سیل در کمین مردمان پایین دست اجرای طرح انتقال خزر

حنیف رضا گلزار با اشاره به اینکه هرچه بیشتر در مورد طرح شیرین سازی و انتقال آب کاسپین مطالعه می کنیم ابعاد نگران کننده تری از آنچه در کمین زیست بوم شمال کشور است روشن می شود افزود:« کارشناسان پیشتر به این مساله اشاره کرده بودند که یکی از نقاط ضعف مخالفین اجرای این طرح، تمرکز بیش از اندازه روی پدیده “عقب نشینی آب دریا” و “افزایش شوری آب” است.»

او گفت:« اگرچه نمی توان این دو مساله مهم را به عنوان یکی از پیایندهای زیان بار اجرای این طرح به طور کامل رد کرد، اما باید گفت که مساله پسروی دریا یا افزایش شوری آب، جزو تبعات یا پیایندهای بلندمدت اجرای این طرح است.»

گلزار با تایید بر این نکته که افزایش شوری موضعی آب دریا در محل تخلیه پساب را می توان جزو آثار زیان بار کوتاه مدت اجرای  این طرح برشمرد تاکید کرد:« اما نباید تمرکز بیش از اندازه روی این دو مساله، مانع از تمرکز و توجه به پیایندهای زیست محیطی کوتاه مدت اجرای این طرح شود.»

احداث جاده های جدید

این کارشناس ارشد خاک وآب در ادامه افزود:« در سال 1394 مبلغ 375 میلیارد تومان تحت عنوان سرفصل های مالی این طرح برای احداث جاده های جدید در نظر گرفته شده و بخش عمده ای از این جاده ها در داخل جنگل های شمال ساخته خواهد شد که این مساله را هم در گزارشی مستقل پیشتر در اسکان نيوز به بحث گذاشتیم. اما بُعد جدیدی از خسارت های زیست محیطی اجرای این طرح که تا کنون مورد توجه قرار نگرفته “چگونگی تامین مصالح مورد نیاز برای ساخت مسیر خط لوله” است.»

گلزار هشدار داد:« عملیات لوله گذاری و ساخت دست کم 8 ایستگاه پمپاژ و استخرهای ذخیره سازی در قلب جنگل تا ارتفاع 2300 متری از سطح دریا و در طول مسیر 184 کیلومتری، نیازمند مصالح ساختمانی و به طور عمده ماسه و سنگ آهک است.»

او در ادامه با پرداختن به فرازهایی از گزارش مطالعات طرح فوق گفت:«  آن گونه که در صفحه 169 و 171 جلد 6  “طرح شیرین سازی و انتقال آب دریای خزر(کاسپین) به فلات مرکزی ایران” در سال 1394 با عنوان “گزارش نهایی مطالعات آبگیر، تخلیه پساب و سازه های مرتبط” منتشر شده قرار است سنگ آهک مورد نیاز اجرای این طرح از “معادن سنگی کوهی” در حاشیه اتوبان ساری – بهشهر و به طور عمده همان معادن سنگ آهک مربوط به “شرکت سیمان نکا” و معادن سنگ آهک منطقه رستمکلا تامین شود که این مختصات، تحت پوشش رویشگاه های جنگلی هیرکانی قرار دارد و تشدید  بهره برداری از آن مستلزم نابودی بیش از پیش جنگل و تخریب انبوهی از خاک حاصلخیز است.»

تامین مصالح

نویسنده کتاب “قرق شکسته جنگل های هیرکانی-کاسپیانی” در ادامه گفت:« به غیر از معدن سنگ آهک “شرکت سیمان نکا” که خود بخش های گسترده ای از جنگل های هیرکانی منطقه را تاکنون نابود کرده، دست کم 5 معدن سنگ آهک جنگلی دیگر در شهر “رستمکلا” به عنوان پتانسیل های تامین مصالح و سنگ آهک مورد نیاز طرح، در نظرگرفته شده که افزایش برداشت از هر کدام، موجب تشدید آسیب های جبران ناپذیر از جمله افزایش سیل گیری شهرهای پایین دست می شود. فراموش نکنیم که کامیون های محتوی مصالح قرار است از طریق همان جاده های ساخته شده در جنگل منتقل شود.»

این کارشناس ارشد خاک وآب افزود:« ماسه و شن مورد نیاز ساخت تاسیسات این طرح هم بر اساس آنچه که در گزارش مذکور قید شده قرار است تا از عمق 5 متری”معادن سنگ و شن رودخانه ای” در حاشیه رودخانه نکا برداشته شود. این در حالی است که برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه از لحاظ قانونی ممنوع است.»

ژست محیط زیستی پیمانکار

گلزار تاکید کرد:« نکته جالب آن است که پیمانکار در ژستی زیست محیطی اظهار کرده که منطقه مورد بهره برداری شن و ماسه را با خاک پر خواهد کرد و این مساله را به عنوان مجوزی برای برداشت شن و ماسه تا عمق 5 متری “نکارود” لحاظ کرده است! گویی خاک، کالایی بی ارزش است؛ آن هم خاک حاصلخیز و ارزشمند مناطق شمالی کشور که در علم خاک شناسی و از میان 12 رده خاک شناسایی شده در کره زمین، در دو رده ” الفی سول” و “مالی سول” که برترین رده های خاک جهان هستند طبقه بندی می شوند.»

او ضمن اعلام خطر اجرای چنین برنامه هایی گفت:« منشا خاکی که قرار است حفره های ایجاد شده ناشی از برداشت شن و ماسه را ترمیم کند نامشخص است و برداشت و جابه جایی توده های عظیم خاک برای این کار قطعا آسیب های دیگر زیست محیطی را در مبدا برداشت خاک به دنبال خواهد داشت.»

گلزار تاکید کرد:« بنابراین با در نظر گرفتن این حجم انبوه پیامدهای زیان بار زیست محیطی، نباید تنها روی پسروی و یا افزایش شوری آب دریا به عنوان پیامدهای زیست محیطی این طرح متمرکز شویم. اجرای این طرح خسارت های زیست محیطی جدی تری از خشک شدن دریا دارد که نابودی بیش از پیش جنگل های شمال و افزایش سیل گیری پایین دست، تنها یکی از آن موارد است.»