آفرود؛ تهدیدی برای محیط زیست

لزوم فراگیر شدن آموزش در ورزش های سافاری و آفرود برای جلوگیری از آسیب رساندن به محیط زیست مهم ترین امری است که فدراسیون اتومبیلرانی باید با کمک متولیان این رشته ورزشی و سازمان منابع طبیعی و محیط زیست زمینه های آن را فراهم سازد

چند سالی است که گروه های ورزشی آفرود و سافاری به صورت رسمی و غیررسمی شکل گرفته و بی محابا بهترین و ارزشمندترین نقاط سرزمینمان را هدف گرفته اند. در واقع ورزش آفرود و سافاری ایران با کشورهای دیگر متفاوت است زیرا به صورت اصولی نهادینه نشده اند و بیشترین آسیب را به زیست بوم ها می زنند.
«آفرود»، واژه ای انگلیسی است که بهترین ترجمه برای آن «بیراهه» است. از همین رو به معادل فارسی آفرود، بیراهه نورد هم می گویند. یعنی خروج از مسیرهای همیشگی و جاده های آسفالته و رانندگی در زمینی که جاده ای در آن وجود ندارد. این زمین ها می تواند در دل کویر و شن های روان باشد یا وسط منابع طبیعی و جنگل های انبوه.
«سافاری» نیز که به «وحش‌گشت» مشهور است شامل، بیابانگردی و دشت‌گردی و نوعی از فعالیت طبیعت‌گردی با وسیله است که برای انجام آن اغلب از ماشین‌های دو دیفرانسیل استفاده می‌شود.
این روزها سافاری و آفرودسواری به عنوان یک ورزش شناخته شده و به عقیده بسیاری، گران ترین ورزش دنیاست اما همین ورزش با توجه به همه دردسرها و هزینه هایش، این روزها تب و تاب شدیدی در بین جوانان ایجاد کرده است.
این ماشین های دو دیفرانسیل (آفرود و سافاری) هیچ تفاوتی در میزان آسیب رسانی به طبیعت با یکدیگر ندارند و در پنج سال گذشته عده ای در قالب تورها یا گروه های کوچک مختلف در شهرهای متفاوت ایران این ورزش را آغاز و ده ها ماشین را دور خود جمع کرده اند و افتخارشان رفتن به مکان های بکر و تخریب آن است.
اما «اردشیر درویشی» رئیس کمیته سافاری بر این باور است که برای جلوگیری از این آسیب ها اقدام های مهمی انجام داده اند.
او می گوید: اکنون با برنامه ریزی فعالان این رشته ورزشی، در تلاش هستیم تا از رساندن آسیب های جدی به محیط زیست خودداری شود و این امر با درختکاری و پاکسازی از مواد زائد در جنگل ها و کوهستان ها در حال انجام است.
وی با بیان اینکه تفاهم نامه خوبی با سازمان محیط زیست و اداره کل منابع طبیعی در این خصوص منعقد شده است، بیان کرد: در جلسه ای با سازمان محیط زیست مقرر شد تا گواهی نامه سافاری صادر شود مبنی بر اینکه آموزش های لازم برای افرادی که به دل طبیعت می روند نیز گذاشته شود تا منابع طبیعی دچار آسیب نشوند.
دوریشی ادامه داد: این امر در کاهش آسیب ها موثر است و با فرهنگ سازی می توان زمینه استفاده درست از این ورزش را فراهم کرد.
البته رئیس کمیته سافاری عنوان کرد که نمی تواند این ورزش را در کل کشور پوشش دهد چرا که به باور او بسیاری از گروه ها به صورت خودسر این کار را انجام می دهند و به منابع طبیعی ما به دلیل عدم آگاهی آسیب می زنند.
وی معتقد است: سازمان محیط زیست و منابع طبیعی نیز به جای پاک کردن صورت مساله باید هماهنگی های لازم را در این زمینه انجام و مناطقی را در اختیار این کار قرار دهند. البته در استان البرز، سازمان منابع طبیعی 22 هکتار در منطقه گردشگری «آتشگاه» را در اختیار کمیته سافاری قرار داده است و استان های دیگر نیز باید جای مناسب این ورزش را مشخص کنند.
گرچه مسئول کمیته سافاری از عدم آسیب رساندن به طبیعت سخن می گوید اما نظر «علیرضا یگانگی» رئیس کمیته آفرود چیز دیگری است.
وی بر این باور است که اتومبیل های سافاری همواره در دل طبیعت و محیط زیست می روند و سبب بر هم زدن زیست بوم ها می شوند که این امر باید مدیریت شود اما ماشین های آفرود هرگز از مسیرهای ناشناخته در جنگل و کویر عبور نمی کنند.
او درباره مسیرهای مسابقه خودروهای آفرود گفت: نخست آنکه اتومبیل های ما با تریلی به محل های مسابقه حمل می شوند و اگر مسابقه ای در جنگل باشد مسیری تعیین کرده ایم تا رانندگان با سرعت 20 کیلومتر بدون آسیب رساندن به منابع طبیعی حرکت کنند و برای این امر چند داور را در جایگاه های مختلف قرار می دهیم. البته جدای از این موضوع، بیشتر مسابقات ما در پیست مخصوص آفرود برگزار می شوند.
یگانگی همچنین معتقد است: افرادی نیز خارج از حیطه کمیته های اتومبیلرانی وارد محیط های بکر می شوند و به طبیعت آسیب می رسانند و ما با این افراد به طور حتم برخورد می کنیم.
اما «محمود صیدانلو» رئیس فدراسیون اتومبیلرانی بر این باور است که کمیته های سافاری و آفرود را مسئولانی آموزش دیده و آشنا به محیط زیست می گردانند که به خوبی با محیط آن منطقه و مسیرها آشنا هستند و به هیچ وجه در مکان هایی که به محیط زیست آسیب می زند، حضور پیدا نمی کنند و این مسئولان خود با گروه هایی که به صورت خودسرانه در اردوهای انفرادی و خصوصی و سازمان نیافته شرکت می کنند و به محیط های کوهستانی، جنگلی و کویری با رویکرد تخریبی می روند، مقابله می کنند.
وی ادامه داد: مردم می توانند با مراجعه به کمیته های ما علاوه بر شرکت در این رقابت ها، از ایمنی آنها مطمئن شوند. همچنین آنها می توانند در مسیرهای شناخته شده طبیعی رانندگی کنند که در این صورت دیگر خطراتی آنها را تهدید نخواهد کرد.
«بهمن ایزدی» کارشناس محیط زیست اما نظر دیگری دارد. او در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: ورزش سافاری و آفرود در کشور ما ساماندهی نشده و فدراسیون اتومبیلرانی به این امر توجه خیلی جدی نداشته است.
این کارشناس در ادامه به آسیب های جدی این ورزش اشاره می کند و می افزاید: ورزش های آفرود و سافاری در مملکت ما لجام گسیخته شکل گرفته اند که زیستگاه ها و رویشگاه های ما را از بین می برند و هیچگاه آن محیط دوباره مثل اول نخواهد شد.
وی ادامه داد: البته بسیاری از این خودروها سبب می شوند تا مناطق مواجی در شن ها و خاک ها ایجاد شود که بسیاری از آنها قدیمی هستند و باعث می شوند جلوی سرعت باد را بگیرند و آن منطقه را به محل رسوب گذاری قدیمی تبدیل کنند که املاح کاوشی در آن مناطق کمتر است.
ایزدی ادامه داد: در منطقه هایی نیز درختانی با قامت یک متر و نیم روییده اند که 80 سال قدمت دارند و با شرایط سخت و کمبود آب آن منطقه خود را تطبیق داده اند و سبب تثبیت خاک ها و ماسه های اطراف خویش شده و حتی در زیر آن، گونه های علفی دیگری رشد کرده اند و آن مکان مامن ده ها حشره و جانور دیگر است اما این اتومبیل ها به راحتی این درخت ها را زیر چرخ های خود لگد کوب می کنند و اکوسیستم ما را به هم می ریزند.
این کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه آفرود یا سافاری این نیست که بیراهه نوردی کنند، گفت: اکنون باید مسیرهایی برای آنان در نظر گرفته شود. فدراسیون باید با کمک سازمان های ذیربط، مناطقی را که توان اکولوژیکی خویش را به خاطر دخالت های انسانی یا به دلیل عوامل طبیعی از دست داده اند، شناسایی کند و به ایجاد پیست های آفرود اختصاص دهد.
این کارشناس محیط زیست با تاکید بر اینکه برخی تصور می کنند چنانچه از آبراهه ها بروند هیچ خطری ندارد، خاطرنشان کرد: به هیچ وجه اینگونه نیست. در زیر تمام این قلوه سنگ ها مامن و زیستگاه ده ها جانوار و گیاهان آبزی است که با عبور از آن، تعادل و توازن اکوسیستم ما به هم می خورد.
وی درباره ساماندهی رویکر مخرب آفرود و سافاری در کشور، بیان کرد: باید خودمان مملکت و آب و خاک خویش را بشناسیم و عبور از مکان های ناشناخته نوعی نابخردی است. باید بدانیم کجا زندگی می کنیم و با احترام با آب و خاک خویش برخورد کنیم و بی محابا وارد محیط زیست نشویم. البته بهتر است که توسط سازمان های مربوطه آفرودها و سافاری ها ساماندهی و قانونمند شوند و این ورزشکاران آموزش ببینند زیرا از نظر من، این بی مهری ها نسبت به زادبومان، به دلیل کم اطلاعی و آموزش ندیدن ما است.
ایزدی همچنین این نوع ورزش را عاملی می داند که سلامت ورزشکاران را از نظر جسمی و روحی به خطر می اندازد زیرا آنان عادت می کنند تا با این اتومبیل ها در ارتفاعات قرار بگیرند و همه چیز را از بین ببرند، در حالی که می توانند با پای پیاده از طبیعت و صدای وزش باد در میان درختان بهره مند شوند.