هدف کنوانسیون
نقل و انتقال برون مرزي مواد زائد موضوع کنوانسیون و ایجـاد ایـن الزام دولت هاي عضو به کاهش حجم
مواد در حد بی ضرر به محیط زیست و اعمال مدیریت مناسب و موثر نسبت به نقل و انتقال و دفـع مـواد
مذکور
:اطلاعات و مقررات عمومی کنوانسیون
تاریخ انعقاد – 1989 مارس 22
تاریخ لازم الاجرا شدن – 1992 مه 5
تاریخ عضویت ایران – 1993 ژانویه 5
محل انعقاد – بازل، سوئیس
محل دبیرخانه – ژنو، سوئیس
مرجع نگهدارنده اسناد – دبیر کل سازمان ملل متحد
زبانهاي رسمی کنوانسیون – انگلیسی، فرانسه، اسپانیایی، روسی، چینی، عربی
مرجع ملی کنوانسیون در ایران – ت سازمان حفاظت محیط زیس
سازمان حفاظت محیط زیست
«قانون اجازه عضویت جمهوري اسلامی ایران در کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزي مواد
زاید زیان بخش و دفع آنها » که در جلسه علنی روز سه شنبه مورخ سی و یکم شـهریور مـاه یکهـزار و
سیصد و هفتاد و یک مجلس شوراي اسلامی تصویب و در تاریخ 12/07/1371 به تاییـد شـوراي نگهبـان
رسیده و طی نامه شماره 465-ق مورخ 20/07/1371 مجلس شوراي اسلامی واصل شده است، به پیوست
جهت اجرا ابلاغ می گردد .
قانون اجازه عضویت جمهوري اسلامی ایران در کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزي مـواد
زاید زیان بخش و دفع آنها
ماده واحده – به دولت اجازه داده می شود به عضویت کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزي
مواد زاید زیان بخش و دفع آنها مصوب 22 مارس 1989 سوئیس در آید و اسناد آن را تسلیم نماید .
سازمان ملل 22 مارس 1989
UNEP/WG
کنفرانس نمایندگان تام الاختیار درباره کنوانسیون جهـانی مربـوط بـه کنتـرل انتقـالات بـرون مـرزي
زباله هاي مضر
1989 مارس 20-20 ،بازل
فقره 3 از دستور کار
کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون مرزي زباله هاي مضر و دفع آنها
مقدمه
اعضا این کنوانسیون
با علم به زیان احتمالی زباله هاي مضر و سایر انواع زباله و انتقال ب روز مرزي آنها براي سلامت انـسان بـا
توجه به تهدید روز افزون سلامت انسان و محیط زیست از ایجاد و پیچیدگی زباله هاي مضر و سایر انـو ع
زباله و انتقال برون مرزي آنها و نیز با توجه به این نکته که موثرترین طریق حفظ سلامت انسان و محـیط
زیست در خطرات عارض از اینگونه زباله ها، تقلیل ایجاد آنها به حداقل از لحاظ کمی و کیفـی و نتیجتـ اً
کاهش خطر بالقوه آنها می باشد با اعتقاد به اینکه دولت ها باید تدابیر لازم را اتخـاذ نماینـد تـا در اداره
زباله هاي مضر و سایر انواع زباله، از جمله انتقـال و دفـع بـرون مـرزي آنهـا حفـظ سـلامت انـسان و
محیط زیست، در هر جا که دفع شود، مد نظر باشد .
با در نظر داشتن این نکته که دولت ها باید اطمینان حاصل کنند که عوامل ایجاد زباله هاي مضر و سـایر
انواع زباله، وظایف خود را به نحوي انجام دهند که حفظ محیط زیست، در هـر جـا کـه زبالـه هـا دفـع
می شود، مورد توجه باشد با علم کامل به این که هر دولتی این حـق مطلـق را دارد کـه از ورود و دفـع
زباله هاي مضر و سایر انواع زباله در سرزمین خود جلوگیري نماید و نیز با توجـه بـه تمایـل روز افـزون
دولت ها، به ویژه کشور هاي درحال رشد، به جلوگ یري از انتقالات برون مرزي زباله هـاي مـضر و سـایر
انواع زباله بر سرزمین خود با اعتقاد به این که زباله هاي مضر و سایر انواع زباله باید، تا جایی کـه حفـظ
محیط زیست ایجاب می کند، در همان کشوري دفع شود که زباله ها در آنجا ایجاد شده است با اطلاع از
این که انتقالات ب رون مرزي زباله هاي مضر و سایر انواع زباله، از کشور محل ایجاد آنها به کشوري دیگـر
باید فقط تحت شرایطی مجاز دانسته شود که سلامت انسان و محیط زیست آنجا را به خطر نیندازد و نیز
این انتقالات با مفاد این کنوانسیون مطابقت داشته باشد؛
با توجه به این که تشدید نظارت در انتقالات برون مرزي زباله هاي مضر و سایر انواع زبالـه موجـب اداره
صحیح آنها از لحاظ زیست محیطی و نیز تقلیل حجم اینگونه انتقالات برون مرزي خواهد گردید؛
با اعتقاد به این که دولت باید براي مبادله صحیح اطلاعات درباره کنترل انتقالات برون مرزي زبالـه هـاي
مضر و سایر انواع زباله به سرزمین هاي دیگر تدابیري اتخاذ نمایند،
با در نظر گرفتن این که برخی از موافقت نامه هاي منطقه اي و نیز بین المللـی، متعـرض مـساله حفـظ و
حمایت محیط زیست در رابطه با انتقال کالاهاي خطرناك شده اند؛
با توجه به اعلامیه کنترل سازمان درباره محیط زیست انسان (استکهلم 1972 ،(رهنمود ها و اصول بـراي
اداره صحیح زباله هاي مضر جهت حفظ محیط زیست، (قاهره )
– مصوب شوراي سرپرستی برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP (طی قطعنامه شماره 30/14 مورخ
17 ژوئن 1987 ،توصیه کمیته کارشناسان سازمان ملل درباره انتقال کالاهاي مـضر (کـه در سـال 1957
تدوین شده و هر دو سال یک بار آن را به روز در می آورند )، توصیه ها، اعلامیه هـا، مـدارك و مقـررات
مربوط که در سیستم سازمان ملل تنظیم و تصویب گردیده و کار ها و مطالعات انجـام شـده در سـازمان
هاي منطقه اي و بین المللی، نظر به روح، اصول، اهداف و وظایف من شور جهانی بـراي طبیعـت، مـصوب
مجمع عمومی سازمان ملل در سی و هفتمین اجلاس خود (1982 (به عنوان نظام اخلاقی مربوط به حفـظ
محیط زیست انسان و حفاظت از منابع طبیعی؛
با تایید این که دولت ها مسئول ایفاي تعهدات بین المللی خود در رابطه با حمایـت از سـلامت انـسان و
حفظ و حمایت محیط زیست هستند و به موجب حقوق بین الملل مسئولیت دارند؛
با علم این که در صورت نقض عملی مفاد این کنوانسیون با هر پروتکل مربوط به آن حقـوق بـین الملـل
مربوط به معاهدات قابل اجرا خواهد بود؛
با آگاهی از نیاز به ادامه توسعه و استفاده از تکنولوژي هایی که از لحا ظ سـلامت محـیط زیـست زبالـه
کمتري تولید می کنند و اتخاذ شیوه هاي صحیح بازپروري، خانه داري مناسب و سیـستم هـاي مطلـوب
اداره زباله هاي مضر و سایر انواع زباله به منظور کاهش ایجاد آنها به حداقل؛
و نیز با علم به توجه فزاینده جهانی به لزوم کنترل شدید انتقال برون مرزي ز باله هاي مضر و سایر انـواع
زباله و نیاز به کاهش این گونه انتقالات، در حد امکان، به حداقل؛
با نگرانی از مساله انتقالات غیر قانونی برون مرزي زباله هاي مضر و سایر انواع زبالـه ، و نیـز بـا در نظـر
گرفتن امکانات محدود کشور هاي در حال رشد براي اداره زباله هاي مضر و سایر انواع زباله؛
با آگاهی از لزوم ترغیب انتقال تکنولوژي براي اداره صحیح زباله هاي مضر و سایر انواع زبالـه اي کـه در
محل ایجاد می شود، خاصه به کشور هاي در حال رشد طبق روح رهنمود هاي قاهره و قطعنامـه شـماره
16/14 شوراي سرپرستی UNEP درباره ترغیب انتقال تکنولوژي م ربوط به حمایت از محیط زیست و نیز
با علم به این که زباله هاي مضر و سایر انواع زباله باید طبق کنوانسیون هاي بین المللـی و توصـیه هـاي
مربوط انتقال یابد؛
و نیز با اعتقاد به این که ا انتقال برون مرزي زباله هاي مضر و سایر انواع زباله باید فقـط هنگـامی مجـاز
دانسته شو د که انتقال و نهایتاً دفع این گونه زباله ها از لحاظ محیط زیست محیطی بی ضرر اسـت، و بـا
تصمیم به محافظت از سلامت انسان و محیط زیست از طریق کنترل شدید در مقابل اثرات زیانبـاري کـه
ممکن است از ایجاد و ادازه زباله هاي مضر و سایر انواع زباله حادث شود، به نحو ذیل توافق نمودند .
ماده 1 – حدود کنوانسیون
– 1 زباله هاي ذیل که مورد انتقال برون مرزي قرار می گیرند براي منظور هاي این کنوانسیون «زباله
هاي مضر» محسوب می شوند:
الف – زباله هایی که جز گروه مندرج در ضمیمه 1 می باشد، مگـر آنکـه داراي خـصوصیات
مذکور در ضمیمه 3 نباشند، و
ب – زباله هایی که مشمول بند (الف) نیستند، ولی طبق مقررات محلی کشور هـاي عـضو،
صادر کننده و وارد کننده یا عبور زباله هاي مضر محسوب می شوند .
-2 زباله هایی که از گروه مندرج در ضمیمه 2 هستند و مورد انتقال برون مرزي قـرار مـی گیرنـد،
براي منظور هاي این کنوانسیون «سایر انواع زباله» به شمار می آیند.
3 -زباله هایی که به علت رادیو اکتیو بودن مشمول سیستم هاي دیگر بین المللی کنترل، از جملـه
اسناد بین المللی مشخصاً قابل اجرا در مورد مواد رادیو اکتیو مـی باشـند، در چهـارچوب ایـن
کنوانسیون قرار نمی گیرند.
4 -زباله هاي ناشی از عملیات عادي کش تی ها، که دفع آنها مشمول سند بین المللی دیگـري مـی
باشد، در چهارچوب این کنوانسیون قرار نمی گیرند.
ماده 2 – تعریف ها
براي منظور هاي این کنوانسیون :
– 1» زباله ها» اجسام یا اشیایی است که طبق مقررات قانون ملی دفع می شوند یا باید دفع شوند .
-2» اداره» به معنی جمع آوري، ا نتقال زباله هاي مضر و سایر انواع زباله ، از جمله مراقبت بعـدي از
محل هاي دفع می باشد.
3» -انتقال برون مرزي » به معنی انتقال برون مرزي زباله هاي مضر و سایر انواع زباله است از ناحیـه
اي تحت حاکمیت ملی یک دولت به ناحیه اي تحت حاکمیت ملی یک دولت دیگر یـا از طریـق
آن، ی ا به ناحیه اي یا از طریق ناحیه اي که تحت حاکمیت ملی دولت دیگري نباشد، مشروط بـه
آنکه لااقل دو دولت در این انتقال ذیمدخل باشند.
4» -دفع» به معنی هر عملی است که در ضمیمه 4 این کنوانسیون مشخص شده است.
5» -محل یا وسایل مجاز » به معنی محل یا وسایل دفع زباله هاي مضر و س ایر انواع زباله اسـت کـه
مرجع مربوط کشوري که محل یا وسایل در آن قرار دارد، آن را مجاز دانسته است.
6» -مرجع ذیصلاح » به معنی یک مرجع دولتی است که یک کشور عضو در نواحی که خـود صـلاح
می داند، تعیین می نمایند با مسئول دریافت اطلاعیه مربوط به انتقال برون مـرزي زبالـه هـاي
مضر و سایر انواع زباله، اطلاعات مربوط به آن، و جوابگویی به آن اطلاعیه طبق ماده 6 ، باشد.
7» -مرکز» به معنی واحد کشور عضوي است که در ماده 5 بدان اشاره شده و مسئول دریافـت یـا
ارائه اطلاعات پیش بینی شده در مواد 13 و 15 می باشد.
8» -اداره زباله هاي مضر و سایر انواع زباله به نحو صحیح از لحاظ زیست محیطی» به معنـی انجـام
اقدامات عملی است به منظور اداره زباله هاي مضر و سایر انواع زباله به نحوي که سلامت انسان
و محیط زیست در برابر اثرات زیان بار احتمالی این گونه زباله ها حفظ گردد.
-9» ناحیه تحت حاکمیت ملی یک دولت » به معنی هرگونه اراضی، ناحیه دریایی یا هوایی است کـه
در داخل آن، یک دولت طبق حقوق بین المللی در رابطه بـا سـلامت انـسان و محـیط زیـست
مسئولیت اداري و انضباطی اعمال می نماید.
10» -کشور صدور » به معنی کشور عضوي است که انتقال برون مرزي زباله هاي مضر و سـایر انـواع
زباله از آنجا آغاز می شود.
11» -کشور ورود » به معنی کشور عضوي است که قرار انتقال برون مرزي زباله هـاي مـضر و سـایر
انواع زباله به منظور دفع آنها در آنجا یا به منظور بارگیري آن قبل از دفع در ناحیه اي که تحـت
حاکمیت ملی هیچ دولتی نیست، انجام می گیرد.
12» -کشور عبور» به معنی کشوري جز کشور صدو ر و یا کشور ورود است که انتقال زباله هاي مـضر
و سایر انواع زباله از طریق آن انجام می شود یا قرار است انجام شود.
13»-کشورهاي ذیربط » به معنی کشورهاي صدور، ورود یا عبور می باشند، خواه عـضو کنوانـسیون
باشند، خواه نباشند.
14» -شخص» به معنی شخص حقیقی یا حقوقی است.
15» -صادر ک ننده» به معنی شخصی است که تحت حاکمیت دولت کشوري صدوري مـی باشـد کـه
ترتیب صدور زباله هاي مضر و سایر انواع زباله را می دهد.
16» -وارد کننده » به معنی شخصی است که تحت حاکمیت دولت کـشوري ورودي مـی باشـد کـه
ترتیب ورود زباله هاي مضر و سایر انواع زباله را می دهد.
17»-انتقال د هنده» به معنی شخصی است که انتقال زباله هاي مضر و سایر انواع زباله را انجام مـی
دهد.
18» -ایجاد کننده » به معنی شخصی است که فعالیتش زباله هاي مضر و سایر انواع زباله ایجـاد مـی
کند، یا هر گاه شخص ایجاد کننده معلوم نباشد، شخصی است که آن زباله ها را در اختیـار دارد
یا آن را کنترل می کند.
19» -دفع کننده » به معنی شخصی است که زباله هاي مضر و سایر انواع زباله براي او حمل می شـود
تا آنها را دفع نماید.
20» -سازمان یک پارچه سازي سیاسی و یا اقتصادي » به معنی سازمانی است که توسط دولت هـاي
داراي حاکمیت ملی تشکیل شده است و دولت هاي عضو آن سا زمان صلاحیت مربوط بـه امـور
تحت این کنوانسیون را به آن سازمان واگذار نموده اند و داراي اختیـارات تـام طبـق مقـررات
داخلی خود می باشد تا کنوانسیون را امضا کند، تصویب نماید، بپذیرد، با آن موافقـت نمایـد و
رسماً آن را تایید کند یا بدان ملحق گردد.
21» -انتقال غیر قانونی » به معنی هرگونه انتقال برون مرزي زباله هاي مضر و سایر انـواع زبالـه مـی
باشد که در ماده 9 مشخص گردیده است.
ماده 3 – تعریف هاي ملی از زباله هاي مضر
– 1- 1 هر عضو کنوانسیون باید ظرف مدت شش مـاه از تـاریخ امـضا ایـن کنوانـسیون دبیرخانـه
کنوانسیون را از موضوع زباله هایی (غیر از زباله هایی که در ضمیمه 1 و 2 ذکر شده اسـت ) کـه
طبق قوانین ملی خود به زباله هاي مضر در نظر گرفته یا تعریف کرده است، آگـاه سـازد و نیـز
شرایط مربوط به شیوه هاي انتقال برون مرزي قابل اجرا در مورد اینگونه زباله هـا را بـه اطـلاع
دبیرخانه برساند.
-2 هر عضو کنوانسیون باید دبیرخانه را متعاقباً از تغییرات عمده در اطلاعاتی که طبق بند 1 ارائـه
داده است مطلع سازد.
3 -دبیرخانه باید فوراً اطلاعاتی را که به موجب بند هاي 1 و 2 دریافت داشته است به آگـاهی همـه
اعضا کنوانسیون برساند.
4 -اعضا کنوانسیون باید اطلاعاتی را که دبیرخانه به آنها د اده است در اختیار صادر کنندگان خـود
بگذارند.
ماده 4 – تعهدات عمومی
– 1 الف- اعضایی که از حق خود در منع ورود زباله هاي مضر و سایر انواع زباله براي دفع اسـتفاده
می کنند، باید اعضاي دیگر را از تصمیم خود طبق ماده 13 آگاه سازند.
ب- اعضا کنوانسیون می توانند صدور زبال ه هاي مضر و سایر انواع زباله را به کشور اعضایی کـه
ورود اینگونه زباله ها را منع کرده اند، هنگامی که به موجب بند فرعی (الف) فو مطلع شده انـد،
منع نمایند یا، صدور آن را اجازه ندهند .
پ- اعضا کنوانسیون می توانند صدور زباله هاي مضر و سایر انواع زباله را، هر گـاه کـ شور وارد
کننده کتباً در مورد خاصی از ورود زباله موافقت نکرده باشد، و در صورتی که کشور وارد کننده
ورود اینگونه زباله را منع ننموده باشد، منع کنند، یا اجازه ندهند .
-2 هر عضو کنوانسیون باید تدابیر مناسب را جهت موارد ذیل اتخاذ نماید:
الف- حصول اطمینان از اینکه ز باله هاي مضر و سایر انواع زباله در کشور خود به حداقل کاهش
یابد، در این مورد باید جنبه هاي اجتماعی تکنولوژیکی و اقتصادي مد نظر باشد .
ب- حصول اطمینان از داشتن امکانات کافی دفع زباله، براي اداره زباله هاي مضر و سایر انـواع
زباله به نحو صحیح از لحاظ زیست محیطی، به منظور اینکه در حد امکان این زباله ها در همـان
سرزمین دفع شوند .
پ- حصول اطمینان از اینکه اشخاص دست اندر کار اداره زباله هاي مضر و سایر انواع زبالـه در
داخل آن سرزمین اقدامات لازم را جهت پیشگیري از آلودگی ناشی از اداره این گونه زباله هـاي
مضر و سایر انواع ز باله به عمل آورند و هرگاه آلودگی پیش آید عواقب آن را به سلامت انسان و
محیط زیست به حداقل برسانند .
ت- حصول اطمینان از اینکه انتقال برون مرزي زباله هاي مضر و سایر انواع زبالـه بـه حـداقل
تقلیل یابد و با اداره زباله هاي مضر و سایر انواع زباله به نحو صحیح از لحـاظ زیـست محیطـی
مطابقت داشته باشد و این عمل به طرزي انجام شود که سلامت انسان و محیط زیست در برابـر
اثرات سوء ناشی از اینگونه انتقالات حفظ شود .
ث- جلوگیري از صدور زباله هاي مضر و سایر انواع زباله به کشور یا گروه کشور هاي عضو ایـن
کنوانسیون، که به یک سازمان یک پار چه سازي اقتصادي و یا سیاسی تعلق دارند، خاصه کشور
هاي رشد، که طبق قوانین خود هر گونه ورود زباله را ممنوع کرده اند، و نیز هر گاه ایـن کـشور
ها تشخیص دهند که زباله هاي مورد بحث طبق ضـوابطی کـه اعـضاي کنوانـسیون در اولـین
نشست خود درباره آنها تصمیم می گیرند، به نحـو صـ حیحی از لحـاظ زیـست محیطـی اداره
نخواهد شد .
ج- درخواست ارائه اطلاعات مربوط به انتقال برون مرزي زباله هاي مضر و سایر انواع زباله طبق
مفاد الحاقیه شماره 5-الف به کشور هاي ذیربط، با تبیین اثرات انتقال مـورد نظـر بـر سـلامت
انسان و محیط زیست .
چ- جلوگیري از ورود زباله هاي مضر و سایر انواع زباله، در صورتی که تشخیص دهند که زبالـه
هاي مورد بحث به نحو صحیح از لحاظ زیست محیطی اداره نخواهند شد .
ح- همکاري در فعالیت هاي اعضاي دیگر کنوانسیون و سازمان هاي ذینفع به طور مستقیم و از
طریق دبیرخانه، از جمله، توزیع اطلاعات درباره انتقا ل برون مرزي زباله هاي مضر و سایر انـواع
زباله، به منظور بهبود اداره صحیح اینگونه زباله از لحاظ زیـست محیطـی و نیـز جلـوگیري از
انتقالات غیر قانونی آن.
3 -اعضاي کنوانسیون اعلام می دارند که انتقال غیر قانونی زباله هاي مضر و سایر انواع زباله عملی
جنایتکارانه است.
4 -هر عضو کنوانسیون باید تدابیر مناسب اداري یا قـانونی و غیـره را جهـت اجـراي مفـاد ایـن
کنوانسیون، از جمله تدابیري به منظور جلوگیري و تنبیه اعمال مغایر ایـن کنوانـسیون، اتخـاذ
نماید.
5 -هیچیک از اعضاي کنوانسیون نباید اجازه دهد که زباله هاي مضر و سایر انواع زباله به کـشوري
که عضو کنوانسیون نیست صادر شود یا از کشوري که عضو کنوانسیون نیست وارد گردد.
6 -اعضاي کنوانسیون موافقت می نمایند که اجازه ندهند که زباله هاي مضر و سـایر انـواع زبالـه
براي دفع در داخل ناحیه اي در جنوب 60 درجه عرض جنوبی صادر گردد، خواه این گونه زبالـه
ها مورد انتقالات برون مرزي قرار گیرند و خواه نگیرند.
7 -علاوه بر این، هر عضو کنوانسیون باید:
الف- اجازه ندهد که اشخاص تحت حاکمیت ملی خود زباله هـاي مـضر و سـایر انـواع زبالـه را
منتقل یا دفع کنند، مگر آنکه این اشخاص مختار یا مجاز باشند که اینگونـه عملیـات را انجـام
دهند .
ب- مقرر دارد که زباله هاي مضر و سایر انواع زباله اي که مورد انتقالات برون مـرزي قـرار مـی
گیرند، و طبق مقررات و ضوابطی که از لحاظ بین المللی در زمینه بسته بندي و برچسب زنـی و
حمل و نقل مورد قبول همگان است، بسته بندي، برچسب زنی و حمل و نقل گردد و اینکـه بـه
سایر شیوه هاي مربوطه شناخته شده بین المللی توجه لازم مبذول گردد .
پ- مقرر دارد که زباله هاي مضر و سایر انواع زباله، داراي سند انتقال از نقطه آغـاز انتقـال تـا
نقطه دفع آن باشد.
8 -هر عضو کنوانسیون باید بخواهد که زباله هاي مضر و سایر انواع زباله اي که قـرار اسـت صـادر
گردد به ن حوي در کشور صدور یا هر جاي دیگر اداره شود که از لحـاظ زیـست محیطـی سـالم
باشد. رهنمود هاي فنی براي اداره زباله هاي مشمول این کنوانسیون طبق ضوابط صحیح زیست
محیطی توسط اعضاي کنوانسیون در نخستین اجلاسشان تعیین خواهد گردید.
-9 اعضاي کنوانسیون باید تدابیر مناسب اتخاذ نمایند تا انتقال برون مرزي زباله هاي مضر و سـایر
انواع زباله فقط در مواردي مجاز دانسته شود که:
الف- کشور صدور، تواناي فنی و وسایل لازم، محل هاي دفع مناسب و ظرفیت کافی براي دفـع
زباله هاي مورد بحث به نحو موثر و از لحاظ زیست محیطی صحیح نداشته باشد، یا
ب – زباله هاي مورد بحث به عنوان مواد اولیه براي (Recycling (باز پروري یا صنایع بازسـازي
در کشور ورود لازم باشد، یا
پ- انتقال برون مرزي مورد بحث مطابق ضوابط دیگري باشد کـه اعـضاي کنوانـسیون تعیـین
خواهند کرد، مشروط به اینکه آن ضوابط مغایر با اهداف این کنوانسیون نباشد .
10 -تعهد کشورهایی که زباله هاي مضر و سایر انواع زباله در آنجا ایجاد می شود مبنی بر اینکه ایـن
زباله ها باید به نحو سالم از لحاظ زیست محیطی اداره شود، نبایـد تحـت هـیچ شـرایطی بـه
کشورهاي ورود یا عبور منتقل گردد.
11 -هیچ چیز در این کنوانسیون نباید مانع شود که یک کشور عضو کنوانسیون، مقررات اضافی، که
با مفاد این کنوانسیون و مقررات حقوق بین الملل مطابقت داشته باشد، به منظـور حفـظ بهتـر
سلامت انسان و محیط زیست وضع کند.
12 -هیچ چیز در این کنوانسیون نباید به هیچ وجه حاکمیت ملی دولت ها بر دریـاي سـاحلی آنهـا
طبق قوانین بین المللی و حقوق ح اکمه و حاکمیتی که دولت ها در مناطق اقتصادي انحـصاري و
فلات قاره خود طبق قوانین بین الملل و نیـز بـه اعمـال حقـوق و آزادي هـاي دریـانوردي یـا
هوانوردي کشتی ها و هواپیما ها، که به موجب حقوق بین الملـل پـیش بینـی شـده در اسـناد
مربوطه منعکس است، لطمه وارد آورد.
13-اعضاي کنوا نسیون باید تعهد کنند که در فواصل معین امکانات تقلیل مقدار آلـودگی احتمـالی
زباله هاي مضر و سایر انواع زباله اي را که به کشورهاي دیگر، به ویژه کشورهاي در حال رشـد،
صادر می شود، مورد تجدید نظر قرار دهند.
ماده 5 – تعیین مراجع و مرکز صالح
به منظور اجراي این کنوانسیون اعضاي کنوانسیون باید :
– 1 یک یا چند مرجع صالح و مرکز تعیین یا تاسیس نمایند . در مورد کشور عبور یک مرجع صـالح
باید جهت دریافت اطلاعیه تعیین شود .
-2 ظرف مدت سه روز از تاریخ به اجرا درآمدن این کنوانسیون براي آنها، به دبیرخانه اطلاع دهنـد
که چه سازمان هایی را به عنوان مراجع صالح و مرکز خود تعیین کرده اند.
3 -ظرف یک ماه از تاریخ تصمیم خود، دبیرخانه را از تغییرات مربوط به تعیین مراجع صالح و مرکز
خود، طبق بند فو، آگاه سازند.
ماده 6 – انتقال برون مرزي بین اعضاي کنوانسیون
– 1 کشور صدور باید کتباً و از طریق مرجع صالح کشور صدور، مرجع صالح کشورهاي ذینفـع را از
هرگونه انتقال برون مرزي زباله هاي مضر و سایر انواع زباله که در نظر دارد انجـام دهـد مطلـع
سازد، یا از ایجاد کننده یا صادر کننده زباله بخواهد که چنین اقدامی را به عمـل آورد. اینگونـه
اطلاعیه باید محتوي مطالب و اطلاعات مذکور در الحاق یه 5 الف و به زبان قابل قبول کشور ورود
باشد. فقط یک اطلاعیه باید به هر کشور ذینفع ارسال گردد .
-2 کشور ورود باید کتباً به کشور اطلاع دهنده پاسخ دهد و موافقت خود را تحت شرایطی یا بدون
قید و شرط اعلام دارد، از اجازه انتقال امتناع ورزد یا اطلاعات بیشتري درخواست ن مایـد . یـک
نسخه از پاسخ نهایی کشور ورود باید به جاي مراجـع صـالح کـشورهاي ذینفـع کـه اعـضاي
کنوانسیون هستند ارسال گردد.
3 -تا زمانی که کشور صدور تایید کتبی مبنی بر موارد ذیل را دریافت نکرده است نباید بـه ایجـاد
کننده یا صادر کننده زباله اجازه شروع انتقال برون مرزي را بدهد:
الف- اطلاع دهنده موافقت کتبی کشور ورود را دریافت کرده است و
ب- اطلاع دهنده تاییدیه وجود قرارداد بین صادر کننده و دفـع کننـده، را کـه طـی آن اداره
صحیح زیست محیطی زباله هاي مورد نظر تصریح گردیده است، دریافت نموده است.
4 -هر کشور عبور عضو کنوانسیون باید فوراً وصول اطلاعیه را به طرف اطلاع دهنـده اعـلام دارد .
این کشور می تواند متعاقباً ظرف شصت روز موافقت خود را با انتقال زبالـه تحـت شـرایطی یـا
بدون قید و شرط کتباً به آگاهی طرف اطلاع دهنده برساند یا از دادن اجـازه امتنـاع ورزد و یـا
درخواست اطلاعات اضافی بنماید . کشور صدو ر نباید تا موافقت کتبی کشور عبـور را دریافـت
نکرده است اجازه انتقال برون مرزي را بدهد، ولی هر گاه در هر زمـان یـک عـضو کنوانـسیون
تشخیص دهد که موافقت کتبی قبلی، یا به طور کلی و یا در موارد خاص، براي عبور زبالـه هـاي
مضر و سایر انواع زباله ضرورت ندارد، یا هر گاه شر ایط را تغییر دهد ، باید طبـق مـاده 13 فـوراً
اعضاي دیگر کنوانسیون را از تصمیم خود مطلع سازد . در این صورت اگر ظرف مدت شصت روز
از تاریخ وصول اطلاعیه اي که توسط کشور عبور داده شده است، کشور صدور پاسخی دریافـت
نکند، کشور صدور می تواند اجازه شروع صدور زباله را از طریق کشور عبور صادر نماید.
5 -در موردي که انتقال برون مرزي زباله فقط طبق قوانین کشور صدور مضر شناخته شده باشد:
الف- الزامات بند 9 این ماده که شامل حال وارد کننده یا دفع کننده و کـشور وارد کننـده مـی
شود، و با اعمال تغییرات لازم در مورد صادر کننده و کشور صدور نیز قابل اجرا می باشد .
ب- در صورتی که کشور ورود یا کشور هاي ورود و عبور که اعضاي کنوانسیون هستند، زباله را
مضر تشخیص داده باشند، الزامات بند ، 1 3 4 ،و 6 این ماده که شامل حال صادر کننده و کـشور
صدور می باشد، با اعمال تغییرات لازم در مورد وارد کننده یا دفع کننده و کشور ورود نیز قابل
اجرا خواهد بود، یا
پ- هر گاه فقط کشور عبور این زباله ها را مضر تشخیص داده باشد، مفاد بند 4 شامل حـال آن
کشور خواهد بود.
6 -کشور صدور می تواند، در صورتی موافقت کتبی ذیربط، در موارد زیر به ایجاد کننده یـا صـادر
کننده اجازه دهد که از یک اطلاعیه کلی استفاده کند . در موردي که زباله هاي مـضر یـا سـایر
انواع زباله هایی که خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آنها تغییر نمی کند، زباله ها بطور مرتـب از
طریق گمرك خروج معین و واحد کشور صدور، از طریق گمرك ورود معین و واحد کشور ورود و
در مورد عبور از طریق گمرك ورود و خرو ج معین و واحد کشور یا کشورهاي عبور بـراي دفـع
کننده معین و واحد ارسال گردد.
7 -کشورهاي ذیربط می توانند موافقت کتبی خود را مبنی بر استفاده از یک اطلاعیه کلـی مـذکور
در بند 6 ،در صورت ارائه برخی اطلاعات مانند مقادیر دقیق یا لیست ادواري زباله هـاي مـضر و
سایر انواع زباله اي که ارسال خواهد شد، اعلام دارند.
8 -ممکن است اطلاعیه کلی و موافقت کتبی مورد اشاره در بند هاي 6 و 7 شـامل محمولـه هـاي
متعدد زباله هاي مضر و سایر انواع زباله طی یک دوره حداکثر 12 ماه باشد.
-9 اعضاي کنوانسیون باید بخواهند که هر شخصی که مسئول انتقال برون مرزي ز باله هاي مـضر و
سایر انواع زباله است مدرك انتقال را به محض تحویل یا دریافت زباله هاي مورد نظر امضا نماید .
آنها همچنین باید بخواهند که دفع کننده دریافت زباله هـا را توسـط دفـع کننـده و در زمـان
مناسب و تاریخ خاتمه دفع را، همانگونه که در اطلاعیه مشخص شده اسـت، بـه ا طـلاع صـادر
کننده و مرجع صالح کشور صدور برسانند . هر گاه این امر به اطلاع کشور صدور نرسـیده باشـد
مرجع صالح کشور صدور یا صادر کننده باید کشور ورود را مطلع سازد.
10 -اطلاعیه و پاسخ مندرج در این ماده باید به مرجع صالح اعضاي ذیربط، یا در مورد کـشور هـاي
غیر عضو هر مرجع دولتی مناسب، تسلیم شود.
11 -هر انتقال برون مرزي زباله هاي مضر یا سایر انواع زباله باید تحت پوشش بیمـه، یـا هـر گونـه
ضمانت نامه اي قرار گیرد که کشور ورود یا کشور عبور کنوانسیون هـستند مناسـب تـشخیص
دهند.
ماده 7 – انتقال برون مرزي از یک کشور عضو کنوانسیون از طریق کـشو رهایی کـه عـضو کنوانـسیون
نیستند .
بند 2 ماده 6 کنوانسیون با تغییرات لازم حسب مورد، شامل انتقال برون مرزي زباله هاي مضر یـا سـایر
انواع زباله از یک کشور عضو کنوانسیون از طریق یک کشور یا کشور هایی که عضو کنوانسیون نیستند،
خواهد بود .
ماده 8 – وظیفه ورود مجدد، در ص ورتی که انتقال برون مرزي زباله هاي مضر یا سـایر انـواع زبالـه، کـه
کشورهاي ذیربط در مورد آن موافقت نموده اند، نتواند با توجه به مفاد ایـن کنوانـسیون، طبـق شـرایط
قرارداد به طور کامل انجام گیرد، کشور صدور باید زباله هاي مورد نظر را توسط صادر کننده ظـرف نـود
روز از تا ریخی که کشور وارد کننده کشور صدور و دبیرخانه را مطلع ساخته است یـا طـی مـدت زمـان
دیگري که کشور هاي ذیربط توافق نمایند به کشور صدور بازگرداند . بدین منظور، کـشور صـدور و هـر
کشور طرف عبور زباله نباید از اعاده آن زباله ها به کشور صدور مخالفت نماید .
ماده 9 – انتقال غیر قانونی
– 1 براي منظور این کنوانسیون، در موارد ذیل انتقال برون مرزي زباله هاي مضر یا سایر انواع زبالـه
غیر قانونی محسوب می شود.
الف- انتقال بدون اطلاع به کشور هاي ذیربط طبق مقررات این کنوانسیون، یا
ب- انتقال بدون موافقت کشور ذیربط طبق مقررات این کنوانسیون، یا
پ- انتقال با موافقت کشورهاي ذیربط از طریق جعل، قلب واقعیت یا تقلب، یا
ت- در صورتی که نحوه انتقال عملاً با مدارك مغایر باشد، یا
ث- در صورتی که انتقال منجر به دفع عمدي (مانند دامپینگ) زباله هاي مضر یا سـایر
انواع زباله بر خلاف مقررات این کنوانسیون و اصول کلی قوانین بین المللی گردد .
-2 در مورد انتقال غیر قانونی برون مرزي زباله هاي مضر یا سایر انواع زباله در نتیجه رفتـار صـادر
کننده یا ایجاد کننده، کشور صدور باید اقداماتی انجام دهد تا زباله هاي مورد نظر:
الف- توسط صادر کننده یا ایجاد کننده یا در صورت لوم توسط خود او به کشور صدور
بازگردانده شود، یا هر گاه این کار عملی نباشد .
ب- به نحو دیگري که با مقررات این کنوانسیون مطابقت داشته باشد، ظرف مـدت 30
روز از تاریخی که مورد انتقال غیر قانونی به کشور صدور اطلاع داده شده است، یا طی
مدت زمانی که طرف هاي ذیربط توافق کنند، خود آنها را دفع نماید .
بدین منظور طرف هاي ذیربط نباید با اعاده زباله هاي مضر یا سایر انواع زباله اي که در اثر عمل
وارد کننده یا دفع کننده، غیر قانونی شناخته شده است، کشور ورود باید مطمئن گردد که زباله
هاي مورد بحث توسط وارد کننده یا دفع کننده به نحوي دفع مـی شـود کـه از لحـاظ زیـست
محیطی سالم است، یا در صورت لزوم ظرف 30 روز در تاریخی که کـشور ورود از انتقـال غیـر
قانونی مطلع شده است، یا طی مدت زمان دیگري که مورد توافق کشور هاي ذیربط قرار گیـرد،
توسط خود کشور وارد کننده دفع گردد . بدین منظور، طرف هاي ذیربط باید حسب ضـرو رت در
مورد دفع زباله ها به نحو صحیح و سالم از لحاظ زیست محیطی با یکدیگر همکاري نمایند .
3 -در مواردي که مسئولیت انتقال غیر قانونی را نتوان به صادر کننده یا ایجاد کننده یا وارد کننده
یا دفع کننده منتسب دانست، طرف هاي ذیربط یا سایر اعضاي کنوانسیون حسب ضرورت بایـد
از طریق همکاري اقداماتی نمایند تا زباله هاي مورد نظر در اسرع وقت به نحوي سـالم از لحـاظ
زیست محیطی یا در کشور صدور یا در کشور ورود یا به مناسبت در هر جاي دیگر دفع گردد.
4 -هر عضو کنوانسیون باید مقررات ملی مناسبی به منظور جلوگیري از انتقال غیر قانونی زباله یـا
مجازات این عمل وضع نماید، اعضاي کنوانسیون باید جهت تحقق اهداف این ماده بـا یکـدیگر
همکاري نمایند.
ماده 10 – همکاري بین المللی
– 1 اعضاي این کنوانسیون باید به منظور بهبود و اداره صحیح و سالم زباله هاي مضر و سـایر انـواع
زباله از لحاظ زیست محیطی با یکدیگر همکاري نمایند .
-2 بدین منظور اعضاي کنوانسیون باید:
الف- در صورت تقاضا، اطلاعاتی، خواه به طور دو جانبه و خواه چند جانبه، با توجه بـه ترغیـب
اداره صحیح و سالم زباله هاي مضر و سایر انواع زباله از لحاظ زیست محیطی از جمله با در نظر
گرفتن هماهنگی در ضوابط و ر ویه هاي فنی بر این اداره مناسب زباله هاي مـضر و سـایر انـواع
زباله، در اختیار بگذارند .
ب– در نظارت بر اثرات اداره زباله هاي مضر بر سـلامت انـسان و محـیط زیـست بـا یکـدیگر
همکاري کنند .
پ- با توجه به قوانین، مقررات و سیاست هـاي داخلـی خـود در زمینـه توسـعه و اسـتفاده از
تکنولوژي هاي جدید و سالم از لحاظ زیست محیطی و مولد حداقل زبالـه و بهبـود تکنولـوژي
هاي موجود به منظور در حد امکان حذف تولید زباله هاي مضر و سایر انواع زباله و دستیابی بـه
روش هاي موثر اداره صحیح آنها به طریقی سالم از نظر زیست محیطی، از جمله بررسی اثـرات
اقتصادي، اجتماعی و زیست مح یطی استفاده از این تکنولوژي هـاي جدیـد یـا تکامـل یافتـه
همکاري نمایند .
ت- با توجه به قوانین، مقررات و سیاست هاي داخلی خود در زمینه انتقال تکنولوژي و سیستم
هاي اداره مربوط به اداره صحیح زباله هاي مضر و سایر انواع زبالـه از لحـاظ زیـست محیطـی،
فعالانه همکاري کنند آ. نها باید همچنین در مورد توسعه ظرفیت فنی بین اعـضاي کنوانـسیون،
به ویژه اعضایی که ممکن است به مساعدت فنی در این زمینه نیاز داشته باشند یـا درخواسـت
مساعدت فنی نمایند، همکاري کنند .
ث- در زمینه تهیه رهنمود ها و یا شیوه هاي عمل مناسب فنی همکاري نمایند.
3 -اعضاي کنوانسیون باید طرق و وسایل مناسب را به منظور مساعدت به کشورهاي در حال رشـد
در اجراي بند هاي فرعی (الف (، ) ب (، ) پ)، بند 2 ،ماده 4 ،به کار گیرند.
4 -با در نظر گرفتن نیازهاي کشورهاي در حال رشد، همکاري بین اعـضاي کنوانـسیون و سـازمان
هاي ذیصلاح بین المللی به منظور آگاهی عم ومی، توسعه تکنولوژي هاي مناسـب اداره صـحیح
زباله هاي مضر و سایر انواع زباله از لحاظ زیست محیطـی و اسـتفاده از تکنولـوژي هـایی کـه
حداقل زباله را تولید می نمایند، ترغیب می گردد.
ماده 11 – موافقت نامه هاي دو جانبه، چند جانبه و منطقه اي
– 1 با وجود مقررات ماده 4 ،بند 5 ،اعضاي کنوانسیون می توانند به انعقـاد موافقـت نامـه هـاي دو
جانبه، چند جانبه و منطقه اي یا اتخاذ ترتیباتی مربوط به انتقال برون مرزي زباله هاي مـضر یـا
سایر انواع زباله ، با اعضاي کنوانسیون یا کشورهاي غیـر عـضو کنوانـسیون مبـادرت نماینـد،
مشروط به اینکه این موافقت نام ه ها یا ترتیبات از اداره صحیح زباله هـاي مـضر و سـایر انـواع
زباله، طبق شرایط این کنوانسیون، عدول ننماید . این موافقت نامه ها یـا ترتیبـات بایـد حـاوي
مقرراتی باشد که در مقایسه با مقررات این کنوانسیون در ارتباط با اداره سالم زباله ها از لحـاظ
زیست محیطی کاستی نداشته باشد، به ویژه باید مصالح و منافع کـشورهاي در حـال رشـد در
آنها ملحوظ گردد .
-2 اعضاي کنوانسیون باید دبیرخانه را از موافقت نامه ها یا ترتیبات دو جانبه، چند جانبه یا منطقه
اي مذکور در بند 1 یا آنهایی که قبل از به اجرا در آمدن این کنوانسیون براي آنهـا، بـه منظـور
کنترل انتقالات برون مرزي زباله هاي مضر و سایر انواع زباله بین طرف هاي آن موافقـت نامـه،
منعقد نموده اند، آگاه سازند . مقررات این کنوانسیون نباید بر انتقالات بـرون مـرزي کـه طبـق
اینگونه موافقت نامه ها انجام می گیرد، اثر بگذارد مشروط به آن که موافقت نامـه هـا بـه اداره
صحیح زباله هاي مضر یا سایر انواع زباله طبق مقررات این کنوانسیون خللی وارد ننماید.
ماده 12 – مشاوره در مورد مسئولیت ها
اعضاي کنوانسیون باید جهت تهیه یک پروتکل، در اسرع وقت، به منظور وضع مقـررات و اتخـاذ شـیوه
هاي مربوط به مسئولیت و جبران زاید خسارات ناشی از ان تقال و دفع برون مرزي زباله هاي مضر و سـایر
انواع زباله، با یکدیگر همکاري نمایند .
ماده 13 – انتقال اطلاعات
– 1 اعضاي کنوانسیون باید در صورت اطلاع از بروز حادثه اي در جریان انتقال برون مرزي یـا دفـع
زباله هاي مضر یا سایر انواع زباله ، که احتمالاً ممکن است موجب خطرا تی براي سلامت انسان یا
محیط زیست در کشورهاي دیگر باشد، آن کشور ها را فوراً مطلع سازند .
-2 اعضاي کنوانسیون باید یکدیگر را از طریق دبیرخانه در موارد ذیل آگاه سازند:
الف- تغییرات مربوط به تعیین مراجع ذیصلاح یا مراکز، طبق ماده .5
ب- تغییرات مربوط به تعریف مقامات کشور خود از زباله هاي مضر، طبـق مـاده 3 ،و در اسـرع
وقت .
پ- تصمیمات اتخاذ شده توسط آنها مربوط به عدم موافقت کلی یا جزیی یـا ورود زبالـه هـاي
مضر یا سایر انواع زباله جهت دفع در داخل منطقه تحت حاکمیت ملی خود .
ت- تصمیمات اتخاذ شده توسط آنها به منظور محدود یا منع کر دن حدود زبالـه هـاي مـضر و
سایر انواع زباله .
ث- هرگونه اطلاعات دیگري که طبق بند 4 این ماده لازم باشد.
3 -اعضاي کنوانسیون باید با در نظر گرفتن قوانین و مقررات ملی خود گزارش دربـاره سـال قبـل
حاوي اطلاعات ذیل، از طریق دبیرخانه، قبل از پایان هر سال به کنفرانس اعضاي کن وانسیون که
به موجب ماده 15 تشکیل می گرد، تسلیم نمایند.
الف- مراجع ذیصلاح و مراکز که توسط آنها طبق ماده 5 تعیین گردیده اند .
ب- اطلاعات مربوط به انتقالات برون مرزي زباله هاي مضر یا سایر انواع زبالـه اي کـه در آنهـا
دخالت داشته اند، شامل :
-1 مقدار زباله هاي مضر یا سایر زباله صادر شده، نوع، خصوصیات، مقـصد، هـر کـشور
محل عبور و شیوه دفع آنها همانگونه که در پاسخ اطلاعیه ها اعلام گردیده است .
-2 مقدار زباله هاي مضر و سایر انواع زباله وارد شده، نوع، خصوصیات، مبدأ و شیوه هاي
دفع آنها
3 -موارد دفع که طبق شیوه هاي مورد نظر انجام نگردیده است .
4 -اقدامات لازم جهت کاهش مقدار زباله هاي مضر یا سایر انواع زباله مورد انتقال بـرون
مرزي
پ- اطلاعات مربوط به تدابیر اتخاذ شده توسط آنها در اجراي این کنوانسیون .
ت- اطلاعات درباره آمار رسمی گردآوري شده درباره اثرات ایجاد، نقل مکان و دفع زباله هـاي
مضر یا سایر انواع زباله بر سلامت انسان و محیط زیست .
ث- اطلاعات درباره موافقت نامه ها و ترتیبات دو جانبه، چند جانبه و منطقه اي منعقد و اتخـاذ
شده طبق ماده 11 این کنوانسیون .
ج- اطلاعات درباره حوادث پیش آمده طی انتقال و دفع برون مرزي انتقال بـرون مـرزي زبالـه
هاي مضر و سایر انواع زباله و مربوط به تدابیر اتخاذ شده جهت اجراي آن .
چ- اطلاعات مربوط به طرق دفع در محدوده حاکمیت ملی آنها .
ح- اطلاعات درباره تدابیر انجام شده براي اتخاذ تکنو لوژي هایی جهت کاهش و یا پیشگیري از
ایجاد زباله هاي مضر و سایر انواع زباله، و
خ- امور دیگري که کنفرانس اعضاي کنوانسیون مناسب تشخیص دهد.
4 -اعضاي کنوانسیون باید، با توجه به قوانین و مقررات ملی خود اطمینان حاصل کنند کـه نـسخه
هایی از اطلاعیه مربوط به هر انتقال برو ن مرزي زباله هاي مضر یا سایر انواع زبالـه و پاسـخ آن،
هنگامی که یک عضو کنوانسیون که تشخیص داده است که آن انتقال برون مرزي بـراي محـیط
زیستش زیان آور بوده است، چنین درخواستی کرده باشد؛ به دبیرخانه ارسال گردد.
ماده 14 – جنبه هاي ملی
– 1 اعضاي کنوانسیون موافقت می نما یند که حسب نیاز هاي خاص مناطق و مناطق فرعی مختلـف،
مراکز منطقه اي و زیر منطقه اي براي آموزش و انتقال تکنولوژي مربوط به اداره زباله هاي مـضر
و سایر انواع زباله و به حداقل رساندن ایجاد آنها تاسیس گردد . اعضاي کنوانسیون باید در مورد
برقراري مکانیسم هاي مناسب و داوطلبانه تامین مالی تصمیم بگیرند .
-2 اعضاي کنوانسیون باید برقراري یک تنخواه گردان را بـه منظـور مـساعدت موقـت در مـوارد
اضطراري جهت به حداقل رساندن خسارات مربوط به حوادث ناشی از انتقال برون مـرزي زبالـه
هاي مضر و سایر انواع زباله یا هنگام دفع آن زباله ها، مد نظر قرار دهند ژ.
ماده 15 – کنفرانس اعضا
– 1 یک کنفرانس اعضاي کنوانسیون بدینوسیله تشکیل می گردد .
نخستین جلسه کنفرانس اعضا باید توسط مدیر اجرایی UNEP قبل از پایان یک سال از تاریخ لازم
الاجرا شدن این کنوانسیون تشکیل شود .
پس از آن جلسات عادي کنفرانس اعضا باید در فواصل زما نی که کنفرانس در نخستین نشست خود
تعیین می نماید، برگزار گردد.
-2 جلسات فوق العاده کنفرانس اعضا باید در هر زمانی که کنفرانس لازم بداند، یا به درخواست هر
یک از اعضا کنوانسیون تشکیل شود، مشروط به آن که ظرف شش ماه از تـاریخی کـه چنـین
درخواستی از طرف دبیرخانه به آن ها ابلاغ می شـود، مـورد تاییـد لااقـل یـک سـوم اعـضاي
کنوانسیون قرار گرفته باشد.
3 -کنفرانس اعضا باید به اتفاق آرا آیین نامه خود یا آیین نامه هر ارگان فرعی را که ممکـن اسـت
تامین نماید، و نیز مقررات مالی براي بالاخص تعیین مشارکت مالی اعضاي ایـن کنوانـسیون را،
تصویب کند.
4 -اعضاي کنوانسیون باید در نخستین جلسه خود هرگونه تدابیر دیگري را که براي مـساعدت در
ایفاي مسئولیت هاي خود در ارتباط با حفظ و حمایت محیط زیست دریـایی در چـارچوب ایـن
کنوانسیون ضروري تشخیص داده شود، اتخاذ نماید.
5 -کنفرانس اعضا باید اجراي موثر این کنوانسیون را به طو ر مستمر مورد بررسـی و ارزیـابی قـرار
دهند، علاوه بر این باید:
الف- هماهنگ سازي سیاست ها، خط مشی ها و تدابیر مناسب جهت به حداقل رساندن زیـان
زباله هاي مضر و سایر انواع زباله را براي سلامت انسان ترغیب نمایند .
ب- در صورت لزوم اصلاحیه ها و ضمائمی براي ایـن کنوانـسیو ن، بـا توجـه بـه – از جملـه –
اطلاعات علمی، فنی، اقتصادي و زیست محیطی تهیه و تصویب کنند .
پ- هرگونه اقدام دیگري را که بر اساس تجربه هاي حاصل از عملکـرد کنوانـسیون و عملکـرد
موافقت نامه ها و ترتیبات پیش بینی شده در ماده 11 ،براي نیل به اهداف این کنوانـسیون لازم
بدانند، مورد توجه و عمل قرار دهند .
ت- حسب ضرورت پروتکل هایی را مورد توجه و تصویب قرار دهند و
ث- حسب نیاز ارگان هاي فرعی به منظور اجراي این کنوانسیون تاسیس کنند.
6 -سازمان ملل، ارگان هاي تخصصی آن، و به همچنین هر کشوري که عضو این کنوانسیون نیست،
می توانند به عنوان ناظر در جلسات کنفرانس اعضا کنوانسیون نماینده اعزام دارند . هر ارگان و
سازمان دیگري، خواه ملی، خواه بین المللی دولتی یا غیر دولتی، که در زمینه هاي مربـوط بـه
زباله هاي مضر و سایر انواع زباله واجد شرایط باشد و تمایل خود را به اعزام نماینده بـه عنـوان
ناظر به جلسا ت کنفرانس اعضا کنوانسیون به اطـلاع دبیرخانـه رسـانده باشـد، مـی توانـد در
جلسات شرکت کند مگر آنکه لااقل یک سوم اعضا حاضر با این امر مخالفت نماینـد . پـذیرش و
شرکت ناظران مشمول آیین نامه اي خواهد بود که کنفرانس اعضا تصویب می نماید.
7 -کنفرانس اعضا باید سه سال بعد از به اجرا در آمدن این کنوانسیون و پس از آن حداقل هر شش
سال یکبار، موثر بودن کنوانسیون را مورد ارزیابی قرار دهد، و در صورت لـزوم منـع کامـل یـا
جزیی انتقالات برون مرزي زباله هاي مضر و سایر انواع زباله را با توجـه بـه آخـرین اطلاعـات
علمی، زیست محیطی، فنی و اقتصادي اعمال نماید.
ماده 16 – دبیرخانه
– 1 وظایف دبیرخانه از این قرار است :
الف- ترتیب دادن و ارائه خدمات به جلسات پیش بینی شده در موارد 15 و 17.
ب- تهیه و ارسال گزارش هایی بر اساس اطلاعات کـسب شـده طبـق مـواد 11 ، 4 ،6 ،3 و 13 و
همچنین بر اساس اطلاعات حاصل از جلسات ارگان هاي فرعی تاسیس یافته به موجب ماده 15 ،
و نیز بر اساس اطلاعات مناسب ارائه شده توسط سازمان هاي بین الدول و غیر دولتی مربوط .
پ- تهیه گزارش هایی درباره فعالیت انجام شـده خـود در ایفـاي وظـایفش بـه موجـب ایـن
کنوانسیون و ارائه آن گزارش به کنفرانس اعضا .
ت- انجام هماهنگی لاز م را ارگان هاي بین المللی مربوط به ویژه اتخاذ ترتیبـات زائـد حـسب
ضرورت براي ایفاي موثر وظایف خود .
ث- برقراري تماس با مراکز و مر اجع ذیصلاحی که طبق ماده 5 این کنوانـسی ون تاسـیس شـده
اند .
ج- گردآوري اطلاعات مربوط به محل ها و امکانات موجود اعضا که براي دفع زباله ها ي مـضر و
سایر انواع زباله آنها فراهم آمده است و ارائه این اطلاعات به اعضا کنوانسیون .
چ- دریافت اطلاعات درباره موارد ذیل از اعضا کنوانسیون و انتشار آن بین آنها :
– منابع مساعدت و آموزش فنی
– دانش فنی و علمی موجود
– منابع نظرات و مشاوره هاي کارشناسی کسب شده
– نحوه دسترسی به منابع
به منظور مساعدت، در صورت تقاضا، در زمینه هاي :
– اجراي سیستم انتشار اطلاعات مربوط به این کنوانسیون
– اداره زباله هاي مضر و سایر انواع زباله
– تکنولوژي هاي مناسب زیست محیطی مربوط به زباله هاي مضر و سایر انواع زباله، از
قبیل تکنولوژي هایی که فضولات کمی تولید می کنند یا هیچ
– ارزیابی امکانات و محل هاي دفع
– کنترل زباله هاي مضر و سایر انواع زباله، و
– اقدامات اضطراري
ح- حسب تقاضاي اعضا تامین اطلاعات دربـاره مـشاوران و موسـسات مـشاوره اي کـه داراي
صلاحیت فنی لازم براي ارائه مساعدت به اعضا براي منظ ور هاي ذیل می باشد بررسـی اخطـار
مربوط به انتقال برون مرزي، مقارنه حلم زباله هاي مضر یا سایر انواع زباله با اعلام اخطار مربوط
به آن و حصول اطمینان از اینکه وسایل و شیوه هاي دفع زباله هاي مضر و سایر انـواع زبالـه از
لحاظ زیست محیطی بی خطر است . هزینه انجام اینگو نه بررسی ها بر عهده دبیرخانه نخواهـد
بود .
خ- مساعدت به اعضا در صورت تقاضاي آنها در تعیین موارد حمل و نقل غیر قانونی زبالـه و در
جریان گذاردن فوري اعضا ذیربط از انتقالات غیر قانونی که در شرف انجام یافتن است .
-د همکاري با اعضا و سازمان هاي ذیصلاح مربوط بین الم للی در تامین کارشناس و تجهیزات به
منظور مساعدت فوري به کشورها در صورت بروز شرایط اضطراري، و
-ذ ایفاي وظایف دیگري که ممکن است کنفرانس اعضا براي منظور هاي این کنوانسیون در نظر
بگیرند .
-2 وظایف دبیرخانه تا پایان نخستین جلسه کنفرانس اعضا که طبق ماده 15 تشکیل گـردد ، موقتـاً
توسط UNEP انجام گیرد.
3 -کنفرانس اعضا در نخستین اجلاس خود دبیرخانه را از سازمان هاي صالح بین الدول موجود کـه
ابراز تمایل به ایفاي وظایف دبیرخانه به موجب این کنوانسیون نموده اند، تعیـین خواهـد کـرد .
کنفرانس اعضا در این اجلاس همچنین ایفاي وظایف محوله به وی ژه وظایف تعیین شده طبق بند
1 فوق توسط دبیرخانه موقت را مورد ارزیابی قرار خواهد داد، و دوباره ساختارهاي مناسب براي
انجام آن وظایف تصمیم خواهد گرفت.
ماده 17 – اصلاح کنوانسیون
– 1 هر عضو کنوانسیون می تواند اصلاحیه هایی براي این کنوانسیون پیشنهاد نمایـد و هـر عـضو
پروتکل می تواند پیشنهادهایی جهت اصلاح آن پروتکـل بدهـد . در ایـن اصـلاحیه هـا بایـد
ملاحظات علمی و فنی مربوطه مورد توجه قرار گیرد .
-2 اصلاحیه هایی این کنوانسیون باید در یکی از جلسات کنفرانس اعضا تصویب گـردد . اصـلاحیه
هاي هر پروتکل باید توسط اعضاي پروتکل مربوط در یکی از جلسات خود تصویب شـود . مـتن
هر اصلاحی پیشنهادي کنوانسیون یا هر پروتکل، هر گاه به نحو دیگري در پروتکل پیش بینـی
نشده باشد، باید لااقل شش ماه قبل از جلسه اي که قـرار اسـت آن را تـصویب نمایـد توسـط
دبیرخانه به اطلاع اعضا برسد . دبیرخانه همچنین باید اصلاحیه هاي پیشنهادي را براي آگـاهی
امضا کنندگان این کنوانسیون به آنها ابلاغ نماید.
3 -اعضا کنوانسیون باید مساعی ممکن را براي نیل به توافق بـا اتفـاق آراء دربـاره هـر اصـلاحی
پیشنهادي این کنوانسیون به عمل آورند . در صورتی که مساعی براي نیل به توافق با اتفـاق آرا
به نتیجه نرسد و توافق ح اصل نگردد. به عنوان اخرین راه حل اصلاحیه توسط سـه چهـارم راي
اکثریت اعضا حاضر و صاحب راي در جلسه تصویب خواهد شد و بدینوسیله مرجـع امانـت دار
براي تصویب، موافقت، تایید یا پذیرش رسمی اعضا براي آنها ارسال خواهد گردید.
4 -شیوه عمل مذکور در بند 3 فوق در مورد اصلاحیه ه اي آن پروتکل انجام خواهد شد، به اسـتثنا
اینکه دو سوم آرا اکثریت اعضا آن پروتکل که در جلسه حضور دارند و داراي حق راي هـستند،
براي تصویب آن اصلاحیه ها کافی است.
5 -اسناد تصویب، موافق 4ت و تایید و پذیرش رسمی اصلاحیه ها باید نزد مرجع امانت دار سـپرده
شود. اصلاحیه هاي مصوب طبق بند هاي 3 و 4 فوق براي اعضا که آنها را پذیرفته اند از نهمـین
روز دریافت اسناد تصویب، موافقت و تایید و پذیرش رسمی آنهـا وسـیله لااقـل سـه چهـارم
اعضایی که اصلاحیه پروتکل مربوطه را پذیرفته اند، در صورتی که به نحو دیگـري در پروتکـل
قید نشده باشد، لازم الاجر ا خواهد بود . اصلاحیه ها در مورد هر عضو دیگر از نهمین روز بعـد از
آنکه آن عضو اسناد تصویب، موافقت و تایید و پذیرش رسمی اصلاحیه ها را سپرده اسـت، لازم
الاجرا خواهد بود.
6 -به منظور این ماده «اعضا حاضر و صاحب راي » یعنی اعضایی که حضور دارنـد و راي مثبـت یـا
منفی می دهند.
ماده 18 – انتخاب و اصلاح الحاقیه ها
– 1 الحاقیه هاي این کنوانسیون یا الحاقیه هاي هر پروتکل جز لاینفک این کنوانسیون یـا پروتکـل
ها خواهند بود، مگر آنکه به نحو دیگري پیش بینی شده باشد، و اشاره به ایـن کنوانـسیون یـا
پروتکل هاي آن اشاره به الحاقیه هاي آنها نیز خوا هد بود . این الحاقیه ها منحصر به امور علمی،
فنی و اداري خواهند بود .
-2 هر گاه اعضا ذیربط نتوانند از طرق مذکور در بند قبل اختلاف خود را تسویه کننـد، در صـورت
توافق طرف هاي اختلاف، اختلاف باید در دادگاه بین المللی عدالت یا نزد هیأت داوري، که طبق
شرایط مندرج در الح اقیه 6 راجع به داوري پیش بینی شده است، مطرح گرد . ولی عدم حـصول
توافق در مورد طرح اختلاف در دادگاه بین المللی عدالت یا در هیأت داوري، اصحاب دعوي را از
مسئولیت ادامه یافتن راه حل از طرق مذکور در بند 1 آزاد نمی سازد.
3 -هنگام تصویب، پذیرش، موافقت و تایید رسمی یا الحاق به این کنوانسیون یا هر زمان بعد از آن،
یک دولت و یا سازمان یک پارچه سازي سیاسی یا اقتصادي می تواند اعلام نماید کـه رسـما و
بدون توافق خاصی تعهد (الف) طرح اختلاف در دادگاه بین المللی عدالت و یـا (ب) رجـوع بـه
حکمیت طبق شیوه عمل پیش بینی شده در الحاقیه شمار ه 6 ،را بالقوه اجباري شناخته اسـت .
این اعلام باید کتبا به اطلاع دبیرخانه برسد و دبیرخانه هم باید آن را به اعضا کنوانسیون ابـلاغ
کند.
ماده 21 – اعضا
این کنوانسیون براي امضا دولت ها، و نامیبیا، به نمایندگی شوراي سازمان ملل براي نامیبیـا، و سـازمان
هاي یک پارچه س ازي سیاسی و یا اقتصادي، در شهر بال در تاریخ 22 مارس 1989 ،و در وزارت خارجـه
سوئیس فدرال در برن از تاریخ 23 مارس 1989 تا 30 ژوئن 1989 ،و در دفتر مرکـزي سـازمان ملـل در
نیویورك از 1 ژوئیه 1989 تا 22 مارس 1990 ،مفتوح خواهد بود .
ماده 22 – تصویب، پذیرش، تایید و موافقت رسمی
– 1 این کنوانسیون مشمول تصویب، پذیرش، تایید و موافقت دولت ها و نیز نامیبیا، بـه نماینـدگی
شوري سازمان ملل براي نامیبیا و مشمول تایید و موافقت رسمی سازمان هاي یک پارچه سازي
سیاسی و یا اقتصادي خواهد بود.
اسناد تصویب، پذیرش، تایید و موافقت رسمی باید نزد مرجع امانت دار سپرده شود .
-2 هر سازمان مذکور در بند 1 فوق بدو اینکه دولت هاي عضو آن طرف ایـن کنوانـسیون باشـند،
ملزم به تعهدات تحت این کنوانسیون خواهد بود.
در مورد سازمان هایی که یک یا چند دولت عضوش طرف کنوانسیون اسـت، سـازمان و دولـت
هاي عضو آن باید در مورد مسئولیت هاي مربوطه خود براي اجراي تعهداتشان به موجـب ایـن
کنوانسیون تصمیم بگیرند . در این گونه موارد سازمان و دولت هاي عضو حق نخواهنـد داشـت
مستقلا حقوق تحت کنوانسیون را اعمال نمایند.
3 -سازمان هاي مذکور در بند 1 فوق، در اسناد تایید یا موافقت رسمی خود باید حـدود صـلاحیت
خود را نسبت به امور تحت حاکمیت کنوانسیون اعلام نمایند . این سـازمان هـا بایـد همچنـین
مرجع امانت دار را از تغییرات اساسی در حدود صلاحیت خود آگاه سازند و مرجع مزبور نیز باید
اعضا کنوانسیون را از این امر مطلع نماید.
ماده 23 – الحاق
– 1 این کنوانسیون پس از انقضاي مهلت ام ضا براي الحاق دولت ها و نامیبیا بـه نماینـدگی شـوراي
سازمان ملل براي نامیبیا و سازمان هاي یک پارچه سازي سیاسی و یا اقتصادي مفتـوح خواهـد
بود .
-2 سازمان هاي مذکور در بند 1 فوق، بایستی در اسناد الحاق، حدود صلاحیت خـود را نـسبت بـه
انجام امور مربوط به موضوعات کنوانسیون اعلام نمایند . این سازمان ها همچنـین بایـد مرجـع
امانت دار را از هرگونه تغییرات عمده در حدود صلاحیت خویش آگاه سازند.
3 -مقررات بند 2 ماده 22 ،نسبت به سازمان یک پارچه سازي سیاسی و یا اقتـصادي کـه بـه ایـن
کنوانسیون ملحق می شوند، اعمال خواهد گردید.
ماده 24 – حق راي
– 1 جز در مواردي که در بند 2 ذیل پیش بینی شده است، هر طرف متعاهد این کنوانسیون حق یک
راي خواهد داشت .
-2 سازمان هاي یک پارچه سازي سیاسی و یا اقتصادي در مورد امور مربوط به حوزه صلاحیتـشان
طبق ماده 22 ،بند 3 و ماده 23 ،بند 2 ،حق راي خود را با مقدار آرا مساوي تعـداد دولـت هـاي
عضو خود، که عضو کنوانسیون یا پروتکل مربوط به آن هستند، اعمال خواهند کرد.
در صورتی که دولت هاي عضو این سازمان ها از حق خود استفاده می کنند، خـود سـازمان هـا
نباید حق راي خود را اعمال نمایند، و بالعکس .
ماده 25 – مجري شدن
– 1 این کنوانسیون در نودمین روز پس از تا ریخ ابداع رسـمی اسـناد، تـصویب، پـذیرش، تاییـد و
موافقت رسمی و الحاق لازم الاجرا می گردد .
-2 در مورد هر دولت یا سازمان یک پارچه سازي سیاسی و یا اقتصادي که این کنوانسیون را رسما
تصویب می کند، می پذیرد، با آن موافقت می نماید یا تایید می کنـد، یـا بعـد از تـاریخ ابـداع
بیستمین سند تصویب، پذیرش، موافقت و تایید و الحاق رسـمی بـدان ملحـق مـی گـردد، در
نودمین روز بعد از تاریخ سپردن اسناد تصویب، پذیرش، موافقت و تایید یا الحاق رسمی توسـط
اینگونه دولت یا سازمان یک پارچه سازي سیاسی و یا اقتصادي ، این کنوانسیون لازم الاجرا می
گردد.
3 -براي ا هداف بند هاي 1 و 2 فوق هیچ سند سپرده شده توسط سازمان یک پارچه سازي سیاسـی
و یا اقتصادي به عنوان اسناد اضافه بر آنچه دولت هـاي عـضو آن سـازمان ابـداع کـرده انـد،
محسوب نخواهد شد.
ماده 26 – تشریط و بیانیه ها
– 1 هیچگونه تشریط یا قیدي نسبت به این کنوانسیون نباید اعمال گردد .
-2 بند 1 این ماده مانع از این نمی شود که یک دولت یا سازمان هاي یک پارچه سازي سیاسی و یـا
اقتصادي، در هنگام امضا، تصویب، پذیرش، موافقت و تایید کنوانسیون و الحاق رسـمی بـه آن،
اظهارات و بیاناتی براي از جمله هماهنگ ساختن قوانین و مقـررات بـا مفـاد ایـن کنوانـسیون
بنماید، مشروط بر اینکه، اینگونه اظهارات و بیانات به منظور حفظ یا تغییر اثرات حقـوقی مفـاد
کنوانسیون در ارتباط با آن دولت نبوده باشد.
ماده 27 – انصراف
– 1 در هر زمان سه سال پس ار تاریخ مجري شدن کنوانسیون براي هر عضو، آن عضو می توانـد بـا
تسلیم اطلاعیه کتبی به مرجع امانت دار از کنوانسیون انصراف حاصل نماید .
-2 انصراف پس از یک سال از تاریخ دریافت اطلاعیه توسط مرجع امانت دار، یا هر تاریخ بعـد کـه
ممکن است در اطلاعیه قید شده باشد، قابل اجرا خواهد بود.
ماده 28 – مرجع امانت دار
دبیر کل سازمان ملل مرجع امانت دار این کنوانسیون و پروتکل هاي مربوطه آن خواهد بود .
ماده 29 – متون معتبر
متون عربی، چینی، انگلیسی، فرانسه، روسی و اسپانیایی این کنوانسیون داراي اعتبار یکسان اند
آخرین دیدگاه‌ها