خوزستان در کانون توجه محیط زیست/ 30 هزار هکتار کانون فوق بحرانی گرد و غبار در خوزستان/ تعهد وزارت نفت برای کنترل فلرینگ در سال 96/ هشدار تهدید تبدیل اراضی رها شده کشاورزی به کانون های گرد و غبار

سعید متصدی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به طوفان های گرد و غباری اخیر در خوزستان که منجر به ایجاد چالش هایی جدی برای مردم به ویژه در اهواز شده است، گفت: از زمان آغاز به کار دولت یازدهم یکی از مهم ترین دغدغه های سازمان حفاظت محیط زیست، بهبود و ارتقاء وضعیت محیط زیستی استان خوزستان بوده است.

ارسال کننده : نادر زندی

وی با یادآوری جانفشانی ها و فداکاری های مردم خوزستان در زمان جنگ تحمیلی، خاطرنشان کرد: برنامه ریزی و اقدام برای تامین زندگی سالم، معیشت، اقتصاد، اشتغال و رفع چالش های محیط زیستی برای مردمی که سال ها با جنگ و اثرات آن مواجه بودند، وظیفه است و از این رو یکی از نخستین برنامه های محیط زیستی دولت یازدهم، ساماندهی وضعیت کارون بود که مصوبات عدیده ای در شورای عالی آب در این زمینه اخذ و اجرایی شد. 
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص اقدام های صورت گرفته در سطح ملی و بین المللی برای کنترل کانون های گرد و غبار خوزستان و ارتقاء کیفیت هوا در این استان، اظهار کرد: به رغم اینکه تالاب هورالعظیم در سال های گذشته خشک بود و این تالاب ارزشمند به کانون جدی گرد و غبار برای خوزستان و حاشیه این استان تبدیل شده بود، با همت دولت یازدهم و طی همکاری بین بخشی به ویژه با وزارتخانه های نفت و نیرو، موفق به رفع موانع ایجاد شده روی تالاب، همچنین تخصیص حق آبه تالاب شدیم و خوشبختانه در حال حاضر با احیاء 70 درصدی تالاب هورالعظیم شاهد کنترل این کانون گرد و غباری این تالاب، همچنین رونق دوباره معیشت و گردشگری در آن منطقه هستیم و هیچ طوفان گرد و غباری با منشاء هورالعظیم نداشتیم.
این مقام مسئول تغییر اقلیم و پیامدهای آن در ایران از جمله کاهش شدید نزولات جوی و خشکسالی مستمر را از جمله عوامل مهم فعال شدن کانون های گرد و غبار در ایران و منطقه برشمرد و افزود: گسترش جنگ و ناامنی در منطقه که منجر به غفلت از محیط زیست شده است در کنار تغییر اقلیم منجر به تشدید فعالیت کانون های گرد و غبار به ویژه در عراق، اردن و سوریه شده و ایران نیز به دلیل همسایگی با این کشورها به شدت از این موضوع آسیب دیده است.
23 استان کشور درگیر طوفان گرد و غبار است
متصدی با اعلام اینکه در حال حاضر 23 استان کشور درگیر طوفان های گرد و غبار ناشی از کانون های داخلی و خارجی است، پایش مداوم و مستمر کانون های گرد و غبار، برنامه ریزی برای کنترل کانون ها گرد و غبار در سطح ملی و جلوگیری از افزایش کانون ها و سطوح بیابانی در کشور را برخی از اقدام های صورت گرفته در سطح ملی برای مقابله با پدیده گرد و غبار برشمرد.  
به گفته وی، تکمیل شبکه پایش گرد و غبار در کشور و اطلاع رسانی و پیش آگاهی به مردم پیش از وقوع حوادث گرد و غباری در راستای حفظ سلامت مردم و کاهش مخاطرات طوفان های گرد و غبار برای آن ها از دیگر اقدام های صورت گرفته در این راستا است.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در همین راستا تنها در استان خوزستان بین 16 تا 19 ایستگاه پایش هوا و گرد و غبار مستقر است تا مطابق با غلظت گرد و غبار اقدام های پیشگیرانه و کنترلی صورت پذیرد، اظهار کرد: به طور نمونه برای نخستین بار پس از انقلاب اسلامی با همکاری وزارتخانه های نفت و جهاد کشاورزی، 8 هزار هکتار از کانون های فعال گرد و غبار استان خوزستان با مالچ پاشی و نهال کاری کنترل شد.
30 هزار هکتار کانون فوق بحرانی گرد و غبار در خوزستان 
این مقام مسئول ضمن یادآوری دستور رئیس جمهوری برای اقدام فوری به منظور مدیریت و کنترل 30 هزار هکتار کانون فوق بحرانی گرد و غبار خوزستان از طریق تثبیت خاک با مالچ پاشی یا نهال کاری، خاطرنشان کرد: معاون اول رئیس جمهوری به جد پیگیر اجرایی شدن این موضوع توسط استانداری از طریق بسیج تمام دستگاه ها و امکانات محلی، همچنین وزارت جهاد کشاورزی از طریق سازمان جنگل ها، مراتع و اّبخیزداری و تامین منابع مالی آن توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی هستند. 
متصدی، همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نفت در مدیریت واحدهای فرآوری محصولات نفتی حاشیه شهرهای خوزستان و حذف روزانه 30 هزار بشکه نفت در زمان های بحرانی و بالا بودن آلودگی هوا از چرخه فرآوری واحدهای حاشیه شهرهای استان خوزستان را از جمله اقدام های صورت گرفته برای بهبود و ارتقاء کیفیت هوا خوزستان برشمرد و افزود: از دیگر اقدام های صورت گرفته در این راستا، هرس زود هنگام گیاه غیربومی کنوکارپوس به عنوان عامل اصلی مشکلات تنفسی مردم خوزستان به ویژه اهواز پس از نخستین باران پاییزی است.
کاهش چشمگیر تعداد مراجعه کنندگان به مراکز درمانی پس از نخستین باران پاییزی در خوزستان
وی با بیان اینکه فرضیه های مختلفی همچون باران اسیدی در این خصوص مطرح بود، ادامه داد: خوشبختانه بر اثر این اقدام، امسال پس از سه سال فعالیت مستمر و مداوم با دانشگاه ها و دستگاه های مرتبط، تعداد مراجعه کنندگان به مراکز درمانی به زیر هزار نفر رسید و این در حالی است که طی سال های گذشته تعداد مراجعه کنندگان به مراکز درمانی پس از نخستین باران پاییزی در خوزستان به حدود 28 هزار نفر هم می رسید. 
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: البته اقدام ها در این زمینه تا به صفر رساندن تعداد مراجعه کنندگان بیماری تنفسی به مراکز درمانی پس از نخستین باران پاییزی در خوزستان ادامه خواهد داشت.
این مقام مسئول، هشدارها و پیش آگاهی های وقوع طوفان های گرد و غباری را اقدامی برای کاهش مخاطرات و حفظ سلامت مردم، همچنین آمادگی کامل مراکز بهداشتی و درمانی برای پذیرش بیماران و خدمت رسانی بهتر به آن ها دانست و ابراز امیدواری کرد: در این زمینه به نقطه ای برسیم که با کنترل شرایط بتوانیم گامی مهم برای حفظ سلامت و بهداشت مردم کشور برداریم.
طوفان های گرد و غبار از جمله آثار منفی تغییر اقلیم
متصدی ضمن تاکید بر این موضوع امروزه، طوفان های گرد و غباری به عنوان یکی از آثار منفی تغییر اقلیم بخش وسیعی از دنیا را تحت تاثیر قرار داده اند، تصریح کرد: از این رو مقابله و کنترل طوفان های گرد و غباری نیز نیازمند عزم جهانی است و به همین دلیل ج.ا.ایران با ابتکار عمل، پیشگام تصویب قطعنامه هایی جهانی در این حوزه شد.
به گفته وی، امضاء دو تفاهم نامه میان سازمان حفاظت محیط زیست ج.ا.ایران و طرف عراقی برای کنترل کانون های گرد و غبار در این کشور، صدور چهار قطعنامه از سوی سازمان ملل متحد برای جذب همکاری منطقه ای و بین المللی برخی از اقدام های صورت گرفته در سطح جهانی برای بهره گیری از ظرفیت های موجود و رفع چالش گرد و غبار در کشور است. 
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: با توجه به علت های زیاد ایجاد طوفان های پدیده گرد و غبار همچون کانون های خارجی، شرایط اقلیمی و جغرافیایی و جریان غالب باد غرب به شرق که منجر به فعال شدن کانون های خارجی می شود، مقابله با این پدیده دشوار و زمان بر است اگرچه هرگز مانع فعالیت ها و اقدام ها نیست و دولت یازدهم، سازمان حفاظت محیط زیست و همه دستگاه های مرتبط تمام تلاش خود برای رفع این چالش و کاهش اثرات آن را به کار بسته اند. 
تعهد وزارت نفت برای کنترل فلرینگ در سال 96
این مقام مسئول ضمن تاکید بر ضرورت کنترل آلودگی های ناشی از فعالیت های نفتی، کاهش و کنترل فلرینگ (سوزاندن گازهای همراه)، تصریح کرد: طی چند ماه گذشته با جدیت پیگیر اجرایی شدن این موضوع بودیم و اخطارهایی هم نیز در این زمینه داده شد و در حال حاضر وزارت نفت متعهد شده تا در ابتدای سال آتی (سال 96) برای کنترل فلرینگ خوزستان اقدام نماید. 
متصدی اضافه کرد: همچنین مباحث مربوط کنترل خروجی آلاینده ها و بهره برداری و راه اندازی طرح آماک 2 تا پایان سالجاری (سال 95) به منظور جمع آوری بخارات اسیدی با جدیت و از طریق همکاری مشترک با وزارت نفت در حال پیگیری است.
وی خاطرنشان کرد: در صورت عدم اجرای تعهدات برای کاهش و کنترل آلایندگی ها، قطعا برخورد و پیگیری موضوع از طریق دستگاه های قضایی در دستور کار قرار می گیرد. 
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به استانداردها، قوانین و ضوابط علمی موجود در سطح جهان برای اندازه گیری برخی آلاینده ها در هوا شهرها، گفت: مهم ترین این آلاینده ها، ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون است که ارتباط مستقیمی نیز با پدیده گرد و غبار دارد. 
این مقام مسئول ادامه داد: چهار گاز اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، مونواکسید کربن و ازن از دیگر آلاینده های مهمی هستند که باید مورد اندازه گیری و سنجش و پایش مداوم قرار گیرند.
متصدی تاکید کرد: به دلیل اینکه امکان دارد در شهرها با آلاینده های دیگری نیز مواجه باشیم، امروزه در کلانشهرها به صورت مقطعی و دوره ای ترکیبات عالی فرار و ترکیب بسیار سمی بنزن نیز مورد سنجش و اندازه گیری قرار می گیرد و البته در مورد خوزستان به دلیل بالا بودن تعداد واحدهای فرآوری نفت، باران های اسیدی خشک و تر نیز به صورت مقطعی و به منظور پیشگییری از افزایش غلظت این باران ها مورد پایش و اندازه گیری قرار می گیرند.
انتقال آب بین حوزه ای جز برای مصرف شرب، توجیه ناپذیر است
وی در خصوص اخبار منتشر شده پیرامون موضوع انتقال آب از کارون و سرشاخه های کارون، گفت: متاسفانه در دولت گذشته برخی از مجوزها برای انتقال آب از سرشاخه های کارون صادر شده است اما از ابتدای آغاز به کار دولت یازدهم تا کنون، هیچ مجوزی برای انتقال آب از کارون یا سرشاخه های کارون صادر نشده زیرا ما همچنان معتقدیم که انتقال آب بین حوزه ای از سرشاخه های کارون یا هر رودخانه ای دیگر در کشور جز برای مصرف شرب، توجیه ناپذیر است.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر این موضوع که تامین آب شرب در تمام جهان اولویت نخست و گزینه مستثنی در تصمیم گیری های انتقال آب است، تصریح کرد: خوشبختانه تا امروز نیازی برای صدور مجوز انتقال آب  بین حوزه ای برای تامین آب شرب نیز نبوده و بنابراین با قاطعیت اعلام می کنم از ابتدای دولت یازدهم تا کنون، سازمان حفاظت محیط زیست هیچ مجوز انتقال آب بین حوزه ای صادر نکرده است. 
این مقام مسئول در خصوص کوهرنگ 3 نیز با یادآوری این موضوع که مجوز انتقال آب از سرشاخه های کارون به زاینده رود در دولت قبل صورت پذیرفته است، خاطرنشان کرد: اما در همین مورد نیز تمهیداتی خاصی اعمال خواهد شد تا کارون و آب دهی کارون تحت تاثیر قرار نگیرد.
متصدی خاطرنشان کرد: یکی از مهم ترین دلایل کاهش دبی رودخانه کارون، کاهش بارندگی به دلیل تغییر اقلیم و خشکسالی در کشور است به گونه ای که منابع تامین کننده آب رودخانه کارون به ویژه منابع تامین کننده در استان چهارمحال و بختیاری و لرستان به دلیل همین کاهش بارندگی ها، به شدت کاهش یافته است.
به گفته وی، تغییر اقلیم، خشکسالی و کاهش بارندگی در کشور به طور کلی منجر به رشد و توسعه کانون های گرد و غبار داخلی شده است به گونه ای که برخی از نقاطی که امروز به عنوان کانون های گرد و غبار شناخته می شوند، در گذشته جزء کانون های گرد و غبار نبوده اند. 
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه از حدود 400 هزار هکتار کانون گرد و غبار شناسایی شده در خوزستان، 100 هزار هکتار بحرانی و 30 هزار هکتار فوق بحرانی است، اظهار کرد: برنامه ریزی های لازم برای مهار 30 هزار هکتار کانون گرد و غبار فوق بحرانی خوزستان در کمترین زمان ممکن صورت گرفته و به زودی عملیات اجرایی آن توسط دستگاه های مرتبط آغاز خواهد شد. 
این مقام مسئول ابراز امیدواری کرد: به زودی شاهد کنترل کامل کانون های گرد و غبار داخلی به ویژه در خوزستان باشیم.
اراضی رها شده کشاورزی از جمله کانون های مستعد گرد و غبار
متصدی همچنین با اشاره به تهدید تبدیل شدن اراضی رها شده کشاورزی به کانون های گرد و غبار به ویژه پس از شخم زدن زمین ها، از کشاورزان خواست تا به عنوان مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر روی خاک و زمین در این زمینه همکاری بیشتری داشته باشند و از رها کردن اراضی کشاورزی به ویژه پس از شخم زدن خودداری کنند. 
وی ادامه داد: قرار گرفتن درختکاری و کاشت نهال در برنامه زندگی همه آحاد جامعه از دیگر مشارکت های مردمی در راستای کنترل کانون های گرد و غبار و حفاظت از سرزمین و خاک است. 
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص همکاری صورت گرفته با برنامه عمران سازمان ملل متحد برای شناسایی کانون های گرد و غبار عراق که بر ایران تاثیر دارد، گفت: چهار کانون بسیار موثر عراق به طور نمونه در شمال غرب و جنوب بر ایران شناسایی شد که برخی از این کانون ها همچون منطقه تکریت در اختیار گروه تروریستی داعش است. 
این مقام مسئول با بیان اینکه یکی از کانون های موثر شناسایی شده کانون جنوب عراق و هورالعظیم بود، اظهار کرد: خوشبختانه با آبگیری هورالعظیم در طرف ایران، در حال حاضر هیچ مشکلی از ناحیه این کانون وجود ندارد اما همچنان کانون های ناشی از عدم پرداخت حق آبه و کاهش آورد رودخانه های دجله و فرات به دلیل سدسازی های ترکیه در بالادست وجود دارد. 
متصدی کانون های گرد و غبار سوریه، اردن و عربستان را از دیگر کانون های خارجی موثر بر ایران دانست و افزود: بخش عمده ای از پدیده گرد و غبار ایران ناشی از کانون های خارجی است و به همین دلیل ایران در تلاش است تا از طریق برنامه عمران، همچنین برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد و قطعنامه های صادر شده جهانی در این زمینه برای ترغیب همسایگان به مقابله با کانون های گرد و غبار اقدام کند. 
ضرورت تمرکز بر مدیریت خاک، آب و کشت برای مقابله با گرد و غبار
وی ضمن یادآوری این موضوع که مقابله با گرد و غبار در گرو سه اقدام مدیریتی در حوزه تثبت خاک و عرصه سرزمینی، آب و منابع آب و مصارف آب و رطوبت خاک، همچنین کشت است، خاطرنشان کرد: با توجه به سابقه و تجربه بسیار خوب ایران در عرصه بیابان زدایی، همچنین عضویت ایران در کنوانسیون بین المللی بیابان زدایی در ذیل سازمان ملل متحد، بسیار امیدواریم که در این عرصه موفق شویم.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: البته وسعت کانون های گرد و غبار داخلی و تشدید این شرایط بر اثر خشکسالی و تغییر اقلیم، همچنین شرایط منطقه ای که مانع مقابله با کانون های خارجی است، کار را بسیار دشوار کرده است.
این مقام مسئول گفت: البته موضوع گرد و غبار مختص خوزستان نیست و در حال حاضر 23 استان کشور درگیر این چالش هستند و سیستان و بلوچستان، کرمان، کردستان، لرستان و بسیاری از استان های دیگر کشور همچون تهران و حتی استان های شمالی نیز با این پدیده مواجه هستند هر چند شرایط خوزستان به دلیل تعداد و شدت وقوع پدیده در اولویت نخست برنامه های مقابله ای با گرد و غبار قرار گرفته است.
متصدی از تدوین سند ملی مقابله گرد و غبار، همچنین سندهای استانی در این حوزه خبر داد و افزود: در کوتاه مدت باید تماس مردم با این مخاطره را از طریق تعطیل کردن مدارس و اداره ها، یا اقدام های پیش بینی شده در مصوبه اختصاصی اسفندماه 93 دولت یازدهم برای مقابله با پدیده گرد و غبار خوزستان همچون دو جداره کردن شیشه های منازل و واحدهای اداری و دستگاهی، کاهش دهیم.