انتقال آب خزر به سمنان؛ «نجات از خشکسالی» یا «ادامه فاجعه‌بار مدیریت آب»؟
چند روز پس از انتشار خبر برکناری معاون سازمان حفاظت محیط زیست به دلیل مخالفتش با طرح «انتقال آب خزر به سمنان»، یک نماینده مجلس از تصویب این طرح در مجلس خبر داده و به بحث‌ها بر سر طرحی که مورد علاقه ویژه رئیس جمهور زاده سمنان است دامن زده است.
احمد همتی، نماینده سمنان در مجلس شورای اسلامی، روز شنبه ۱۱ اسفند به خبرگزاری فارس گفت که در جریان بررسی لایحه بودجه، طرح انتقال آب دریای خزر به استان سمنان نیز با ۸۱ درصد رأی نمایندگان تصویب شده است.
اما این خبر بلافاصله از سوی یک نماینده دیگر تکذیب شد.
بیشتر بخوانید:
برکناری معاون سازمان محیط زیست به دلیل «مخالفت با انتقال آب خزر»
علی ادیانی، نماینده قائم‌شهر، به خبرگزاری تسنیم گفت: این خبر کاملا دروغ و کذب محض است و مجلس در روز شنبه اصلا چنین دستور و مصوبه‌ای نداشت.
کشمکش بین نمایندگان دو استان سمنان و مازندران بر سر این طرح از مدت‌ها پیش در مجلس شورای اسلامی جریان داشته و علی ادیانی آن را «طرحی بحث‌برانگیز خوانده که باعث بروز تنش بین استان‌های شمالی و سمنان شده است.»
نمایندگان استان‌های شمالی ایران به‌شدت با این طرح مخالف‌اند و چهارشنبه گذشته خواستار کنار گذاشته شدن بند مربوطه در لایحه بودجه و ممنوعیت انتقال آب از خزر به فلات مرکزی شده بودند.
اما نمایندگان سمنان پشت‌گرم به حمایت حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، از این طرح هستند.
با سخنرانی روحانی «دریای خزر بیهوش شد»
با اینکه طرح انتقال آب خزر به سمنان از بیش از دو دهه پیش مطرح بوده، از نیمه آذر امسال و با سخنرانی حسن روحانی در شاهرود جدی شد.
آقای روحانی در آن سخنرانی بر قطعی بودن اجرای این طرح تأکید کرده بود.
مخالفت با این وعده روحانی همچنان ادامه دارد و در تازه‌ترین مورد، قاسم احمدی لاشکی، نماینده نوشهر و چالوس، روز یکشنبه ۱۲ اسفند در نطق خود در مجلس گفت: «آقای رئیس جمهور! با این طرح و سخنرانی خود در میان مردم سمنان، دریای خزر بیهوش شد».
آقای احمدی با اشاره به اینکه «با ۵ میلیارد تومان پروژه ۱۳ هزار میلیاردی را به مردم وعده می‌دهید» گفت: «مردم عاشق طبیعت اجازه نمی‌دهند خواب آنهایی که می‌خواهند خزر خشک شود تعبیر شود».
یک برکناری خبرساز
رسانه‌های ایران روز شنبه، ۱۱ اسفند، گزارش دادند که پروین فرشچی، معاون محیط زیست دریایی، «به دلیل مخالفت‌اش با طرح انتقال آب خزر به سمنان»، به دستور عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران برکنار شده است.
عیسی کلانتری در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا دلیل ذکرشده را تکذیب کرد و گفت که از حدود یک سال پیش قصد برکناری او را داشته است.
با این حال خانم فرشچی روز یکشنبه در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، درباره دلیل برکناری‌اش ابراز بی‌اطلاعی کرد اما گفت: «نظر تخصصی من این است که انتقال آب دریای خزر به سمنان تصمیم درستی نیست … انتقال بین‌حوزه‌ای آب به دلایل محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی درست نیست».
خبرگزاری تسنیم این مصاحبه را با عنوان «آیا مخالفت با انتقال آب خزر به سمنان به قیمت عزل مسئولان مخالف تمام می‌شود؟» منتشر کرده است.
پروین فرشچی همچنین در این مصاحبه گفته است: «۲۰ سال درس نخوانده‌ام و کسب تجربه نکرده‌ام که چیزی خلاف نظر تخصصی خودم بگویم».
«فاجعه‌ای بزرگ‌تر از انفجار اتمی»
پروین فرشچی تنها کارشناسی نیست که درباره مخاطرات طرح انتقال آب خزر به سمنان هشدار داده است.
پیش از او شمار زیادی از کارشناسان زیست محیطی و مدیریت منابع آب هشدارهایی مشابه داده‌اند.
«شبکه تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی مازندران» در بیانیه‌ای که ۲۹ بهمن و در پایان نشستی در تهران منتشر کرد، نسبت به طرحی که «به منافع ملی و آیندگان بی‌توجه است» و «مدیریت پایدار را به سخره گرفته است» هشدار داد.
یکی از بندهای این بیانیه کارنامه مدیریت آب در طول شش تا هفت دهه گذشته را غیردرخشان خوانده و از جمله به نمونه‌هایی همچون دریاچه ارومیه، شور شدن آب‌های شیرین زاگرس در پشت سد گتوند، خشک شدن دریاچه هامون، خالی شدن سفره‌های زیرزمینی از آب و ایجاد فروچاله‌ها و تسریع بیابان‌زایی، زاینده‌رود و خشک‌شدن نیمی از دشت‌های کشور اشاره شده است.
شمار دیگری از کارشناسان نیز در نشستی که اوایل بهمن با عنوان «بررسی انتقال آب مازندران به سمنان» برگزار شد، دلایل مخالفت خود را با این طرح تشریح کردند.
از جمله محمد درویش، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، گفت: «در طرح انتقال آب خزر به سمنان میلیاردها پول خرج می‌کنیم تا کیفیت زندگی مردم را پایین بیاوریم؛ این فاجعه بزرگ‌تر از انفجار اتمی است».
آقای درویش در توضیح یکی از دلایل مخالفت‌اش گفت: «اگر آب را برداریم و پسماند شور آن را برگردانیم، روی بوم‌سازگان دریای کاسپین [خزر] اثر خواهد داشت و با این کار، به دیگر کشورها چراغ سبز نشان می‌دهیم».
از دیگر دلایلی که این کارشناس و همچنین سایر کارشناسان در تبیین مخالفت خود با طرح انتقال آب خزر به سمنان ارائه کرده‌اند، از جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: آسیب جدی و حتی خشک شدن بخش‌هایی از جنگل‌های هیرکانی، آلودگی بیشتر در دریای خزر و در خطر قرار گرفتن صیادی، نادیده گرفته شدن آمایش سرزمین، پیامدهای خطرناک بارگذاری جمعیتی در مبدأ و مقصد انتقال (که معمولا در سایر طرح‌های مربوط به انتقال آب بین حوزه‌ای نیز دیده می‌شود) و مشکلات حقوقی با سایر کشورهای حاشیه خزر.
منتقدان همچنین با اشاره به سابقه مدیر جدیدی که جایگزین پروین فرشچی شده از آینده طرح خزر سمنان ابراز نگرانی کرده‌اند.
بنابر حکم جدید رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، احمدرضا لاهیجان‌زاده جانشین خانم فرشچی در معاونت زیست دریایی شده است.
لاهیجان‌زاده مدت‌ها مدیریت حفاظت محیط زیست استان خوزستان را برعهده داشت و به باور منتقدان، خشک شدن تالاب هورالعظیم از جمله به دلیل مدیریت او بود.
موافقان چه می‌گویند؟
استان سمنان همچون شمار دیگری از استان‌های ایران در سال‌های اخیر با خشکسالی شدید دست و پنجه نرم می‌کند و به نوشته خبرگزاری مهر، شمار زیادی از روستاهایش، «حتی روستاهای جنوب بیارجمند که زمانی قطب کشاورزی بود»، خالی از سکنه شده است.
مسئولان و کارشناسان این استان با اشاره به این خشکسالی شدید و نیاز به منابع آب، به دلایل دیگری نیز اشاره می‌کنند که از آن جمله می‌توان به اینها اشاره کرد: ایران تنها کشور حاشیه خزر است که چندان از آب این دریا استفاده نمی‌کند، نگرانی‌های زیست محیطی اغراق‌آمیز بیان می‌شود و از حجم دریای خزر کاسته نخواهد شد، مقدار برداشت آب برای مرکز ایران آن‌قدر نیست که فعالان محیط زیست اظهار نگرانی کنند.
حسن روحانی آذرماه امسال دلایل مخالفان را «بهانه‌های جزئی و نادرست» توصیف کرد و آنها را «گرفتاران مقاله‌هایی» خواند که «برای عدم توسعه ما» نوشته شده‌اند.
آخرین دیدگاهها