سرنوشت حفاظت از جنگل‌های شمال چه می‌شود؟
وضعیت جنگل‌های شمال به‌شدت بحرانی است. آمار تخریب، بالا و روایت در مورد میزان این تخریب نیز فراوان است. آبان سال گذشته، مسعود مولانا، عضو شورای هماهنگی شبکه ملی محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور اعلام کرد بر اساس آمار منابع طبیعی و جنگلداری کشور، جنگل شمال در طول 40 سال گذشته از 3 میلیون و 600 به یک میلیون و 800 هزار هکتار رسیده است. علی محمد شاعری، نماینده مردم بهشهر، نکا و گلوگاه و رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس نیز در اظهارنظر دیگری از کاهش مساحت جنگل‌های شمال به دو میلیون هکتار خبر داده است.
جنگل‌های شمال جزو جنگل‌های هیرکانی به‌حساب می‌آید که بیش از 40 میلیون سال قدمت دارند و یکی از ارزشمندترین و منحصربه‌فردترین جنگل‌های جهان به‌شمار می‌آید و از آن به‌عنوان موزه طبیعی یاد می‌شود.
این اکوسیستم ارزشمند نه تنها در ایران مهم است، بلکه به‌واسطه ارزش اکولوژی که دارد، میراثی جهانی به شمار می‌رود. اما عدم مدیریت صحیح و بهره‌برداری بیش از اندازه سبب شده تا عواملی از جمله تغییرات اقلیمی بیش از پیش پا را بر گلوی این جنگل‌ها بفشارد و راه نفس آن را تنگ کند؛ به‌طوری که بسیاری از کارشناسان معتقدند با ادامه روند فعلی، تا 30 سال آینده خبری از این جنگل‌ها نخواهد بود.
اما با وجودی که این وضعیت آشفته، اهتمامی همگانی را برای نجات جنگل‌های هیرکانی می‌طلبد، انتشار برخی اخبار، آخرین کورسو‌های امید برای نجات جنگل‌ها را از بین می‌برد. از جمله خبری مبنی بر اینکه «سازمان جنگل‌ها اخیراً تصمیم به عدم تمدید قرارداد با نیرو‌های حفاظتی شرکت‌های بهره‌بردار در جنگل‌های شمال کشور گرفته است.» اگرچه کامران پورمقدم، رئیس شورای عالی جنگل‌ها در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا این نظر را رد می‌کند.
وی می‌گوید: سازمان جنگل‌ها به هیچ عنوان قصد تعطیلی طرح‌های حفاظتی را ندارد، بلکه اولویت این سازمان انعقاد قرارداد‌های حفاظتی با شرکت‌هایی است که نیرو‌های توانمندتری دارند و به تعهدات حفاظتی خود پایبند هستند.
به گفته پورمقدم، صحبت‌هایی که در مورد تعطیلی حفاظت از جنگل‌ها با عدم انعقاد قرارداد با نیرو‌های حفاظتی شرکت‌های بهره‌بردار مطرح می‌شود، سوءتفاهم است و سازمان جنگل‌ها تصمیم گرفته بر اساس یک سری تشریفات قانونی، شرکت‌هایی که توانایی حفاظت از جنگل را دارند -از جمله شرکت‌هایی که مجریان سابق طرح‌های جنگلداری بودند- انتخاب کند و با این شرکت‌ها قرارداد ببندد.
وی گفته در ارزیابی‌های که صورت گرفته، متوجه شدیم که طی سال گذشته پرداخت‌هایی که برای حفاظت از جنگل به نیرو‌های حفاظتی شرکت‌ها صورت می‌گرفت متناسب با زحمت این نیرو‌ها نبود و بخشی از پرداخت‌هایی که باید مستقیم به دست نیرو‌های حفاظتی می‌رسید، به دلیل هزینه‌های بالای شرکت‌های بهره‌بردار در محل‌های دیگری صرف می‌شد.
پورمقدم با بیان اینکه تلاش می‌کنیم اعتبارات دولتی برای حفاظت از جنگل‌ها به دست نیرو‌های حفاظتی و جنگلبانان برسد تأکید می‌کند که سازمان جنگل‌ها تا زمانی‌که طرح تنفس اجرا می‌شود، به هیچ عنوان قرارداد‌های بهره‌برداری نخواهد داشت.
**اول تکلیف برنامه تنفس جنگل‌ها را مشخص کنید
اما هادی کیادلیری، رئیس انجمن جنگلبانی ایران و عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی واحد علوم و تحقیقات به ایرناپلاس می‌گوید تا زمانی که رویکرد برنامه حفاظت از جنگل مشخص نباشد، نمی‌توان کیفیت برنامه‌های حفاظتی را مورد قضاوت قرار داد. اما آنچه مشخص است، روندی که در سال‌های اخیر در حفاظت از جنگل‌ها پیگیری می‌شود با حد مطلوب و استاندارد فاصله بسیاری دارد و به‌شدت با کمبود نیرو روبه‌رو هستیم. از همین رو همواره زمانی که اتفاقی در جنگل می‌افتد و تخریب و تعرضی صورت می‌گیرد، مسئولیت آن را به دوش کمبود نیرو، کارشناس و جنگلبان می‌اندازند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر مشخص نیست چه تصمیمی برای حفاظت از جنگل‌های گرفته شده است، خاطرنشان کرد: باید مشخص شود آیا سطوح جنگل را مطالعه کرده‌اند و بر اساس این سطوح می‌خواهند جنگل را حفاظت کنند یا بر اساس میزان بودجه می‌خواهند حفاظت کنند. تا هدف مشخص نشود نمی‌توان در مورد آن اعلام نظر کرد.
رئیس انجمن جنگلبانی ایران با بیان اینکه ابتدا برنامه حفاظتی جنگل‌ها باید مشخص شود تصریح کرد: برنامه‌ای تحت عنوان تنفس جنگل‌ها باید ارائه می‌شد که هنوز خبری از آن نیست و من آن را ندیده‌ام. تنها بر اساس آن برنامه و کار‌هایی که می‌خواهند انجام دهند باید نظر داد تا مشخص شود هدف از حفاظت جنگل‌ها چیست.
وی با بیان اینکه تا پیش از این حدود 5070 جنگلبان داشته‌ایم که امکان تعدیل آن‌ها با توجه به شرایط وجود دارد گفت: اگر جزئیات برنامه تنفس جنگل‌ها اعلام شود، آنگاه تعداد جنگلبان، قرقبان و بودجه‌ای که قرار است به کار گرفته شود و منبع تأمین بودجه مشخص خواهد شد و می‌توان در مورد آن اظهارنظر کرد.
به گفته کیادلیری، تا پیش از این، بر اساس شیوه سنتی و به‌غلط، هزینه حفاظت جنگل از محل بهره‌برداری از جنگل تأمین می‌شد که در صورت اجرای طرح تنفس، بهره‌برداری از جنگل متوقف می‌شود. از همین رو، هم برنامه‌های حفاظتی و هم منابع درآمدی دستخوش تغییر خواهد شد.
آخرین دیدگاهها