معاون محیط‌زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: سال ۱۳۹۲ حداقل مساحت آبی و حداقل خشکی را در دریاچه ارومیه داشتیم که با اقدامات صورت گرفته بعد از تشکیل ستاد احیای دریاچه ۱۳۰ سانتی متر تراز آب افزایش یافت و با این اقدامات دیگر دریاچه به شرایط سال ۹۲ بر نمی‌گردد.
به گزارش خبرنگار ایرنا، احمد رضا لاهیجان زاده روز سه شنبه در نشست خبری که به صورت آنلاین برگزار شد افزود: زمانی که ستاد احیای دریاچه ارومیه تشکیل شد تمام دستگاه ها پای کار امدند تا دریاچه را نجات دهند.
به گفته وی درحال حاضر تراز دریاچه ارومیه ۱۲۷۱.۳۹ است. این تراز در مدت مشابه طی سال گذشته ۱۲۷۱.۸۹ گزارش شده است. از سویی دیگر تراز اکولوژیک دریاچه ۱۲۷۴.۱ است و پیش‌بینی شده تا سال ۱۴۰۶ دریاچه به این تراز برسد، تراز دریاچه ارومیه در سال ۱۳۹۲ به عدد ۱۲۷۰.۵ رسیده بود که کاهش چشمگیری داشت اما درحال حاضر تراز دریاچه ارومیه ۱۳۰ سانتیمتر افزایش یافته است.
وی اظهارداشت: بر اساس مدلی که تهیه شده، مشخص شده بود که اگر شرایط دریاچه ارومیه همان شرایط منتهی به سال ۹۲ و ۹۳ ادامه می یافت تالاب تا سال ۱۳۹۹ به طور کامل خشک می شد اما با ایجاد ستاد احیای دریاچه در فاز اول روند خشک شدن متوقف شد و در مرحله دوم افزایش راندمان آبیاری در دستور کار قرار گرفت که بر این اساس ۳۵ تا ۳۹ درصد مصرف آب کشاورزی کاهش یافت در حالی که با این کاهش حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد بهره وری کشاورزی افزایش یافت.
وی اظهار داشت: این اقدامات باعث شد در قدم اول بحث خشکی دریاچه متوقف شود، قدم دوم بحث افزایش تراز آب بود که ۱۳۰ سانتی متر افزایش تراز اتفاق افتاد، شواهد نشان می دهد که از سال ۹۲ و ۹۳ تاکنون هم خشکسالی و هم ترسالی داشتیم بنابراین خشکسالی فعلی دلیل بر این نیست که شرایط دریاچه به وضعیت سال ۱۳۹۲ برگردد چون مدیریت آب و اجرای برخی پروژه ها باعث شد تراز افزایش یابد.
لاهیجان زاده ادامه داد: البته این افزایش تراز در صورتی اتفاق افتاده است که هنوز پروژه های سازه ای وارد مدار نشده اند، در واقع با احداث تونل کانی سیب که در بهمن ماه افتتاح شد و در حال آبگیری است، از طریق تونل آب آن به دریاچه می رسد که با تکمیل شدن تونل و آبگیری سد حدود ۶۰۰ تا ۶۵۰ میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه می شود.
وی گفت: علاوه بر این تصفیه خانه ارومیه نیز حدود ۹۵ درصد و تصفیه خانه تبریز ۸۰ تا ۸۵ درصد پیشرفت داشته که با اتمام این دو پروژه پساب این دو شهر نیز وارد تالاب می شود که با این حساب در مجموع چیزی حدود ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه ارومیه می شود.
معاون محیط‌زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به اینکه رسیدن به تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه برای سال ۱۴۰۶ برنامه ریزی شده است، افزود: در کنار این پروژه های سازه ای بزرگ بیش از ۵۰ پروژه دیگر هم برای احیای دریاچه ارومیه انجام شد که تمام آن‌ها در کنار هم باعث شدند تا دریاچه به شرایط مطلوبی برسد.
نگران انحراف رودخانه هیرمند به سمت اراضی کشاورزی افغانستان هستیم
معاون محیط زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط‌زیست با تاکید بر اینکه احداث سد کمال خان در افغانستان جای نگرانی ندارد، گفت: آن چیزی که ما را نگران می کند تصمیم دولت افغانستان برای تغییر مسیر آب رودخانه هیرمند به سمت برخی اراضی کشاورزی است.
وی افزود: البته سد کمال خان یک سد جدید نیست بلکه احداث آن از سال ۱۳۵۱ آغاز شد که به دلایل مشکلات داخلی افغانستان مانند جنگ های داخلی کار احداث آن متوقف شده بود اما از چند سال پیش دولت افغانستان پیگیر آن شد و در بهمن ماه گذشته به بهره برداری رسید و آبگیری شد.
لاهیجان زاده ادامه داد: میزان حجم سد کمال خان ۵۵ میلیون متر مکعب است و افغانستان آنرا سد اطلاق نمی کند بلکه در حد یک ” بند ” است چون این حجم آب در مقابل آورد آب رودخانه هیرمند عدد ناچیزی است یعنی این نمی تواند نگران کننده باشد اما نگرانی ما از تصمیمی است که دولت افغانستان گرفته و انهم انحراف رودخانه هیرمند به سمت یک سری از اراضی داخل کشور است که” گود زره ” معروف است، حفر کانال برای این انتقال را آغاز کرده است که می تواند بر حقابه تالاب هامون تاثیر بگذارد.
وی گفت: بررسی موضوع به وزارت خارجه و وزارت نیرو محول شده و تاکنون نیز جلسات زیادی برگزار شد، آخرین جلسه اسفند ماه گذشته در کابل برگزار شد و توافقات خوبی صورت گرفت و حالا قرار است هیات افغانستانی در آینده نزدیک به ایران بیایند و جلسه تکمیلی آن را در ایران داشته باشند و چون قرار است هم بحث محتوا و هم نتایج از طریق وزات خارجه اطلاع رسانی شود، زمانی که توافقات نهایی شد خودشان نتایج را اعلام می کنند.
کاهش ۵۰ درصد بارندگی در کشور
معاون محیط زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: آخرین رقمی که از بارندگی های کشور اعلام شد تا ۱۸ اردیبهشت ماه است که نشان می دهد تمام بارش کشور ۱۴۱.۳ میلیمتر بوده که این میزان نسبت به بارش های میانگین در بلند مدت که ۲۲۶ میلیمتر بود حدود ۳۸ درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی سال گذشته که ۳۰۱.۳ میلیمتر بود حدود ۵۳ درصد کاهش را نشان می دهد ، این یک عدد بزرگی است و از همین جا است که بحث های مربوط به خشکسالی مطرح می شود.
وی اظهار داشت: معمولا عمده بارش ها در کشور از آبان تا اردیبشهت است بنابراین امسال دیگر فصل بارندگی را از دست دادیم و تا شهریور که پایان سال آبی امسال است ممکن است بارندگی کمی صورت گیرد.
وی درباره میزان ذخایر سدها گفت: مجموع مخازن سدهای کشور ۵۰.۵ میلیارد متر مکعب است اما اکنون ۵۸ درصد سدهای کشور آبگیری شدند که با این حساب با کاهش ۵۰ درصدی در مخازن سدها مواجه هستیم ضمن اینکه امسال گرما هم زودتر شروع شد و این باعث می شود تبخیر در کشور بالاتر برود و و بر مجموعه ای آبی و تالابی اثرگذار باشد.
حقابه تالاب ها به زودی ابلاغ می شود
لاهیجان زاده گفت: تا سال ۱۳۹۶ که قانون حفاظت از تالابها به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و سال ۹۷ آیین نامه آن تصویب شد، هیچ جایگاه قانونی تحت عنوان حقابه تالاب ها در کشور نداشتیم و فقط یک بحث چانه زنی مطرح بود اما در این زمان اتفاق خوبی که افتاد این بود که حقابه تالاب ها در کشور به رسمیت شناخته شد و قانونمند شد.
وی افزود: طبق همان قانون مشخص شد که سازمان محیط زیست باید حقابه تالاب ها تعیین و وزارت نیرو آنرا تامین کند که بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست حقابه تالاب های زیادی را تعیین کرد و به آنهایی که نیازمند مطالعات جامع در حوزه آبریز بودند تسریع بخشیدیم و تلاش کردیم این مطالعات در تالاب های بزرگ زودتر تمام شود تا به وزارت نیرو ابلاغ کنیم، همزمان هم در کارگروه سازگاری با کم آبی مصوب کردیم که حقابه ۲۸ استان تالابی مشخص است و در نوبت مصوبه دولت برای تصویب قرار گرفتند.
به گفته وی همچنین ۱۱ میلیارد متر مکعب آب به عنوان حداقل حقابه ها در همان آیین نامه تصویب و به وزارت نیرو ابلاغ شد، در سال آبی جاری حوضه‌های آبریز میزان متفاوتی از حقابه را دریافت کردند، برای مثال تالاب شادگان و هورالعظیم موفق به دریافت حقابه خود شده‌اند اما برخی دیگر از تالابها حداقل حقابه را نیز دریافت نکرده‌اند.
وی تاکید کرد: برنامه ما این است که حق‌آبه تالابها را مورد به مورد از وزارت نیرو پیگیری کنیم.
لاهیجان زاده گفت: برای تامین حقابه همواره با وزارت نیرو در حال مذاکره و رایزنی هستیم اما حقابه تالاب ها با حقابه کشاورزی که قدمتی چند ۱۰ ساله در کشور دار قابل مقایسه نیست چون حقابه تالاب ها تازه سال گذشته به رسمیت شناخته شد و ممکن است در مقایسه با سایر حقابه ها نیازمند پذیرفتن زمان باشد اما پذیرفتن این حقابه و اینکه پروژه ها را مطابقت دهند می تواند گام رو به جلو باشد.
وی تاکید کرد: بخش زیادی از تالاب های ما به ویژه انهایی که در مناطقی که عمده منبع آبی شان بارندگی است قرار دارند، به محض اینکه بارندگی کم کاهش می یابد آن تالاب ها را از دست می دهیم اما تالاب هایی که در پایان رودخانه ها قرار گرفته مانند بختگان که در فاصله ۱۶۰ کیلومتری رودخانه ” کر ” قرار دارد تا حدودی به رها سازی آب وابسته است ، البته برای این تالاب ها هم برداشت آب در مسیر مطرح است چون اگر خشکسالی باشد کشاورزان آب رها سازی شده را برای آبیاری مزارع خود بر می دارند و این مساله تامین حقابه تالاب را دشوار می کند. اما برای جلوگیری از این کار تدابیر زیادی را دنبال می کنیم جلسات فشرده ای با وزارت نیرو داریم تا بهترین زمان رها سازی آب مشخص شود. مثلا بهترین زمان وقتی است که بارندگی داریم چونه در این زمان کشاورزان آبی برداشت نمی کنند و آب در تالاب ذخیره می شود.
معاون محیط‌زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: بر این اساس حقابه تالاب ها را مشخص کردیم و آنرا به وزارت نیرو ابلاغ کردیم و باید در کارگروه سازگاری با کم ابی تصویب شد و به زودی به عنوان مصوبه دولت به دستگاه های مرتبط ابلاغ می شود که بر اساس این نقشه راه کار دنبال می شود.
آخرین وضعیت واگذاری تالابها به وزارت نیرو
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست درباره واگذاری تالاب ها به وزارت نیرو گفت: معاونت حقوقی ریاست جمهوری پیگیر موضوع واگذاری تالابها به وزارت نیرو است که به علت اهمیت موضوع معاون اول رییس جمهوری از معاونت حقوقی ریاست جمهوری خواست که به این موضوع ورود کنند از این‌رو جلسه‌ای در ریاست جمهوری برگزار و دیدگاه‌های سازمان محیط زیست و سازمان جنگل‌ها در آن ارائه شد.
وی ادامه داد: تا جایی که اطلاع داریم موضوع واگذاری تالابها به وزارت نیرو منتفی شده است، به هر حال تا زمانی‌که به صورت رسمی این موضوع به ما و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط ابلاغ نشود، نمی‌توانیم اظهارنظر نهایی کنیم.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست درمورد تالاب انزلی که پیش از این به وزارت نیرو واگذار شده بود، گفت: سند تالاب انزلی به شرکت آب منطقه‌ای واگذار شده است که از لحاظ قانونی این امکان وجود ندارد و فقط وزارتخانه می تواند نماینده دولت باشد و سند به نامش زده شود از این‌رو اداره ثبت نیز اعلام کرد که در انتقال سند انزلی به آب منطقه‌ای اشتباهی صورت گرفته و این سند قانونی نیست.
اجرای طرح جامع احیای زاینده رود و تالاب گاوخونی
وی گفت: با توجه به اهمیت احیای زاینده رود و تالاب گاوخونی، طرح جامع مدیریت این تالاب تهیه شد و به تصویب شورای برنامه ریزی استان اصفهان رسید و بر این اساس طرح احیا و نجات بخشی این دو حوضه آبی به دستور ریاست جمهوری در دستور کار قرار گرفت که کار بر روی زاینده رود از سال گذشته آغاز شد که محوریت آن با وزارت نیرو است اما وزارت نیرو از تمام دستگاه ها از جمله سازمان حفاظت محیط زیست مشارکت خواسته و در آخرین جلسه شورای عالی آب که دو هفته پیش تصویب شد؛ تمام جوانب مدیریت آب در این حوضه آبریز دیده شد و به طور کلی هدف این طرح احیای زاینده زود و تالاب گاوخونی است.
شیلات گزارش مطالعات ریسک پرورش ماهی تیلاپیا را نداده است
لاهیجان زاده اظهار داشت: در زمینه پرورش ماهی تیلاپیا دو مبحث مطرح است یکی اینکه شیلات معتقد است این ماهی دو گونه دارد یک گونه مهاجم و یک گونه غیر مهاجم و اقتصادی است که اصرار بر پرورش گونه غیر مهاجم دارد اما تا امروز سازمان محیط زیست به جز یک مورد پایلوت در یزد مجوز دیگری برای پرورش تیلاپیلا صادر نکرده است .
وی گفت: البته به صورت مشروط برای ۴ استان کویری اجازه پرورش داده است اما قرار بود شیلات بر روی آن ۴ مجوز ارزیابی ریسک انجام و نتیجه را به سازمان محیط زیست ارائه دهد تا سازمان بر اساس آن تصمیم گیری کند آنهم فقط برای استان های کویری که به آبهای جاری و تالاب ها راه ندارند ؛ اما هنوز این مطالعات را شیلات به سازمان محیط زیست نداده است و سازمان هم هیج مجوز جدیدی صادر نکرده است و مجوز جدیدی هم داده نخواهد شد.
ثبت حوضچه های یک ، دو و سه تالاب هورالعظیم در کنوانسیون رامسر
وی درباره ثبت حوضچه های یک ، دو و سه تالاب هورالعظیم در کنوانسیون رامسر گفت: پیگیری های زیادی برای به ثبت رسیدن حوضچه های یک ، دو و سه تالاب هورالعظیم در کنوانسیون رامسر انجام دادیم، البته تفاوتی که بین این تالاب با تالاب های دیگر وجود دارد این است که هورالعظیم یک تالاب مرزی است و برای به ثبت رسیدن هر بخشی از آن باید دستگاه های امنیتی نیز نظر بدهند برای همین این پروسه زمان بر است اما تالاب های دیگر اینطور نیست.
لاهیجان زاده همچنین درباره فاضلاب شادگان توضیح داد که فاضلاب شهر شادگان جزو اولویت های شهرهای ساحلی ما است تا مدیریت شود و وارد تالاب شادگان نشود، این کار از چند سال پیش آغاز شد و الان پیشرفت بیش از ۹۰ درصد دارد و در چند ماه آینده به بهره برداری می رسد و از ورود پساب خام به تالاب شادگان جلوگیری می شود.
شناسایی پهنه‌هایی که امکان ایجاد تاسیسات آب‌شیرین‌کن در آن‌ها وجود دارد
وی با اشاره به اینکه یکی از زیربناهای توسعه دریامحور ایجاد تاسیسات آب‌شیرین‌کن است، گفت: این موضوع با حساسیت رصد می‌شود تا زیستگاه‌های حساس ما تحت تاثیر قرار نگیرند. سازمان حفاظت محیط زیست پهنه‌هایی را که در آن‌ها امکانات استقرار تاسیسات آب‌شیرین‌کن وجود دارد را شناسایی کرده است. دستورالعمل سیستم‌های آب‌شیرین‌کن نیز تدوین شده است.
تهیه اطلس دریایی خلیج فارس و دریای عمان
لاهیجان‌زاده افزود: یکی از اقدامات مهم ما تهیه اطلس زیستگاه‌های ساحلی – دریایی خلیج فارس و دریای عمان است که طی یک ماه آینده به چاپ خواهد رسید علاوه بر آن تهیه اطلس دریای خزر نیز در دستور کار قرار دارد و فاز اول آن نیز درحال اجرا شدن است.
پایش ۴ سال مداوم دریای عمان و خلیج فارس
معاون محیط زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اخرین باری که دریای عمان و خلیج فارس مورد پایش قرار گرفت سال ۲۰۰۵ بود آنهم با همکاری کشورهای همسایه و اعتبار راپمی اما اکنون با وجود کشتی تحقیقاتی خلیج فارس قراردادی با پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی منعقد شده تا پایش خلیج فارس و دریای عمان توسط محققان کشور خودمان و اعتبار خودمان انجام شود.
وی افزود: راپمی هنوز به اطلاعات ۱۵ سال پیش در این حوضه های آبی استناد می کند در حالی که مقرر شده هر سال در دو نوبت یکی در فصل گرم ( تیر و مرداد ) و دیگری فصل سرد ( دی و بهمن ) خلیج فارس و دریای عمان پایش شود و بنا داریم این کار به مدت ۴ سال پیاپی انجام شود که در نهایت به ایجاد یک بانک اطلاعاتی بی نظیر از داده های مختلف با پارامترهای متنوع از خلیج فارس و دریای عمان دست خواهیم یافت.
پایش دریای خزر
وی گفت: یکی از نگرانی هایی که سازمان محیط زیست از دیرباز داشته بحث محیط زیست دریای خزر است بر این اساس با پیشنهاد سازمان در سال ۸۲ کنوانسیون تهران به تصویب رسید که با اصرار و پیگیری سازمان محیط زیست به نمایندگی از طرف دولت انجام شدف این کنوانسیون برای حفاظت از محیط زیست دریای خزر ایجاد شد که ۵ کشور حاشیه خزر عضو آن هستند، متعاقب آن ۵ پروتکل برای حفاظت از محیط زیست دریای خزر تعیین شد که در حوزه های آلودگی، تنوع زیستی و ارزیابی زیست محیطی است که برخی مراحل حقوقی و قانونی خود را در ۵ کشور طی کرده اند، همچنین جلسات هفتگی با ۵ کشور تشکیل می شود تا پروتکل پایش هم تکمیل و به تصویب دولت ها برسد.
لاهیجان زاده افزود: تمام تلاش ما این است که هماهنگی لازم میان کشورهای حاشیه خزر ایجاد شود و بر این اساس سال گذشته نشستی در ترکمنستان با موضوع محیط زیست دریای خزر تشکیل شد که نزدیک به سه هزار نفر از محققان از سراسر دنیا در آن شرکت کرده بودند که این نشان از اهمیتت حفظ محیط زیست دریای خزر دارد.
وی ادامه داد: قرار است در آینده نزدیک یک کشتی حرکت کند و هر ۵ کشور حاشیه خزر را دور بزند که در این مسیر هم بحث پایش و هم همراه کردن کشورها مد نظر است ، حرکت این کشتی از آذربایجان آغاز می شود.
وی به تلف شدن تعدادی از فک های خزری اشاره کرد و گفت: با روسیه مکاتبه کردیم تا علت دقیق از مرگ فوک ها را ارائه دهد.
جمع آوری آزولا از سطح تالاب انزلی
معاون محیط زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: یک ردیف ملی استانی برای اداره کل محیط زیست استان گیلان برای سال ۱۴۰۰ پیش بینی کردیم که از طریق آن می تواند بخشی از برنامه ها را برای حفاظت از تالاب انزلی پیش ببرد، ۱۲ میلیارد تومان هم ابلاغ شد اما چون دیر شده بود به سال ۱۴۰۰ موکل شد و بر این ساس تلاش می کنیم تا دو دستگاه دروگر دیگر را با وزارت دفاع قرار داد ببندیم که این دستگاه ها مانند کمباین عمل می کنند و می توانند ازولا را سطح آب جمع اوری و همزمان بسته بندی کنند که شاید برای علوفه کارایی داشته باشد.
نقشه پهنه بندی و شناسنامه مدیریت زیست محیطی جزایر ابوموسی، هرمز، هنگام و لارک
لاهیجان زاده با اشاره به رصد وضعیت زیست محیطی در ابوموسی، گفت: در سال گذشته همچنین برای تهیه نقشه پهنه بندی و شناسنامه مدیریت زیست محیطی جزایر ابوموسی، هرمز، هنگام و لارک بود که بر اساس این شناسنامه می توانیم وضعیت محیط زیست خشکی ، ساحلی و دریایی تا عمق ۱۰ متری دریا را از نظر مخاطرات و تهدیدهایی که در محیط زیست این جزایر وجود دارد مشخص و بررسی کنیم.
وی ادامه داد: مطالعه مربوطه در حال انجام است، پیشرفت فیزیکی خوبی دارد و ظرف دو سه ماه آینده به پایان می رسد.
حفاظت از زیستگاه های ساحلی تخم گذاری لاک پشت دریایی و سواحل در ابوموسی، سیری، هرمز، هنگام، فارور و بنی فارور
معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به تدوین برنامه اقدام ملی حفاظت از زیست گاه های ساحلی تخم گذاری لاک پشت دریایی و سواحل، گفت: طرح پایش و حفاظت از زیست گاه های ساحلی تخم گذاری لاک پشت دریایی در جزایر ابوموسی، سیری، هرمز، هنگام، فارور و بنی فارور را تهیه کردیم که در مراحل نهایی هستند و به زودی به جمع بندی می رسند.
تدوین دستورالعمل سیستم های آب شیرین کن
معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به فعالیت های گسترده انجام شده در حوزه تالاب ها و دریا در سال گذشته، گفت: مطالعات پهنه بندی و تعیین اولویت های استقرار تاسیسات نمک زدایی در سواحل جنوبی در استان های هرمزگان و بوشهر، پایان یافته است و با توجه به اینکه رویکرد دولت، دریامحور است ما باید از اکنون تمهیدات لازم را برای توسعه دریامحور داشته باشیم و یکی از نیازهای آن ایجاد تاسیسات آب شیرین کن است و ما با حساسیت زیادی پیگیر موضوع هستیم تا زیستگاه حساس را تحت تاثیر قرار ندهد.
لاهیجان زاده با اشاره به تدوین دستورالعمل سیستم های آب شیرین کن، گفت: این دستورالعمل آماده ارائه است. ما یک گام جلوتر از برنامه پیش می رویم و هم اکنون هر سرمایه گذاری برای استقرار آب شیرین کن می تواند در پهنای مشخص شده اقدام کند.
آخرین دیدگاه‌ها