معتادان متجاهری می‌شوند که مخزن موادشان در باغچه اتوبان‌هاست. خیابان عباس‌پور تهران را پیاده که گز کنی، کوچه‌های بسیاری با خانه‌های مشرف به اتوبان همت پیدا می‌شود. کمتر از یک ساعت گذشته است. شاهد از غیب می‌رسد؛ در انتهای یک کوچه بن‌بست، مردی با قد خمیده و صورت سیاه از کنار بسته نشده مرز کوچه و اتوبان می‌خزد؛ لبه کیسه ژولیده‌ای را مچاله کرده و دور دستش پیچیده. نگاه سردی به ما می‌کند و رد می‌شود. چند ثانیه بعد زنی با کیسه‌های خرید در دست وارد یکی از این خانه نشده که با صدای من برمی‌گردد. سؤالم را که می‌پرسم مسیر نگاهش به سمت مرد ژولیده – که حالا دیگر تبدیل به خط کوچک عمودی در افق شده – می‌چرخد و می‌گوید: مشکل را دیدی؟ ساعت ۲بعدازظهر یا ۲نیمه شب؛ اینها همیشه هستند. کنار خانه‌های ما می‌نشینند و مواد مصرف می‌کنند و خب این برای چه‌کسی دلچسب است. یک‌بار نمی‌دانم چه کسانی بودند، لباس شخصی بودند یا نیروی انتظامی؟ ریختند و بردندشان اما خب آن هم صحنه غم‌انگیزی بود. ساکنان خانه‌ها می‌گویند واحدهای مسکونی‌شان را ارزان‌تر از قیمت منطقه خریده‌اند اما بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که خانه حاشیه اتوبان با خانه واقع شده در محله‌های آرام‌تر، تفاوت قیمت چندانی ندارد. مشاور املاکی واقع در منطقه نواب می‌گوید: قسمت‌های خوب این محل، اگر خانه نوساز باشد وتر و تمیز، متری ۲۶میلیون تومان ارزش دارد. بخش‌های دیگر، خواه بر اتوبان باشد خواه خانه قدیمی‌تر باشد، بین متری ۱۵تا ۱۷میلیون تومان است.
رسانه‌های اصولگرا
مواهب طبیعت برای انسان
روزنامه ایران در یادداشتی به قلم اسماعیل علوی، نوشت: کشاورزی فرایندی در طول خلقت و از جنس خلاقیت است. از این رو نشاط و زندگی از ویژگی آن بوده و با فطرت انسان عجین است. هرگاه انسان محصولی را تولید می‌کند که حاصل تلاش و تدبیر اوست، حس خوبی در درونش شکل می‌گیرد که آرامش روح و روان را به دنبال دارد؛ حسی که در هیچ یک از صحنه‌های کار و تلاش به انسان دست نمی‌دهد. به علاوه از آنجایی که کشاورزی در ارتباط مستقیم با خالق هستی و طبیعت بکر است، کشاورز خود را جزئی از فعل الهی یافته و درک عمیق‌تری از توحید و خداشناسی دارد. براین اساس می‌توان گفت کشاورزی شغلی در نسبتی نزدیکتر از سایر مشاغل نسبت به خالق هستی است. کشاورز با تکیه و توکل بر یاری خداوند به بهره‌مندی از مواهب طبیعت چشم دوخته و کار و تلاش خود را سامان می‌دهد و محصول مورد نیاز مردمان را تأمین می‌کند. این امتیاز به کشاورز شایستگی آن را بخشیده است که محبوب خداوند نام گرفته و کارش با کار خداوند مقایسه شود. تعریفی که ارتباط معنایی مطلوبی به‌دست می‌دهد. آیات الهی به این همراهی و قرابت با صراحت اشاره نموده و اعلام کرده که کار کشت و تولید محصول، کار خداست و کشاورز وسیله‌ای بلاواسطه برای تحقق این امراست. در آیات ۶۳ تا ۶۷ سوره واقعه می‌خوانیم: «آیا چیزی را که می‌کارید، دیده‌اید؟ آیا شما می‌رویانیدش یا ما رویاننده‌ایم؟ اگر می‌خواستیم خاشاکش می‌ساختیم تا در شگفت بمانید و بگویید: «ما غرامت‌زدگانیم؛ بلکه ما بی‌نصیب‌ماندگانیم.» امام صادق علیه السلام نیز در تفسیر آیه «و عَلَی‌الله فَلْیتَوَکلِ المُؤمِنُونَ؛ و مؤمنان باید به خدا توکل کنند» می‌فرماید:«منظور از مؤمنان، کشاورزان است.» این همه دلایلی بود تا روزی به نام کشاورز در تقویم تعیین و از مقام کشاورز تقدیر به عمل آید. کشاورزی شغلی همزاد انسان و خوشایند طبع آدمی است. از این‌رو انسان نسبت به آن کششی درونی دارد و کودکان که از فطرتی بکر و زلال برخوردارند اغلب نقاشی‌های خود را با جلوه‌ای از کار کشاورزی ترسیم می‌کنند. نگاهی به آموزه‌های اسلامی درباره این شغل ارزشمند نشان از مفهوم گسترده آن دارد؛ مفهومی که با عبارت «الدنیا مزرعه الآخره» که بسیار متداول است تبیین می‌شود که اقتباسی زیبا از آیات و روایات است و به تعبیر دیگر اصلی بنیادین از تعالیم اسلامی است و در قرآن آمده است: «مَنْ کانَ یرِیدُ حَرثَ الآخِرَه نَزِد لَهُ فِی حَرثِهِ وَ مَن کانَ یرِیدُ حَرثَ الدُّنیا نُؤتِهِ مِنهَا وَ مَا لَهُ فِی الآخِرَه مِنْ نَّصِیبٍ»؛ (کسی که زراعت آخرت را بخواهد به او برکت داده و بر محصولش می افزاییم و آنکه فقط کشت دنیا را می طلبد کمی از آن به او دهیم و در آخرت هیچ بهره و نصیبی نخواهد داشت).
“اَبَر پروژه سدسازی ترکیه” کشت و صنعت را در ۴ استان کشور نابود می‌کند!
خبرگزاری فارس به نقل از وحید جلال‌زاده رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس، آورده است: کاهش حق‌آبه از حوضه آبریز رودخانه ارس، علاوه بر تأثیر بر آب شرب، از حاصل‌خیزی زمین‌های کشاورزی در ایران و سایر کشورهای پایین‌دست این حوضه نیز خواهد کاست. “پروژه داپ” تهدیدی برای امنیت غذایی کشور است و شکل‌گیری پدیده مهاجرت، از جمله چالش‌های قابل پیش‌بینی در حوضه رود ارس خواهد بود که دست کم سه استان اردبیل و آذربایجان‌های شرقی و غربی از آن متأثر خواهند شد. سدسازی‌های ترکیه تنها به پروژه گاپ و داپ محدود نمی‌شود و این کشور ۱۰ پروژه عظیم سدسازی بزرگ دیگر را نیز دنبال می‌کند. در کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی, نمایندگان وزارت نیرو و وزارت امور خارجه را دعوت کردیم و آنها را موظف کردیم که درباره روند مذاکرات خود با ترکیه با محوریت پروژه‌های سدسازی داپ و گاپ پاسخ دهند. در ایران بیشتر از اینکه با کم‌آبی روبه‌رو باشیم, با بی‌مسئولیتی و سوء مدیریت درباره بحران آب روبه‌رو هستیم. کشت غرق آبی که سال‌هاست در همه دنیا منسوخ شده است همچنان در کشور ما الگوی غالب در آبیاری زمین‌های کشاورزی است و با وجود اینکه در شرایط کم‌آبی قرار داریم همچنان شاهد این هستیم که اراضی کشاورزی در کشور در حال افزایش است. متاسفانه فعالیت‌های پژوهشکده‌ها, اندیشکده‌ها و دستگاه‌های مسئول در حوزه بحران آب, خروجی مناسبی نداشته است و نداشتن دیدگاه بلندمدت و عدم آینده‌نگری در مدیریت منابع آب کشور, شرایط کنونی را رقم زده است.
چه نکاتی را هنگام وقوع سیل باید رعایت کنیم؟
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، در آستانه فصل سرما، بارش برف و باران بر اساس آمار و اطلاعات منتشر شده از سوی دستگاه‌های مربوطه شدت گرفته است، بنابراین این هشدار را برای مردم صادر می‌کند که یکسری از رفتارهای گذشته خود را تغییر دهند. طبق آموزش‌های جمعیت هلال احمر، اقدامات پیش از وقوع سیل از اهمیت بالای برخوردار است. برای مثال می‌توان از سازمان‌های بیمه‌گر، بیمه نامه سیل تهیه کنید، از ساخت و ساز در حریک رودخانه خودداری شود، شیر یک طرفه برای انشعاب‌های فاضلاب نصب کنید. در کنار رودخانه‌ها و مسیل‌ها توقف نکنید، محل استقرار آب‌گرمکن، پانل برق و موتورخانه را از سطح زمین ارتفاع دهید و برای اطلاع از وضعیت و دریافت اطلاعات لازم به اخبار رادیو، تلویزیون و خبرگزاری‌های معتبر رجوع شود. در صورت فراهم بودن شرایط و داشتن زمان کافی، اسباب منزل را به طبقات بالای خانه منتقل کنید و هر چه سریع‌تر به نواحی مرتفع پناه ببرید یا منطقه را ترک کنید. همچنین جریان آب و گاز را قطع کنید. وسایل برقی را از برق جدا و درصورت خیس بودن به پریزهای برق دست نزنید. در صورت نیاز به تخلیه اضطراری با سازمان‌های مسئول و امدادرسان‌ها همکاری کنید. همچنین کنترل ورود و خروج کودکان از خانه را فراموش نکنید. به یاد داشته باشید ۱۵ سانتی‌متر آب در حال حرکت، تعادل انسان را مختل می‌کند و حدود ۳۰ سانتی متر آب، اغلب خودروها را شناور خواهد کرد. از تماشای سیل و رودخانه‌های در حال طغیان بپرهیزید، چون حدود ۱۵ سانتی‌متر آب، کنترل خودرو را با مشکل مواجه خواهد کرد و حدود ۶۰ سانتی‌متر آب، انواع خودروها را با خود حمل می‌کند. در محل زندگی خود، مکان‌های امدادرسانی مانند اورژانس، هلال احمر و آتش نشانی را شناسایی کنید تا هنگام وقوع حوادث، برای دریافت غذا و کمک‌های اولیه، به سمت نزدیکترین محل امدادرسانی حرکت کنید. پس از وقع سیل، به وهیچ وجه با دستان خیس یا وقتی درون آب ایستاده‌اید، به پریز برق و وسایل برقی دست نزنید. لوازم برقی را پیش از استفاده، کنترل و خشک کنید.
دی اکسید کربن؛ تهدید یا فرصت؟
حمیدرضا یوسفی دکترای شیمی آلی، در گفت وگو با خبرگزاری ایمنا، می‌گوید: امروزه نه تنها در ایران بلکه در دنیا به علت ارتباط بسیار نزدیک با آلودگی پیرامون گاز دی‌اکسید کربن (Co۲) بحث بسیار است؛ ایجاد این حجم از آلایندگی به زمان انقلاب صنعتی بازمی‌گردد و قبل از آن مشکل کنونی وجود نداشت. با انقلاب صنعتی کارخانه‌ها حجم بسیاری از سوخت‌های فسیلی را استفاده می‌کردند که این کار باعث تولید دی اکسید کربن و ورود آن به جو زمین می‌شود. به طور کلی زمانی که از سوخت فسیلی استفاده شود، دی‌اکسید کربن نیز تولید می‌شود، به طور مثال احتراق مواد سوختنی در وسایل نقلیه باعث افزایش این ماده در جو می‌شود؛ از عوامل دیگری که در افزایش دی اکسید کربن نقش دارد می‌توان به کاهش جنگل‌ها، پوشش گیاهی و قطع درختان اشاره کرد زیرا این مناطق به عنوان تصفیه کننده هوا شناخته می‌شوند. کمترین تأثیر این ماده که جزو عوارض آن محسوب می‌شود تغییرات اقلیمی است؛ در واقع اگر تولید این ماده مدیریت نشود و تولید آن به صورت بی‌رویه انجام شود کاهش بارندگی، وقوع باران‌های اسیدی، افزایش بیماری‌ها و رادیکال‌های آزاد در بدن از عوارض آن است که می‌تواند بسیار کشنده محسوب شود. افزایش دی‌اکسید کربن در جو حدود ۲۰۰ سال زمان برده است و باعث تغییرات اقلیمی شده است؛ برای کاهش تولید این ماده راهی نیست، اما می‌توان تولید آن را کنترل کرد همانطور که کشورهای اروپایی، آمریکایی و چین توانسته‌اند حجم دی‌اکسید کربن خود را کنترل کنند و جز برترین‌های این زمینه مطرح شوند. یکی از موضوعاتی که در مدیریت تولید دی‌اکسید کربن مؤثر است استفاده از سوخت‌هایی مانند هیدروژن و بیودیزل است زیرا تا زمانی که از سوخت فسیلی استفاده کنیم حتی اگر معاینه فنی انجام و محدودیت اعمال شود باز هم دی‌اکسید کربن تولید می‌شود؛ مورد دیگری که باید انجام شود رفتن به سمت معماری سبز و افزایش پوشش گیاهی است که می‌تواند در مدیریت دی‌اکسید کربن بسیار مؤثر و مطلوب باشد.
رسانه‌های اصلاح‌طلب
شکاف٤٠٠متری؟- جاده هراز ایمن نیست
روزنامه آرمان‌ملی در گزارشی آورده است: جاده هراز یکی از مسیرهای محبوب تهرانی‌ها برای رسیدن به شمال و استان مازندران است که روزانه هزاران خودرو از جاده بومهن و رودهن وارد محور هراز می‌شوند. این مسیر در سال ۱۳۴۲ به عنوان یک راه دسترسی اصلی در دره هراز، به بهره‌برداری رسید و کار ساخت این جاده ۲۳ سال به طول انجامید، تا اینکه در سال ۸۹، حدود نیمی از مسیر این جاده چهاربانده شد. هــر چند که این محور در گردنه امامـــزاده هاشم از پر خطرترین قسمت‌های جاده‌های کشور به‌حساب می‌آید که بیشترین آمار سوانح رانندگی را در طول سال به خود اختصاص می‌دهد، اما طی روزهای گذشته، موضوع شکاف ایجاد شده در محدوده آب اسک بعد از پلور و در نزدیکی امامزاده علی، باعث نگرانی بسیاری از مسافران شده و در مقابل «ایمنی» این جاده یک علامت سوال بزرگ قرار داده است. طی روزهای گذشته مطالبی از سوی برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود که به ایجاد شکاف و احتمال مرگ مسافران در جاده هراز به دلیل ریزش ناگهانی کوه اشاره دارد. اما این شکاف که از سال‌ها پیش وجود داشته و بعد از رانش زمین حالا به مرحله خطر رسیده است، محدوده آب اسک را در آستانه تخریب با ریزش کوه مواجه کرده که موجب ناپدید شدن تونل و جاده می‌شود!. در همین رابطه دوشنبه شب در صدا و سیمای مرکز مازندران، پیرامون خطر این شکاف مطالبی عنوان شد و بر اساس آنچه که اداره راهداری و حمل و نقل جاده‌ای هراز اعلام کرده: «خودروهای عبوری و ساکنان بومی به دلیل شکاف بزرگ در کوهستان هراز تا حد امکان با احتیاط از این جاده تردد کنند.» علی نوری پور، رئیس اداره راهداری و حمل و نقل جاده‌ای هراز نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا و سیما نیز این امر را تایید کرده و می‌گوید: «آب‌اسک بعد از پلور از مسیر تهران به شمال در جاده هراز در آستانه تخریب، سقوط کوه و ناپدید شدن تونل و جاده هراز قرار دارد.» وی در ادامه صحبت‌هایش گفته است: «در این زمینه مکاتبه‌ای با استان انجام شد که هماهنگی برای بازدید زمین‌شناسان صورت گیرد.» او با اشاره به اینکه این ترک‌ها دست‌کم به چهار یا پنج دهه قبل برمی‌گردد، باور دارد: «احتمال اینکه زلزله روی این موضوع اثرگذار باشد هم وجود دارد که در این زمینه تا بررسی نهایی و بررسی زمین‌شناسان نمی‌توان اظهارنظر کرد.
شکارچی بود، محیط‌بان شد، بدرود حیات گفت
روزنامه اعتماد از روند مسیر زندگی عبدالاحد سربوزی به ارائه گزارشی پرداخت و نوشت: شهرستان خواف در شرق ایران، یکی از شهرستان‌های مرزی است که از شرق به افغانستان و تایباد، از جنوب به قائن، از غرب به گناباد و تربت‌حیدریه و از شرق به رشتخوار محدود می‌شود. اگر با قطار به شهرستان خواف سفر کنید، با مسیری به غایت کویری اما کم‌نظیر از نظر تنوع‌زیستی مواجه خواهید شد. پلنگ خبرساز معدن خواف که بعد از چندین‌بار مشاهده در معدن سرانجام دو کارگر معدن سنگ آهن سنگان را زخمی کرد، تنها یک نمونه از حضور گونه‌های شاخص جانوری در این شهرستان است. در مجموع شهرستان خواف ۳ تیپ دشتی، کوهستانی و تالابی دارد و به همین دلیل گونه‌های جانوری مختلفی در آن مشاهده می‌شوند؛ به عنوان مثال مشاهده چندین باره گربه پالاس را در این شهرستان می‌توان از جاذبه‌های حیات‌وحش و در عین حال ارزش‌های این منطقه قلمداد کرد. از سوی دیگر رودخانه کالشور و تاغ‌زارهای اطراف آن هم نه‌تنها توقفگاه بلکه حتی کریدور پروازی مناسبی را برای گونه‌های مختلف پرنده از جمله هوبره که یکی از پرندگان حمایت شده است، ایجاد کرده‌اند. این پرنده اغلب در مناطق شنی و تپه ماهورهای ریگزارها، بیابان‌ها و نواحی کویری مشاهده می‌شود. هوبره، عادت به لانه‌سازی روی زمین دارد و در شهرستان خواف هم به صورت بومی و هم به صورت مهاجر مشاهده می‌شود. علاقه شیوخ عرب به شکار هوبره توسط شاهین و بالابان جمعیت آن را به‌شدت کاهش داده و از سویی سبب شده که افراد محلی که اغلب دغدغه معاش دارند، با شکار غیرمجاز آن به‌شدت وسوسه شوند. بسیاری از شکارچی‌های محلی می‌دانند که جمعیت هوبره در حال کاهش است اما صیاد محلی که چوپان، ساربان، کشاورز و دامدار است، هوبره را گاه تنها به قصد تامین معاش شکار می‌کند و اینجاست که آگاه‌سازی توسط کارشناسان و محیط‌بان‌ها می‌تواند نه‌تنها راهگشای حفاظت از محیط‌زیست بلکه تغییردهنده مسیر زندگی افراد محلی باشد؛ اتفاقی که برای همیار محیط‌بان عبدالاحد سربوزی هم رخ داد؛ شکارچی که شکار را کنار گذاشت و هم‌قدم محیط‌بان‌ها پیشتاز حفاظت از محیط‌زیست شد و نام خود را در حفظ محیط‌زیست ماندگار کرد. در سفری که ۳ سال پیش به شهرستان خواف داشتم، فرصتی کوتاه مهیا شد که عبدالاحد سربوزی را از دور ببینم اما مجال صحبتی نبود. همیار محیط‌بانی که کارشناسان و نیروهای محلی از تعهد و تلاش او در مسیر حفاظت از حیات‌وحش صحبت می‌کردند. او سال‌ها پیش شکارچی ماهر و زبده‌ای بود که هوبره‌گیری می‌کرد اما مسیر زندگی خود را تغییر داد و به حفاظت از حیات‌وحش روی آورد.
آخرین دیدگاه‌ها