خطر در کمین غنی‌ترین آب‌های جنوب
«سواحل مکران فرصت بی‌نظیری برای توسعه کشور است»، این جمله‌ای است که اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور، درباره این منطقه بیان کرده است. اما زمانی که از توسعه آن‌هم در ساحل بکری نظیر مکران صحبت می‌کنیم، جایگاه محیط زیست در آن کجاست؟ آیا در طرح‌های توسعه‌ای که برای این منطقه در نظر گرفته شده جانمایی‌ها براساس اصول محیط زیستی صورت گرفته یا مشابه سایر فعالیت‌ها در سال‌های آتی شاهد آلودگی و مرگ گونه‌های گیاهی و جانوری در این منطقه خواهیم بود.
ارسال کننده : نادر زندی
حمید رضایی، بیولوژیست، درباره روند ارزیابی محیط زیستی در توسعه مکران گفت: مکران منطقه‌ای بکر و دست‌نخورده است که تنوع زیستی آن به مراتب از خلیج فارس بالاتر است. در مکران ما دریایی با عمق 2 هزار متر داریم که منابع زیردریایی آن نیز شامل متان می‌شود.
وی از ذخایر ژنتیک منحصربه‌فرد در مکران خبر داد و گفت: موجوداتی که در این منطقه زیست می‌کنند هم به لحاظ دارویی و هم به لحاظ جانوری اهمیت زیادی دارند. در مکران ما علاوه‌بر موجودات کف‌زی، شاهد موجودات پلانکتونی نیز هستیم که یکی از دلایل آن به ارتباط دریای عمان به اقیانوس هند بازمی‌گردد. این بیولوژیست با اشاره به این‌که باروی در مکران بیش از خلیج فارس است، عنوان کرد: تنگه‌هرمز مانع ورود بسیاری از پلانکتون‌ها به خیلج فارس می‌شود، همچنین از آن‌جا که دما و شوری آب در خلیج فارس نسبت به دریای عمان بالاتر است برخی موجودات توان زندگی در این دما را ندارند و در نزدیکی تنگه هرمز تلف می‌شوند. این ویژگی‌ها سبب شده است دریای عمان تنوع بیش‌تری داشته باشد. اگر ما 40 گونه نرم‌تن در خلیج فارس داشته باشیم در دریای عمان این عدد به بالای 70 گونه می‌رسد؛ همچنین تنوع مرجانی از دیگر تفاوت‌های این دو منطقه است. وی در این‌باره که با توجه به اهمیت محیط زیستی مکران آیا ارزیابی‌های محیط زیستی در این منطقه صورت گرفته است، گفت: درباره پتروشیمی این ارزیابی‌ها صورت گرفته و جانمایی‌ها انجام شده است.
رضایی افزود: با این حال بسیاری از ارزیابی‌ها در حد یک ارزیابی ساده باقی مانده و به مرحله اجرا نمی‌رسند؛ به عنوان مثال در کشیدن لوله با توجه به رسوباتی که به همراه خود دارد، باید پرده‌ای در زیر آب گذاشته شود، اما آیا این کار صورت می‌گیرد؟ وی در همین رابطه نظارت بر فعالیت‌های توسعه‌ای را خواستار شد و عنوان کرد: در موضوع ارزیابی در مواردی شاهدیم یک‌سری سنجش صورت می‌گیرد که گاهی کپی از کارهای قبلی است؛ این در حالی است که باید استانداردهای سازه، انتقال خط لوله و سایر موارد به دقت مورد بررسی قرار بگیرند. این بیولوژیست با انتقاد از صنایعی که حتی حاضر نیستند میزان اندکی از درآمد خود را خرج محیط زیست کنند، گفت: در قشم شاهدیم شورای محیط زیست بر صنایع نظارت کرده و آن‌ها را بازخواست می‌کند، این در حالی است که چنین شورایی در چابهار یا کیش وجود ندارد و ما به آن‌ها در این مناطق نیز نیازمندیم.
مکران نیز از قاعده مطالعه پس از کلنگ‌زدن مستثنی نیست
شهرام فداکار، مدیرکل دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، نیز در گفت‌وگو با «سبزینه»، عنوان کرد: در کارگروه‌های توسعه مکران مطالعات و جانمایی‌ها صورت گرفته است. با این حال طبیعی است زمانی که فعالیت‌های توسعه‌ای در ایران صورت می‌گیرد ابتدا کلنگ را می‌زنند و بعد مطالعه می‌کنند. براساس قوانین کشور نیز باید طرح‌های کلان ابتدا در کارگروه‌ها مطرح شود و استقرار آن‌ها مشمول ضوابط خاص است.
فداکار در این‌باره که همواره در روند اجرا شاهد تخلفاتی هستیم و همین امر بسیاری را نسبت به فعالیت‌های توسعه‌ای بدبین کرده است، گفت: ما روال را طی می‌کنیم و اگر خلافی صورت بگیرد آن را پیگیری و طرح دعوی می‌کنیم. در این بخش محاکم نظر نهایی را صادر می‌کنند که در بسیاری از موارد نیز موفق هستند.
وی درباره دلایل اهمیت مکران و توجه ویژه به آن بیان کرد: بخش زیادی از سواحل این منطقه جزو رویشگاه‌های حرا و جزو مناطق حفاظت شده است. در این منطقه تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها را داریم و زیستگاه‌های مرجانی مکران نیز از دیگر دلایلی است که آن را پراهمیت می‌کند.
به گفته فداکار، در مکران خور و مصب‌های زیادی نیز وجود دارد که در فصول بارندگی آب شیرین را وارد دریا می‌کنند. از این روست که خط ساحلی این منطقه نسبت به خلیج فارس از پتانسیل‌های بیش‌تری برخوردار است. محمودرضا آزینی، رئیس مرکز تحقیقات شیلات مکران، نیز در گفت‌وگو با «سبزینه»، عنوان کرد: در موضوع توسعه نباید به شیوه‌ای عمل کرد که ابتدا سختگیری‌های بی‌مورد داشته باشیم و در نهایت نیز موضوع نظارت را فراموش کنیم. ما باید راهکارهای دقیقی را جلوی سرمایه‌گذار بگذاریم و در ادامه بررسی و نظارت را به شکل سختگیرانه اعمال کنیم؛ به عنوان مثال زمانی که شرکت نگین مکران ادعا می‌کند از نوع خاصی گاز که دارای آلایندگی کم‌تری است استفاده می‌کند، این نظارت بر حسن اجرای فعالیت و وعده‌های داده شده وجود داشته باشد. این مقام مسئول با اشاره به این‌که چابهار و مکران به تنهایی می‌تواند هزینه‌های کشور بزرگی مانند ایران را تامین کند، افزود: جانمایی درست صنایع در همین رابطه ضروری است. اگر بناست ابعاد اقتصادی این ساحل مدنظر قرار گیرد باید ارزیابی‌هایی در این روند داشته باشیم و صنایع آلوده، نیمه‌آلوده و پاک را دسته‌بندی کنیم.
وی همچنین به بازوی نظارتی بر صنایع تاکید کرد و گفت: سیستم نظارتی و HSE باید یک نهاد مستقل باشد؛ زیرا نبود استقلال باعث می‌شود آن‌ها نتوانند خلاف مدیریت نظری را ارائه دهند و در اجرا به مشکل برمی‌خورند.
آخرین دیدگاهها