کابوس کثیف زباله‌های بیمارستانی؛ سرنگ‌هایی برای نجات و علیه حیات!

بیمارستان‌هایی که قرار است ناجی جان مردم باشند، سالانه جان ۶ میلیون نفر را در جهان می‌گیرند. این گزارش سازمان جهانی بهداشت در مورد زباله‌های بیمارستانی است که به شکل اصولی جمع‌آوری یا دفع نمی‌شوند.

هرچند جهان توسعه‌یافته «زباله» را با نام «طلای کثیف» می‌شناسد، اما همچنان برخی زباله‌ها حساب‌شان جداست و نباید قاطی طلاهای کثیف شوند، چون آن‌ها را کثیف می‌کنند، آن‌قدر کثیف که دیگر نمی‌توان اسم‌شان را طلا گذاشت: پسماندهای بیمارستانی یا زباله‌های عفونی.

تولیدکننده اصلی این زباله‌ها بیمارستان‌ها، کلینیک‌های پزشکی، آزمایشگاه‌ها و حتی مطب‌های پزشکی هستند. پسماندهای بیمارستانی جزو خطرناک‌ترین پسماندها شناخته می‌شوند که در صورت بروز هرگونه اختلال در روند جمع‌آوری و دفع این پسماندها، ممکن است یک معضل جدی بهداشتی در شهر به وجود بیاید.

مستقیم به‌سوی فاضلاب شهری

باعث خوشحالی است که در تبریز تعدادی زیادی بیمارستان و مرکز بهداشتی وجود دارد و آن‌طور که آمار نشان می‌دهد، مراکز درمانی و بهداشتی تبریز برای ۱۰میلیون نفر در شمالغرب کشور و بخشی از کردستان ارائه خدمت می‌کنند. این را با گذراندن چشم از خیابان ۱۷شهریور تبریز می‌توان به‌راحتی لمس کرد.

«بی‌خطرسازی زباله‌ها پیش از تحویل به سازمان پسماند باید یکی از تمهیدات بیمارستان‌ها باشد.»

اما برای این‌همه مرکز بهداشتی، تنها ۵مرکز بی‌خطرسازی زباله وجود دارد.

فریدون بابایی اقدم، عضو شورای شهر تبریز دراین‌باره می‌گوید: «بی‌خطرسازی زباله‌ها پیش از تحویل به سازمان پسماند باید یکی از تمهیدات بیمارستان‌ها باشد.»

او می‌گوید که هر دو نوع زباله‌های عفونی و نوک‌تیز که حاصل فعالیت‌های پزشکی و درمانی هستند باید بی‌خطرسازی شوند.

این عضو شورای شهر تبریز اعلام می‌کند: «اخیراً باخبر شدیم که زباله‌های عفونی مستقیماً به فاضلاب شهری می‌پیوندند که یک تهدید جدی برای محیط‌زیست این شهر به‌حساب می‌آید.»

او مدعی می‌شود برخی از بیمارستان‌های این شهر از دستگاه اوتوکلاو برای بی‌خطرسازی زباله‌های عفونی و از سیفتی‌باکس برای بی‌خطرسازی زباله‌های نوک‌تیز بیمارستانی استفاده نمی‌کنند.

همه‌چی آرومه!

بابایی اقدم از اداره‌کل محیط‌زیست و سازمان پسماند شهرداری تبریز می‌خواهد در این مورد جدیت به خرج بدهند: «اداره کل محیط‌زیست استان با استفاده از اهرم‌های بازدارنده‌ای که در اختیار دارد می‌تواند بیمارستان‌های خاطی را به مراجع قضایی معرفی کند.»

«کارگروه پسماند شهر تشکیل داده‌ایم و غیر از این‌ یک‌سری شرکت‌ها مجوز گرفته‌اند در حوزه بی‌خطرسازی زباله‌های بیمارستانی کار می‌کنند.»

عباس‌نژاد، معاون پایش اداره کل محیط‌زیست آذربایجان شرقی، پیش‌تر در گفتگویی گفته بود: «سال گذشته پنج بیمارستان بی‌خطرسازی را انجام نمی‌دادند که به مراجع قضایی معرفی شدند اما امروز هیچ بیمارستانی زباله‌ها را بدون بی خطرسازی رها نمی‌کند.»

همچنین علیرضا اصغری، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز درباره این موضوع گفته بود: «باوجوداینکه این موضوع جزو وظایف ذاتی سازمان مدیریت پسماندهای شهری نیست ولی به علت احساس وظیفه انسانی پیگیر موضوع دفع پسماندهای عفونی در شهر و جلوگیری از تهدید علیه بهداشت عمومی و اجتماعی به این موضوع اقدام کرده است.»

فرماندار تبریز هم در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید که همه‌چیز طبق روال انجام می‌شود: «کارگروه پسماند شهر تشکیل داده‌ایم و غیرازاین‌ یک‌سری شرکت‌ها مجوز گرفته‌اند و در حوزه بی‌خطرسازی زباله‌های بیمارستانی کار می‌کنند.»

او می‌گوید اگر با بیمارستانی مواجه شدید که در این حوزه همکاری‌های لازم را ندارد و با اقداماتش محیط‌زیست را به خطر می‌اندازد، به من اطلاع بدهید.

طبق آمار موثق، ۲۹بیمارستان در تبریز وجود دارند و علاوه بر این، بیش از ۵ هزار مطب، آزمایشگاه و سایر مراکز پزشکی هم در این شهر فعالیت می‌کنند.

میزان تولید زباله‌های بیمارستانی در شهر تبریز یک هزار و ۷۰۰ کیلوگرم زباله عفونی، هشت هزار و ۳۴۵ کیلوگرم زباله تیز و برنده و ۱۳ هزار و ۳۶۰ کیلوگرم زباله از نوع خانگی می باشد.طبق اعلام اداره کل محیط‌زیست استان، میزان تولید زباله‌های بیمارستانی در شهر تبریز یک هزار و ۷۰۰ کیلوگرم زباله عفونی، هشت هزار و ۳۴۵ کیلوگرم زباله تیز و برنده و ۱۳ هزار و ۳۶۰ کیلوگرم زباله از نوع خانگی است.

زندگی در ایران با آماری از سوئیس

دکتر عاطفه مجتهدی، فعال محیط زیستی و کارشناس این حوزه، می‌گوید: «نهادهای متولی جوری آمار می‌دهند که انگار در سوئیس زندگی می‌کنیم.»

او توضیح می‌دهد: «سال گذشته در کارگروه پسماند استان مطالبه‌هایی در خصوص پسماندهای بیمارستانی مطرح و معلوم شد که استان واقعاً برنامه‌ای برای مقابله با این موضوع ندارد.»

به گفته مجتهدی، در حال حاضر یک شرکت خصوصی برای جمع‌آوری پسماندهای بیمارستانی اقدام می‌کند و ماشین آن شرکت در سطح شهر تردد دارد اما مسئله این است که پسماندها باید قبل از تحویل دادن به این شرکت بی‌خطرسازی شوند.

او می‌گوید از طرفی مسئولان ادعا می‌کنند که زباله‌های بیمارستانی در خود بیمارستان‌ها بی‌خطرسازی می‌شوند و از طرف دیگر در نزدیکی روستای اسپیران، کارگاهی برای عادی‌سازی زباله‌های بیمارستانی فعالیت می‌کند.

به عقیده این کارشناس محیط‌زیست، حتی اگر شیرابه زباله‌های بیمارستانی در سطح خیابان‌ها ریخته شود، می‌تواند به فاجعه‌ بهداشتی ختم شود.

مجتهدی اعلام می‌کند: «علاوه بر بیمارستان‌ها و کلینیک‌های رسمی، تعداد زیادی مطب پزشکی در این شهر فعالیت می‌کنند که آن‌ها هم زباله‌های بیمارستانی تولید می‌کنند اما به نظر می‌رسد متولیان امر نمی‌توانند همه کلینیک‌ها را پوشش بدهند.»

به عقیده این کارشناس محیط زیست، حتی اگر شیرابه زباله‌های بیمارستانی در سطح خیابان‌ها ریخته شود، می‌تواند به فاجعه‌های بهداشتی ختم شود.

به گفته او، در قانون پسماندهای کشور موضوع پسماندهای بیمارستانی بر عهده علوم پزشکی است اما در استان ما زمانی که دیدند این موضوع واقعاً «بی‌صاحب» مانده، به یک اقدام مشارکتی تبدیل کردند.

شهروندانی که حوالی بیمارستان‌ها خانه دارند و آنجا زندگی می‌کنند، می‌دانند که چه میزان از زباله‌های بیمارستانی قاطی زباله‌های معمولی می‌شوند. علاوه بر این اگر روزی به کوه‌های زباله که در حوالی شهر قرارگرفته‌اند بروید و با زباله‌گردها معاشرتی داشته باشید، آن‌ها به شما می‌گویند که سرنگ، تیغ جراحی، دستکش و بانداژهای آغشته به خون و عفونت کنار پسماندهای خانگی، چیزی است که هرروز با آن مواجه می‌شوند.

وضعیت تبریز در مورد زباله‌های بیمارستانی، مشتی نمونه خروار است، آماری که مسئولان وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط‌زیست از حجم زباله‌های بیمارستانی کشور ارائه می‌کنند، حدود ۴۰۰ تن در روز است. یعنی ۴۰۰گلوله که به سمت سلامتی آدم‌ها شلیک می‌شود. مسئولان باید هرچه زودتر بیمارستان‌ها را خلع سلاح کنند.