گزارش نیچر از فرونشست سالانه بخش هایی از تهران

نشریه انگلیسی نیچر نوشت: تصاویر جدید ماهواره ای نشان می دهد نشست زمین در تهران به عنوان پرجمعیت ترین شهر غرب آسیا بسیار شدید است و در برخی مناطق به 25 سانتی متر در سال می رسد.

محققان مرکز تحقیقاتی GFZ در آلمان با بررسی اطلاعات ماهواره ای از سال 2003 تا 2017 میلادی متوجه گستردگی فرونشست در تهران شد. نشست به صورت گسترده ای در تهران وجود دارد و بتدریج در حال احاطه کردن فرودگاه بین المللی این شهر است.
جزییات این موضوع با استفاده از تصاویر ماهواره ای به راحتی قابل مشاهده است. مطالعات قبلی نشان داده بود که دلیل نشست تهران کاهش سفره های آب های زیرزمینی است .
اطلاعات ماهواره ای جدید دید تازه ای نسبت به این مشکل ایجاد کرده و نشان می دهد صفحه غربی تهران که تلاقی حوزه شهری با کشاورزی است، هر سال حدود 25 سانتی متر نشست می کند. صفحه منطقه ورامین نیز با همین میزان نشست می کند.
فرودگاه بین المللی تهران واقع در منطقه جنوب غربی شهر حدود 5 سانتی متر در سال نشست می کند که به گفته محققان، یکی از بالاترین نرخ نشست ها در کل دنیا محسوب می شود.
دلیل اصلی این نشست استفاده بیش از اندازه از سفره های زیر زمینی و منابع نفت و گاز است. البته استخراج آب از سفره های زیر زمین چالشی فراگیر در تمام دنیا محسوب می شود.
برای مثال اطلاعات ماهواره ای نشان می دهد در جاکارتا نشست زمین در سال به اندازه 20 سانتی متر است. در دره San Joaquin در کالیفرنیا نیز که محل استقرار چند شهر بزرگ است، هر سال به اندازه 60 سانتی متر نشست می کند.
بر اساس این تحقیقات حدود 10 درصد از جمعیت تهران و همچنین ساکنین بخشی از شهرهای اقماری تهران تحت تاثیر این نشست قرار می گیرند. به گفته محققان، هنگام تردد در این مناطق خیابان های غیر همسطح، دیوارهای ترک خورده و ساختمان های نشست کرده دیده می شود و برخی از این ساختمان ها به ناچار مجبور به تخریب شده اند.
شکاف های زیرزمینی بزرگی در سطح زمین به طول چندین متر و عمق چهار متر تا جنوب شرقی تهران امتداد یافته اند و ایمنی خطوط انتقال نیرو و آب و گاز شهری و همچنین راه آهن را تهدید می کنند.
گاهی این شکاف ها باعث می شوند که روی سطح زمین هم حفره هایی ایجاد شود.
زمین های کشاورزی با وجود این شکاف ها و حفره ها دیگر کارایی ندارند چرا که آب های سطحی به سرعت در این شکاف ها نفوذ می کنند و گیاهان سطح زمین بدون آب می مانند.
رشد جمعیت، خشکسالی و سد های بزرگی که ساخته شده و مانع تجدید منابع زیرزمین آب می شوند، باعث تشدید مشکل نشست شده اند.
تاکنون ۱۰۰ هزار حلقه چاه غیر مجاز مسدود شده است ولی حدود ۳۰ هزار چاه غیر مجاز دیگر در تهران وجود دارد.
محققان با اندازه گیری عمق اب چاه ها در مناطق نشست کرده به این نتیجه رسیده اند که به احتمال زیاد سطح زمین به حالت اولیه باز نمی گردد.
همچنین براساس ارزیابی‌های صورت گرفته، مناطق تحت تاثیر نشست زمین در تهران و اطراف آن، در برگیرنده 120 کیلومتر خط آهن، 2300 کیلومتر جاده، 21 پل، 30 کیلومتر خط لوله نفتی، 200 کیلومتر خط لوله گاز، 70 کیلومتر خطوط برق فشار قوی و بیش از 250 هزار ساختمان است.
ع