حیوانات در سراشیبی انقراض

آیا تاکنون دنیا را بدون حیوانات و گیاهان موجود در آن تصور کرده اید؟ به نظر دنیای وحشتناکی می آید دنیایی که در آن آواز خوش الحان پرندگان و رنگ سبز درختان باطراوت گوش و چشم را نوازش ندهد؛ اما به نظر می رسد انسان قادر به ساختن چنین دنیایی است.

اعتقاد بر این است که صرف نظر از ناشناخته بودن حدود 99 درصد سطح اقیانوس های زمین، حدود 7.7 میلیون گونه جانوری شناخته شده زیستمند این کره هستند.
تاکنون مطالعات و پژوهش های زیادی درباره تعداد گونه های جانوری روی کره زمین صورت گرفته اما موسسه منابع جهانی به این جمع‌ بندی رسید که دانش ما از کره‌ زمین هنوز بسیار محدود و ناچیز است، با این حال شواهد و قراین موجود حاکی از این واقعیت غیرقابل انکار است که شرایط برای زندگی موجودات زنده آن طور که باید و شاید ایده‌آل نیست. بسیاری از گونه‌های جانوری و حتی گیاهی در زیستگاه‌های متعددی با کاهش جمعیت جدی مواجه هستند و برخی دیگر نیز سال‌ ها است که دیده نشده ‌اند.
صندوق جهانی طبیعت (WWF) نرخ انقراض گونه ‌ها را سالانه معادل یک دهم تا یک صدم درصد تخمین زده است. اگر دست پایین این آمار یعنی یک صدم درصد رقمی واقعی باشد، به آن معنا خواهد بود که به عنوان مثال از مجموع تقریبی ۲ میلیون گونه مختلفی که بر روی کره زمین زیست می‌کنند، هر ساله بین ۲۰۰ تا ۲۰۰۰ گونه برای همیشه منقرض و از صفحه روزگار محو می ‌شوند.
بسیاری از کارشناسان امر وضعیت سلامت روان یک جامعه را با وضعیت محیط زیست آن از جمله شرایط حیوانات و گیاهان مرتبط می دانند و معتقدند که اگر مردم برای حیات حیوانات حرمت قائل شوند، قطعا به همدیگر نیز احترام می گذارند.
در این میان، عواملی مانند شکار بی رویه، جاده سازی ها، تخریب زیستگاه ، قاچاق و حتی تغییر اقلیم از عوامل تهدید حیوانات است به طوری که بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست به استناد گزارش اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) ، حدود 74 گونه از رده‌های مختلف جانوری در ایران در حال انقراض هستند و در فهرست قرمز این اتحادیه جهانی جای گرفته‌ اند.
مطابق این گزارش، اگر برای حفاظت از گونه‌های ارزشمند و در معرض خطر ایرانی مانند گورخر، یوزپلنگ، خرس سیاه و گوزن زرد اقدام لازم صورت نگیرد به زودی و در آینده‌ ای نه چندان دور شاهد انقراض آنها خواهیم بود.
در کمتر از 100 سال گذشته، برخی از ارزشمند‌ترین گونه ‌های جانوری در ایران مانند شیر ایرانی و ببر مازندران به کلی منقرض شده‌اند. طبق جدول منتشر شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست ایران، اکنون وضعیت یوزپلنگ ایرانی در حالت بحرانی قرار دارد و چند پستاندار دیگر از جمله گوزن زرد ایرانی، گورخر آسیایی و فک دریای خزر نیز در معرض خطر انقراض هستند.
سازمان ملل متحد دهم دسامبر برابر با 19 آذرماه را روز جهانی حقوق حیوانات یا IARD نامگذاری کرد، این روز از سال 1998 توسط فعالان و کنشگران حقوق حیوانات گرامی داشته می شود.
نامگذاری یک روز به عنوان ‘حمایت از حقوق حیوانات’ نشان می دهد که حیوانات در سراسر دنیا وضعیت خوبی ندارند. البته در ایران قانون حمایت از حیوانات تهیه شده و به گفته علی تیموری مدیر کل دفتر شکار و صید سازمان حفاظت محیط زیست، این قانون هنوز تصویب نشده و دولت در حال بررسی نهایی و ارسال آن به مجلس است.
وی افزود: تصویب این قانون کمک بزرگی به حفاظت از حیوانات خواهد کرد .
همچنین صابر محمدی مدیر اجرایی و عضو هیئت مدیره مجمع فعالان زیست محیطی کشور ( انجمن حمایت از حیوانات و محیط زیست ایران ) در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: کشوری که قانون حمایت از حیوانات ندارد، جای تامل دارد.
وی افزود: نمی خواهم فلسفی برخورد کنم و از روی احساسات سخن بگویم، هدف من از حمایت از حیوانات بیش از آن چیزی است که در کتاب ها خوانده می شود. می دانم که حیوانات به علت ندانم کاری برخی انسان ها زجر و عذاب زیادی می کشند که حقشان نیست.
محمدی ادامه داد: حیوانات برای خوردن، پوشیدن، آزمایش کردن، سرگرمی و سو استفاده ما نیستند. این یک تعریف کلی از حقوق حیوانات است. دین مقدس اسلام نیز در بسیاری از روایات و حتی کتاب آسمانی قرآن به حیوان دوستی تاکید کرده و محترم شمردن حقوق آنان را برای همه واجب دانسته است.
وی گفت: اما دلفیناریوم ها، سیرک ها، باغ وحش ها، دانشگاه های آزمایش روی حیوانات و هر آنچه در آن حیوانات به اسارت گرفته می شوند تا مورد استفاده ابزاری قرار گیرند را می توان به برده داری در تاریخ باستان تشبیه کرد، باید انقلابی صورت گیرد تا تمامی موجودات حق حیات و زندگی آزادانه را داشته باشند.
وی با ابزار تاسف از رنج حیوانات به واسطه سلاخی و تشریح آنها در دانشگاه ها و حتی مدارس اظهار داشت: دلفیناریوم ها هم با شعار ‘ اینجا سیرک نیست ‘ دلفین ها را به رینگ می آورند تا در پاداش اطاعت و حرکات نمایشی خود تکه غذایی به آنان بدهند. سیرک هایی هستند که در ایران به علت نقض حقوق حیوانات از نگهداری و نمایش حیوانات ممنوع شده اند اما در قالب باغ وحش همان کارها را تکرار می کنند.
محمدی اظهار داشت: البته قسمتی از این موضوع فرهنگی است و ربطی به حمایت از حیوانات ندارد. امیدوارم با تکیه بر فرهنگ غنی ایرانی بتوانیم مسیر صحیح در قبال حیوانات را طی کنیم.