آتش در کمین جنگل‌های زاگرس
استان‌های دامنه زاگرس بیشترین حجم آتش‌سوزی را از ابتدای امسال داشته‌اند، اما با گرم شدن هوا و افزایش پوشش گیاهی در عرصه‌های طبیعی اغلب مناطق در معرض آتش سوزی قرار دارند
از ابتدای امسال حدود ۴۰۰ هکتار از مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در ۱۴ استان دچار آتش‌سوزی شده است. سازمان حفاظت محیط زیست، کشور را به 4 طبقه کلی محیط زیستی شامل پارک‌های ملی، آثار طبیعی ملی، منطقه حفاظت‌شده و پناهگاه حیات وحش تقسیم کرده که تحت حفاظت همین سازمان هستند.
با این تعریف حدود ۱۷ میلیون هکتار یعنی ۱۱ درصد از وسعت خاک کشور جزو مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست هستند. بیشترین حجم آتش‌سوزی در مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست به ترتیب در کهگیلویه و بویراحمد و تهران اتفاق افتاده است.
وقوع آتش‌سوزی با گرم شدن هوا طبیعی است، اما امسال و با توجه به بارش‌های خوب بهاری رشد پوشش گیاهی در جنگل‌ها و مراتع قابل توجه است و همین ویژگی احتمال وقوع آتش‌سوزی‌ها را بیشتر می‌کند.
طبق اعلام جمشید محبت‌خانی، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور، از ابتدای امسال ۶۲ مورد آتش‌سوزی در مناطق تحت حفاظت این سازمان اتفاق افتاده است که بر اثر آن حدود ۴۰۰ هکتار از مناطق تحت پوشش سازمان حفاظت محیط زیست دچار آتش‌سوزی شده‌اند.
استان‌های زاگرسی مانند کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، لرستان، فارس، استان‌های شمالی و تهران بیشترین آتش‌سوزی‌ها را داشته‌اند. این آتش البته علاوه بر زیرمجموعه‌های محیط زیست، عرصه‌های طبیعی دیگر مانند جنگل‌ها و مراتع را هم تهدید می‌کند.
هشدار درباره پارک ملی گلستان
پارک ملی گلستان پس از بارندگی‌های قابل‌توجه در بهار و افزایش پوشش گیاهی مانند انبار باروت، مستعد آتش‌سوزی شده است. با این حال، سازمان حفاظت محیط زیست به دلیل کمبود نیرو و تجهیزات نتوانسته است به اندازه کافی «چادرهای آتش‌بان» در این جنگل برپا کند.
محیط‌بان‌ها، کارشناسان و فعالان محیط زیست معتقدند اگر نیرو، تجهیزات و اعتبار لازم برای برپایی مجدد چادرها و از سرگیری فعالیت نیروهای واکنش سریع در پارک تامین نشود، ممکن است امسال شاهد فاجعه‌بارترین آتش‌سوزی در این پارک ملی باشیم.
به گفته مهدی تیموری، رئیس پارک ملی گلستان، بیش از نیمی از ردیف‌های پستی پارک ملی گلستان خالی و این موضوع نگران‌کننده است. اگر سازمان حفاظت محیط زیست چاره‌ای نیندیشد، آتش‌سوزی می‌تواند پارک ملی گلستان را نابود کند.
کمبود نیرو فقط مشکل مختص پارک ملی گلستان نیست بلکه در سراسر مناطق چهارگانه محیط زیست کشور این مشکل جدی و از مهم‌ترین عوامل تشدید بحران‌های محیط زیستی است. تیموری به همشهری توضیح می‌دهد: علف‌های پارک خشک شده‌اند و در معرض آتش‌سوزی قرار دارند. اگر برای این حادثه قریب‌الوقوع چاره‌ای نیندیشیم، آتش پارک را خواهد بلعید.
اعتبار ۲۵ میلیارد ریالی آذربایجان غربی
در آذربایجان غربی هم نگرانی‌ها مانند گلستان است. مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی به همشهری می‌گوید: با توجه به بارندگی‌های خوب امسال شاهد افزایش پوشش گیاهی در عرصه‌های ملی در استان هستیم و این موضوع آماده‌باش نیروهای منابع طبیعی و سایر نهادهای مرتبط را برای پیشگیری از آتش‌سوزی می‌طلبد.
میرصمد سیدموسوی می‌افزاید: سال گذشته حدود ۴۵ آتش‌سوزی عمده در عرصه‌های ملی استان اتفاق افتاد که در این آتش‌سوزی‌ها ۳۵۰ هکتار از عرصه‌های ملی استان آسیب دید.
او هم، مانند رئیس پارک ملی گلستان، مهم‌ترین چالش این روزهای عرصه‌های طبیعی و ملی را در بخش اطفای حریق، نبود امکانات به‌روز و نیروی انسانی می‌داند که باید برای این موارد چاره‌ای جدی اندیشیده شود. به گفته سیدموسوی، بیش از ۲۵ میلیارد ریال برای تجهیز امکانات این مرکز تصویب شده است.
از 3 میلیون و ۷۴۱ هزار هکتار مساحت خشکی استان، ۲ میلیون و ۷۴۵ هزار هکتار عرصه‌های منابع طبیعی است که ۲ میلیون و ۶۵۳ هزار هکتار آن مراتع و ۱۰۱ هزار هکتار آن را عرصه‌های جنگلی در بر می‌گیرد.
آماده‌باش نیروهای حفاظتی در کردستان
کردستان هم وضع بهتری از گلستان و آذربایجان‌غربی ندارد. فقط در 3 ماه ابتدایی امسال 35 هکتار از مراتع کردستان طعمه آتش شدند. فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی کردستان در این باره به همشهری می‌گوید: امکانات و نیروی انسانی ما به اندازه‌ای نیست که جوابگوی این سطح گسترده باشد. با این حال امکانات و نیروهای محدود ما شبانه‌روزی در حالت آماده‌باش هستند.
سرهنگ اردشیر دولتیاری با بیان این‌که مریوان، سروآباد، بانه، سقز و سنندج از شهرستان‌هایی هستند که آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی آن بیشتر از دیگر مناطق استان است، بیان می‌کند: سال گذشته 798 هکتار از جنگل‌ها و مراتع استان دچار آتش‌سوزی شد که در مقایسه با سال قبل از آن کاهش داشت.
کردستان یکی از استان‌های بحرانی از نظر شاخص سطح حریق محسوب می‌شود. از مساحت ۲ میلیون و ۹۳۷ هزار هکتاری کردستان، بیش از ۶۰ درصد آن، یعنی یک میلیون و ۵۸۷ هزار هکتار را مرتع و جنگل تشکیل می‌دهد. ۲۰ درصد از مراتع استان جزو مراتع درجه یک (متراکم) است. در هر هکتار از مراتع درجه یک سالانه بیش از ۴۵۰ کیلوگرم علوفه خشک تولید می‌شود و بقیه مراتع درجه ۲ (نیمه‌متراکم) هستند.
آماده‌باش در 12 شهرستان مرکزی
70 درصد از وسعت استان مرکزی را عرصه‌های منابع طبیعی به خود اختصاص داده است. از بین رفتن عرصه‌های مرتعی و جنگلی، که به معنای از بین رفتن با ارزش‌ترین سرمایه‌های طبیعی است، موجب فرسایش خاکی، بیابان‌زایی و گرد و غبار در استان نیز خواهد شد. مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری مرکزی با اشاره به اطفای حریق در بیش از 300 هکتار از مراتع استان مرکزی می‌گوید: سطح پوشش گیاهی در اراک، خمین، خنداب، شازند، ساوه و زرندیه احتمال بروز حریق در این شهرستان‌ها را افزایش می‌دهد.
غلامحسین محمدی بیان می‌کند: به همین دلیل تدابیر لازم برای ورود به‌موقع در صورت بروز حریق و آتش‌سوزی در مراتع اتخاذ شده و یگان حفاظت منابع طبیعی و تیم اطفای حریق در ۱۲ شهرستان استان در حالت آماده‌باش کامل قرار دارند.
البته در این بخش علاوه بر دستگاه‌های مختلف، همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد نیز لازم است. مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی می‌افزاید: با توجه به خاص بودن شرایط در سال جاری، و برای کنترل شرایط، وظایف هر کدام از دستگاه‌ها مشخص شده است.
برنامه جامع مقابله با آتش‌سوزی در لرستان
لرستان و خوزستان هم از استان‌های زاگرسی محسوب می‌شوند که بهار امسال آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای را تجربه کردند. با توجه به این شرایط، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار لرستان پیشنهاد می‌دهد: برنامه جامع مقابله با آتش‌سوزی ویژه جنگل‌ها و مراتع این استان با توجه به جغرافیای هر منطقه تدوین شود.
احمد مرادپور با بیان این‌که این برنامه باید راهنمای مسیر در اطفای حریق باشد و با توجه به ظرفیت‌های بومی و مشارکت مردم هر منطقه تدوین شود، می‌افزاید: این نقشه کلی باید شامل راه‌های دسترسی به مناطق بحرانی، چگونگی تامین نیروهای کمکی، زمان تقریبی رسیدن به محل حادثه، تامین امکانات و تجهیزات اطفا و مشخصات نزدیک‌ترین پایگاه‌های آتش‌نشانی باشد تا بتوان در زمان بروز بحران به درستی تصمیم‌گیری کرد و اقدام به‌موقع انجام داد. مرادپور ادامه می‌دهد:
برگزاری کارگاه‌های آموزشی نه‌تنها برای دهیاران و عوامل منابع طبیعی، بلکه برای عموم مردم ضروری است تا درباره چگونگی کمک موثر در مواقع بحران آموزش ببینند. به گفته وی، ۱۵۰ نقطه بحرانی و مستعد آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع استان با مساحت ۶۱۷ هزار و ۸۰۱ کیلومتر شناسایی شده است.
پیشگیری بهترین راه‌‌حل است
یک کارشناس ایمنی معتقد است پیشگیری بهترین راه برای جلوگیری از آتش‌سوزی‌هاست. بعضی وقت‌ها راهی برای انتقال تجهیزات به محل آتش‌سوزی وجود ندارد و باید به منظور اطفای حریق قبل از وقوع آتش‌سوزی مسیرهای دسترسی پیش‌بینی شود و ضروری است نیروهای آتش‌نشان و عوامل اطفای آتش با مردم هماهنگی لازم را داشته باشند و کلاس‌های آموزشی برای آنها برگزار کنند.
مهران صمدی می‌افزاید: برخی گردشگران و افرادی که در طبیعت آتش روشن می‌کنند، قبل از خاموش شدن آتش منطقه را ترک می‌کنند. وزش باد و آماده بودن بستر (گیاهان علوفه‌ای موجود که خشک شده) هم احتمال آتش‌سوزی را افزایش داده است.
حتی پسماندی که در آنجا باقی می‌ماند، به‌ویژه اجسام فلزی براق یا حتی شیشه‌ها با اثر تمرکز نور خورشید، درجه احتراق علوفه‌ها را بالا می‌برند. با توجه به هشدار کارشناسان و همچنین بارندگی‌های خوب بهاره در کشور، حریق در عرصه‌های طبیعی در تابستان امسال محدود به یک یا 2 استان نیست و اغلب استان‌ها آماده‌باش هستند.
سلامت نیوز: آتش در کمین جنگل‌های زاگرس
آخرین دیدگاهها