تخریب زیستگاه و صید و شکار بیرویه مهمترین دلایل نابودی گونه های جانوری

جدیدترین گزارش صندوق جهانی طبیعت(WWF) با عنوان «گزارش سیاره زندگی» در مورد وضعیت محیط زیست جهان در پایان سال ۲۰۱۸ منتشر شد.

این گزارش که هر دو سال یکبار منتشر می شود بازتابی است از تاثیر فعالیت های انسان در وضعیت جنگل ها، اقیانوس ها، آب و هوا و تنوع زیستی زمین.
بخشی از این گزارش نگران کننده اساره می کند که از سال ۱۹۷۰ تاکنون بطور متوسط ۶۰‎٪ از جمعیت پستانداران، پرندگان، ماهیان، خزندگان و دوزیستان ازبین رفته است.

صندوق جهانی طبیعت در تحقیقات خود به دلایل عمده و اصلی نابودی ۶۰‎٪ از گونه های جانوری جهان طی ۵۰ سال اخیر پرداخته و این عوامل را به پنج دسته اصلی تقسیم بندی نموده است.

پنج عامل اصلی نابودی حیات وحش طی ۵۰ سال گذشته:

۱- تخریب و نابودی زیستگاه ۲- بهره برداری ۳- گونه های مهاجم و بیماری ها ۴- آلودگی ۵- تغییرات اقلیمی

توضیحات مربوط به هر یک از عوامل اصلی:

۱- تخریب و نابودی زیستگاه:

تخریب زیستگاه به معنای جزیره ای شدن، کاهش کیفیت، تکه تکه شدن یا نابودی کامل محیطی می باشد که گونه جانوری در آن محیط زندگی و نیازهای طبیعی خود را برآورده می کند.

تخریب زیستگاه عمدتا به دلیل کشاورزی، جنگلداری، حمل و نقل، توسعه مناطق مسکونی و تجاری، تولید انرژی، فعالیت های معدنکاوی و جلوگیری از جریان طبیعی رودخانه ها مانند سد سازی رخ می دهد.

بهره برداری:

بهره برداری بیش از حد از گونه های جانوری به دو روش مستقیم و غیر مستقیم انجام میشود. روش مستقیم در واقع صید و شکار بی رویه و ناپایدار است که هم بصورت قانونی و هم بصورت غیر قانونی می تواند برای امرار معاش یا تجارت انجام شود.

روش غیر مستقیم نیز در واقع حذف گونه های غیر هدف یا همان صید ضمنی است که بیشتر در مورد ماهیان رخ می دهد.

آلودگی:

آلودگی می تواند بصورت مستقیم بر حیات جانوران وحشی یا بصورت غیرمستقیم بر محیط زندگی آنها تاثیر گذار باشد. (مانند آلودگی های نفتی)

همچنین آلودگی می تواند بر توان جانوران برای دستیابی به آب و غذا و عملکرد تولید مثل آنها و در نتیجه کاهش جمعیت و تنوع حیات وحش در طول زمان تاثیر منفی بگذارد.

گونه های مهاجم و بیماری ها:

گونه های مهاجم می توانند با گونه های بومی بر سر منابع غذایی، محیط زندگی و دیگر موارد رقابت کرده و یا به شکارچیانی برای گونه های بومی تبدیل شوند. همچین گونه های مهاجم با انتشار بیماری های جدید در محیط می توانند حیات گونه های بومی را به خطر بیندازند.

تغییرات اقلیمی:

افزایش درجه حرارت زمین جانوران را مجبور می کند با ایجاد تغییراتی، مانند تغییر محل زندگی، مهاجرت، کاهش تولید مثل و تغییر رژیم غذایی، خود را با شرایط جدید سازگار کنند.

نتایج بررسی های صورت گرفته بیانگر آن است که تخریب زیستگاه و صید و شکار بی رویه مهمترین عوامل نابودی حیات وحش در ۵۰ سال اخیر بوده است.

پس از آن گونه های مهاجم، بیماری ها و تغییرات اقلیمی و در آخر آلودگی سایر دلایل اصلی نابودی گونه های جانوری است.

البته نسبت تاثیر این دلایل در گونه های مختلف جانوران متفاوت است.

پرندگان: عامل اصلی در نابودی پرندگان به ترتیب تخریب زیستگاه (۵۰‎٪) و سپس صید و شکار (۲۰‎٪) و گونه های مهاجم و بیماری ها و آلودگی و تغییرات اقلیمی (هر کدام ۱۰‎٪) می باشد.

پستانداران: عوامل اصلی نابودی پستانداران، به ترتیب تخریب زیستگاه (۴۵‎٪) صید و شکار (۴۰‎٪) گونه های مهاجم و بیماری ها (۱۰‎٪) و آلودگی و تغییرات اقلیمی (هر کدام ۵‎٪) می باشد.

ماهی ها: در ماهی ها عوامل اصلی نابودی به ترتیب صید بی رویه (۵۵‎٪) تخریب زیستگاه (۲۵‎٪) تغییرات اقلیمی (۱۰‎٪) و گونه های مهاجم و بیماری ها و آلودگی (هر کدام۵‎٪) می باشد.

خزندگان و دوزیستان: در خزندگان و دوزیستان عوامل اصلی نابودی به ترتیب تخریب زیستگاه (۴۵‎٪) صید و شکار (۲۵‎٪) آلودگی، گونه های مهاجم و بیماری ها و تغییرات اقلیمی (هر کدام ۱۰‎٪) می باشد.

بسیاری از افراد و حتی برخی صاحبنظران محیط زیست همواره اعلام می کردند صید و شکار جانوران وحشی تاثیر چندانی بر روی نابودی حیات وحش ندارد و عمده دلیل کاهش جمعیت جانوران وحشی در جهان تخریب زیستگاه، بیماری ها و آلودگی و تغییرات اقلیمی است.

اما نتایج بررسی های صورت گرفته و گزارش منتشر شده توسط صندوق جهانی طبیعت بیانگر آن است که بر خلاف تصورات و ادعاهای قبلی، صید و شکار جانوران وحشی حتی صید و شکار قانونی اما بی رویه در کنار تخریب زیستگاه دو عامل اصلی نابودی گونه های جانوری طی ۵۰ سال اخیر بوده است.