مرگ جاده‌ای هزار اصله بلوط کهنسال در دامنه‌های دنا

قطع صدها اصله درخت بلوط کهنسال در باند دوم جاده یاسوج – سی سخت با مجوز کاملا قانونی، باعث نگرانی و اعتراض فعالان زیست محیطی و مردم منطقه شده است اما تاکنون هیچ کدام از دستگاه های امضا کننده این مجوز نتوانسته اند با پاسخ علمی و کارشناسی توجیه خود را از اجرای این پروژه ارایه دهند

به گزارش ایرنا،کهگیلویه و بویراحمد طفل کوچکی است که نه خودش می داند باید به کدام سمت برود و نه کسی پیدا می شود که راه را نشانش دهد و یا دستش را بگیرد و او را از دو راهی توسعه و یا ماندن و تکیه کردن بر داشته هایش به شکل سنتی عبور دهد.
نداشتن چشم انداز و نقشه راه سختی کار را در این استان چند برابر کرده آنچنان که یک روز مردم داشتن یک جاده دسترسی با کیفیت را نهایت مطالبه خود از دولت و مسئولان می دانند اما به محض آنکه کار شروع می شود فریاد سر می دهند که چرا برای جاده سازی درختان را قطع می کنند.
مساله اینجاست وقتی تصمیماتی که قرار است منجر به جاده سازی و یا توسعه و عمران می شود پشتوانه علمی و کارشناسی نداشته باشد و از سویی نقش و نظر مردم و بهره برداران در آن نادیده گرفته می شود ، نه مردم احساس رضایت می کنند و نه آنهایی که کلنگ اولیه این تصمیمات را به زمین زده اند شهامت و جرات آن را دارند که دست کم بخشی از جامعه و افکار عمومی را اقناع و با خود همراه کنند.
نمونه آن جاده یاسوج به سی سخت است. جاده ای که ساخت آن ظاهرا توجیه زیادی دارد اما وقت صحبت که می شود هیچ مسئولی نمی تواند از آن دفاع کند. اداره راه می گوید اگر ساخت جاده ایراد داشت منابع طبیعی و محیط زیست مجوز نمی دادند. محیط زیست می گوید مجوزها در گذشته صادر شده و کاری از دست ما ساخته نیست. منابع طبیعی می گوید جریمه قطع درختان به خزانه می رود و در این میان هیچ کس تاکنون مستندی ارایه نداده که آیا موافقت با احداث این جاده از ابتدا علمی ،منطقی و جامع نگر بوده یا تصمیمی شخصی بوده که از قضا ظاهر قانونی هم پیدا کرده و مدیران بعدی نیز به همان تصمیم تمکین کرده اند؟
واقعیت این است در حال حاضر کسی به دنبال میزان جریمه پرداختی در ازای قطع هزار درخت چند صد ساله و تکلیف پیمانکار پس از تخریب درختان نیست بلکه سوال اساسی این است که برای شهر کوچک سی سخت که در دل کوه ها و قله های سر به فلک کشیده دنا احاطه شده حفظ درختان می تواند منفعت بیشتری داشته باشد و یا ساخت جاده دو بانده ای که فاصله این شهر به مرکز استان را دو سه دقیقه ای نزدیکتر می کند؟
سی سخت در سالهای دور در بدترین حالت یک ساعت با مرکز استان فاصله داشت و پس از حذف ده ها پیچ و چندین تغییر در آن در بهترین حالت فقط ۱۵ دقیقه به یاسوج نزدیکتر شد. در ازای کم شدن این ۱۵ دقیقه هزاران اصله درخت چند صد ساله بلوط هم قطع شد.
تغییر و تحول در این جاده گردشگری از همان تنگ گنجه ای شروع می شود و تا سی سخت ادامه دارد. در سالهای گذشته تغییرات این جاده بارها مورد اعتراض مردم شهر سی سخت و روستاهای مسیر و همچنین فعالان زیست محیطی و اجتماعی قرار گرفت اما هر بار به صورت موقت کار تعطیل شد و البته خیلی زود بیل های میکانیکی و اره برقی ها به صورت چراغ خاموش از جای دیگری سر درآوردند. و شاید این نخستین باری است که مجوزهای صادر شده از سوی دستگاه ها ، تخریب ها را قانونی کرده است.
از منابع طبیعی مجوز داریم
پیمانکار این جاده مدعی است مجوز قطع بلوط های چند صد ساله زاگرس در مسیر جاده یاسوج – سی سخت توسط منابع طبیعی صادر شده و پیمانکار فقط طبق نقشه و مجوزی که در دست دارد درختان را قطع می کند و چوبشان را خود منابع طبیعی جمع آوری کرده و می فروشد.
وی ادامه می دهد: به ازای هر درختی که از بین می رود موظف به کاشت سه درخت بلوط هستیم و نهایت تلاش خود را به کار می گیریم که کمترین آسیب به درختان وارد شود.
مردم سی سخت اما گلایه مند هستند که اداره کل راه و شهرسازی با منابع طبیعی توافق کرده که در ازای صدور مجوز های جاده سازی در این مسیر ساختمانی اداری در شهر سی سخت احداث کند و با این حساب درختان چند صد ساله آنها و همه آیندگان به تاراج رفته و منابع طبیعی به ازای تخریب این منابع عظیم زاگرس در حال گسترش فضای فیزیکی خود است موضوعی که منابع طبیعی آن را تکذیب می کند.
اما آنچه مسلم است شهر سی سخت در دامنه دنا قرار گرفته و به دلیل موقعیت جغرافیایی امکان توسعه فیزیکی کمی دارد. به همین دلیل امکان ایجاد شهرک صنعتی یا صنایع بزرگ در آن نیست پس برای شهر سی سخت نمی توان آینده ای جز گردشگری و صنایع سازگار با محیط زیست متصور بود. چنانچه در سالهای گذشته سی سخت به عنوان شهری توریستی معرفی شده و هر ساله هم چندین برابر ظرفیتیش توریست جذب کرده است و در همه این سالها کمتر پیش آمده که جاده زیبا و پرپیچ و خم یاسوج به سی سخت مورد اعتراض گردشگران قرار بگیرد.
این راه به محیط زیست ضربه نمی زند!
با این حال در ابتدای دولت یازدهم عریض سازی و دو بانده کردن این جاده در دستور کار قرار گرفت. موضوعی که استاندار وقت بر انجام آن تاکید داشت.موسی خادمی استاندار اسبق، در آن زمان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا بهتر نیست به جای ایجاد جاده دو بانده برای شهر گردشگری سی سخت به توسعه زیرساخت های آن فکر کرد ، گفته بود:«راهی که ما بحث می کنیم راه اصلی است راه مد نظر شما راه مناطق گردشگری است ما دنبال این نیستیم با ایجاد راه طبیعت را به هم بزنیم. ما در بویراحمد و دنا ترکیبی داریم که راهی جز گردشگری نداریم.ترکیب شیب ، جنگل ، آب ، کوه و رودخانه را داریم و باید کاری کنیم که با آنها دوست باشد. کوه گل سی سخت لازم نیست جاده چهار بانده داشته باشد اما مرکز این شهر باید با استفاده از جاده های خوب و استاندارد به اصفهان ، یاسوج و غیره متصل باشد.
این راه ها آنقدر که به رفاه کمک می کند به محیط زیست ضربه نمی زند. بر حفظ طبیعت تاکید داریم اما باید به تسهیل جریان گردشگری کمک کنیم.»
در واقع اگرچه وی تاکید داشت که ساخت این جاده به محیط زیست و طبیعت منطقه آسیب نخواهد زد و این موضوع جز پیش شرط های جاده سازی برای سی سخت بود اما هم در آن زمان و هم حالا به واسطه همین مجوز، تخریب های گسترده ای در جنگل های بلوط دنا اتفاق افتاد.
از ابتدا، ادعای جاده سازی بدون تخریب جنگل ها بیشتر از آنکه ناشی از یک مطالعه و تحقیق علمی باشد وعده ای بی پایه و اساس و غیر منطقی بود زیرا حتی افرادی که دانش جاده سازی ندارند هم با یک گذر ساده از این جاده به خوبی می دانند توسعه جاده سی سخت بدون قطع درختان بلوط و آسیب به جنگل ها نه تنها امکان پذیر نیست که محال است. و حال این سوال پیش می آید که برای خروج این شهر از بن بست چه باید کرد؟
نوستالوژی به جای جادهموضوعی که یک کارشناس بازاریابی می گوید: وقتی قرار است گردشگری مهمترین چشم انداز یک شهر باشد پس به جای کالا و رفاهی که گردشگر در هر کلانشهری می تواند آن را به دست آورد باید به وی تجربه، خاطره و نوستالوژی هدیه داد.
امیر حسین سرفرازیان با اشاره به جاده چالوس به عنوان نوستالوژی دهه ۵۰ و ۶۰ می گوید: فرصتهای زندگی لاکچری نه در خودنمایی در کنار پورشه و بنز و ویلا با پلنگی غول پیکر، بلکه در خلق تجربه های بی نقص از سفر و حتی زندگی در کلانشهرهاست.
به عبارتی وقتی اولویت گردشگری باشد پس می توان همان جاده قدیمی را بهسازی کرد و علائم و هشدارهای رانندگی در آن قرار داد و در مسیر آن هم هر کجا امکان دارد زیرساختهای گردشگری سازگار با طبیعت ایجاد کرد و ازپیچ های گاه ۹۰ و گاه ۳۶۰ درجه آن به عنوان یک جاذبه گردشگری نام برد و این جاده و همه دشواریهایش را به بخشی از برند گردشگری این شهر تبدیل کرد.
زیرا کوهستانی بودن واقعیت انکار ناپذیر جاده یاسوج به سی سخت است که می تواند به عنوان یکی از نقاط قوت این مسیر گردشگری به حساب بیاید و فقط لازم است به جای دست بردن در این تابلوی زیبای خداوندی و تخریب جنگل ها به بهانه ایجاد جاده یا عریض کردن آن ،شرایط رانندگی در مسیرهای کوهستانی به گردشگران گوشزد شود.
جاذبه های گردشگری شهر سی سخت در طبیعت و آب و هوایش خلاصه می شود .اگر قرار باشد حالا که باغات این شهر سالانه به ویلا تبدیل و زمینهای منابع طبیعی و اراضی ملی آن نیز باغ می شود ، برای ایجاد جاده در دل جنگلها این گونه مجوز صادر شود، چیزی از شهر سی سخت باقی نخواهد ماند و سخت می توان چشم انداز گردشگری پایدار برای سی سخت ترسیم کرد.
این استان در بن بست نیستآتش سالانه هکتارها از جنگلهای این استان را از بین می برد و ظاهرا هم هیچ کس را یارای رویارویی با این آتش و پیدا کردن عوامل آن را نیست اما می توان برای آتش بدون دود و خاکستری که مجوزهای جاده سازی به جان جنگل های زاگرس انداخته ،درخواست کمک کرد و چه کسی می تواند ادعا کند جراحات وارده بر طبیعت در جاده سازی های بی سرانجام و مادام العمر، کمتر از آتش سوزیهاست.
به گفته مدیر کل راه و شهرسازی در روزگاری این استان در بن بست کامل قرار داشت و به همین دلیل فقط به ساخت جاده ای فکر می کردند که از بن بست خارج شود و نتیجه این تلاش هم ایجاد جاده بدون داشتن حداقل استانداردها و صرفا با نیت خروج از بن بست بود.
نژاد صفوی تاکید می کند: اما حالا کهگیلویه و بویراحمد در بن بست نیست و مسئولان هم مجبور نیستند به هر قیمتی اقدام به جاده سازی کنند و هر جاده ای که ساخته می شود باید همه استاندارها و الزامات در آن رعایت شود.
با این حال اما وی می گوید قطع درختان در جاده سی سخت طبق بخشنامه و با کسب مجوز از منابع طبیعی و محیط زیست و با هدف سهولت در رفت و آمد مردم شهرستان دنا و تعریض جاده اصلی انجام شده است.
نژاد صفوی ادامه می دهد: هیچ راهی به غیراز قطع درختان وجود نداشت با نظارت دستگاه‌های متولی و پرداخت خسارت به آن‌ها مجبور به این کار شدیم تا بتوانیم محور را بازگشایی کنیم وتمام هزینه‌های درختان هم به خزانه پرداخت شده است.
اجازه متوقف کردن پروژه را نداریم
اما درباره جاده سی سخت مساله این است که قلع و قمع درختان چند صد ساله چند سالی است که ادامه دارد و هر از گاهی پس از تزریق اعتبار، در بخشی از جاده آغاز می شود و با اتمام اعتبارات دوباره متوقف می شود و همین هم باعث جریحه دار شدن احساسات مردم شده که برای ساخت این جاده دقیقا چقدر درخت قرار بوده قطع شود و تاکنون چه تعداد قطع شده است و تا چه زمانی این موضوع ادامه دارد؟
از دیگر نکاتی که بر نگرانی مردم افزوده نیز طمع سودجویان زغال و چوب نسبت به بلوط ها به خصوص در منطقه ده بر آفتاب است که چون مسئولان اصل موضوع که قطع درختان است را تکذیب می کنند برای مردم سوال ایجاد شده که افرادی که شبانه و روزانه با خودروهای پلاک مستتر درختان را قطع می کنند چه کسانی هستند و چرا عزمی برای برخورد با آنها نیست؟
که مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد می گوید قطع درختان بلوط پیمانکار مجور قانونی دارد و اجازه نداریم روند اجرایی پروژه را متوقف کنیم.
غلام حسین حکمتیان می افزاید میزان خسارت وارد شده به درختان بلوط در این مسیر بیش از ۵۰ میلیارد ریال است که این مبلغ باید به سازمان منابع طبیعی کشور داده شود و بعد مبلغی از آن به استان اختصاص می‌یابد.
وی ادامه می دهد: طبق تفاهم انجام شده راه و شهرسازی به عنوان دستگاه مجری راهسازی و پیمانکار باید اقدامات لازم برای کاشت ۳ هزار نهال بلوط در مناطق تحت کنترل منابع طبیعی انجام دهد.
مرگ هزار درخت کهنسال

آنچه مسلم است و از اظهار نظرها استنباط می شود در جریان تعریض این جاده هزار درخت بلوط کهنسال ریشه کن شده و پول آن هم به حساب خزانه واریز شده و قرار است بعدا سهمی هم به استان داده شود؟
اما سوال این است که این درختان متعلق به چه کسی است و آیا کسی اجازه خرید و فروش آنها را دارد؟ موضوعی که زمستان سال ۹۷ در هفته درخت کاری نماینده ولی فقیه در کهگیلویه و بویراحمد در تبیین آن گفته بود «منابع طبیعی باید به شکل معقول در اختیار مردم قرار بگیرد، اگر مردم از حقشان محروم شوند به مقابله با آنچه مدیریت می‌گوید حق من است و نه حق شما، می‌پردازند.»
آیت الله سید شرف الدین ملک حسینی تاکید کرد:منابع طبیعی مال مردم و استفاده اصولی از آن حق مردم است.برای توسعه شهرها و روستاها قطع معقول درختان طبیعی است اما باید همیشه از قطع نامعقول گله مند باشید تا بتوان قطع معقول را آموزش داد.
وی تصریح کرد:تا به مردم حقی داده نشود بایدها را عمل نمی کنند.مگر مردم دیروز نیاز به درختان برای هیزم نداشتند و چرا ویرانش نکردند؟ بعضی از روستاها فقیر بودند، می‌توانستند شخم بزنند و توسعه دهند، چرا حفظ کردند؟ چون می‌دانستند درختان منبع مالی برای زندگی است و هیچ انسانی آنچه متعلق به خودش است را نابود نمی‌کند.
حق مردم از جنگل ها چیست؟
مساله همین است حق مردم از جنگل های زاگرس چیست؟ واقعیت این است مردم نه به دنبال تخریب جنگل ها هستند و نه سهمی از این تخریب ها می خواهند آنچه امروز به عنوان حق برای خود قائل هستند، نظرخواهی از آنها درباره هر اقدام و فعالیتی در جنگل های زاگرس است که می تواند به صورت مستقیم بر سرنوشت خود، فرزندانشان، فرهنگ، اقتصاد منطقه و محیط زندگیشان تاثیر بگذارد.
به عبارت دیگر اگرچه ممکن است تعدادی از مسئولان با اندیشه توسعه ای و کاملا خیر خواهانه به این نتیجه رسیده باشند که ایجاد یک جاده می تواند روی اقتصاد منطقه تاثیر بگذارد اما تصمیم گیری نهایی درباره این موضوع باید به عهده خود مردم باشد که با محاسبه سود و زیان ساخت یک جاده دست به انتخاب بزنند و تا بتوانند بعد هم پای انتخابشان بایستند.
زیرا همانگونه که گفته شد جاده سازی و به طور کلی انجام هر فعالیت عمرانی در این استان به قیمت قطع درختان است و اگر نظر مردم در این موضوع خواسته و دیده شود و آنچه پیش می آید به انتخاب خودشان باشد، شرایطی مشابه امروز پدید نمی آید که این همه برای توسعه یک جاده سرمایه گذاری شده با این حال مردم و بهره برداران به جای شادی، از آن احساس ناراحتی و نارضایتی می کنند و با قطع هر درختی فریادشان در فضای مجازی و حقیقی بلند می شود و مسئولان هم توانایی دفاع از تصمیم خود را ندارند.
وقت آن رسیده مسئولان فارغ از همه مجوزهایی که تاکنون صادر کرده اند، با در نظر گرفتن آیندگان طرح جامع گردشگری برای شهر سی سخت و سایر مکانهای گردشگری را ارایه دهند آن گاه مشخص می شود شهری مثل سی سخت با وسعت کم و زیبایی های بی نظیرش چقدر جاده نیاز دارد.