فرستنده:میترا حقیقی
اعتماد: روز جهانی تالاب‌ها نزدیك است، روزی كه در آن متولیان حفاظت از تالاب‌ها یادشان بیاید زمانی كنوانسیون رامسر در این كشور به راه انداخته شد و اكنون 6 تالاب در فهرست مونترو داریم، فهرستی بدنام كه نشان از احتضار این تالاب‌ها می‌دهد و تنها دریاچه داخلی هم در شرف ورود به این فهرست است، دریاچه‌یی با تعداد وسیعی سد كه وزیر نیرو اعلام كرده است حاضریم هر سدی كه ضررش بیش از منفعتش باشد را تخریب كنیم، تخریبی كه خود اگر ارزیابی شده نباشد، هم بحرانی دیگر می‌سازد. آقای معاون محیط زیست هم از ارزیابی‌های جدید همه سدهای ساخته شده روی دریاچه خبر می‌دهد، ارزیابی‌ای كه می‌تواند منجر به تصمیم تخریب سدها شود، یك یا چند تا از 40 و اندی سدی كه در این منطقه ساخته شده است.
سازمان حفاظت محیط زیست با ریاست معصومه ابتكار، در این سری مدیریتی جدید را در پیش گرفته، مدیریتی كه دست همكاری به سوی این سازمان‌ها و مردم دراز كرده و كمك می‌طلبد بلكه مشكلات اساسی چون بحران‌های زیست محیطی برطرف شود. كیخا در نشستی كه به این مناسبت در سازمان محیط زیست برگزار شد، در خصوص اقدامات درحال انجام تا روز جهانی كه دوم فوریه است، گفت: «اقدامات و برنامه‌های این هفته توسط سازمان‌های مردم نهاد در شهرها و در جوار تالاب‌هایمان انجام می‌شود. شعار امسال توجه به بحث كشاورزی است كه رقیبی برای حیات تالاب‌ها محسوب شده است. پرداختن به تالاب‌ها و كشاورزی به عنوان دوجزء رشد و توسعه نامی است كه برای این روز جهانی در نظر گرفته شده و هدف از این نامگذاری هم این است كه این دو رقیب به دو شریك تبدیل شوند.»وی با اشاره به حجم سطح زیر كشت حوزه ارومیه گفت: «توسعه بی‌رویه كشاورزی در ابتدای انقلاب در سال 58 باعث شد مجموع سطح زیر كشت حوزه ارومیه كه 158 هزار هكتار بوده به 450 هزار تا 700 هزار هكتار برسد، این یعنی چیزی بالغ بر 350 هزار هكتار افزایش زیركشت سطح كشاورزی در منطقه. با وجود همه هزینه‌ها، سدها، كانال‌ها، آماده‌سازی‌ها برای این توسعه، كه حدود 650 میلیون دلار درآمد سالانه به بار داشت، باید دید آیا این درآمد با هزینه‌هایی كه شد و بحران‌هایی كه آفرید به صرفه این بخش بود.» كیخا همچنین به تعاملاتی كه با وزارت نیرو و جهاد كشاورزی در خصوص ارومیه داشتند سخن گفت. قرار شده است سدهای ساخته شده باردیگر مورد ارزیابی محیط زیستی قرار گیرند و هركدام ضررش بیش از منفعتش بود تخریب شود، این سخنی است كه وزیر نیرو اعلام كرده و قطعا اگر دفتر ارزیابی سازمان محیط زیست این تشخیص را بدهد سدهای ساخته شده در بالادست ارومیه باید تخریب شوند.
كشاورزی نوین در 40 روستا با همكاری ژاپن
در دو روستا توسط سازمان به صورت پایلوت كشاورزی و سیستم آبیاری را بهینه كرده و با كنارگذاشتن سیستم قدیمی به راندمان بالاتری رسیده است، باقرزاده كریمی، كارشناس مسوول تالاب‌ها و دفتر زیستگاه‌ها و مناطق، از اعتباری سه میلیارد تومانی كه توسط ژاپنی‌ها قرار است تامین شود خبر داد، اعتباری كه می‌تواند 40 روستای دیگر را هم به لیست دو روستای پایلوت بیفزاید. او در این خصوص به «اعتماد» گفت: «ژاپنی‌ها برای نجات دریاچه ارومیه وارد شده‌اند و ما از این همكاری بین‌المللی استقبال می‌كنیم، در خصوص اعتبارات با ژاپنی‌ها داریم بحث می‌كنیم تا تعداد روستاهای پایلوت برای این طرح را به بیش از 40 تا برسانیم تا به عنوان الگوهای موفق گسترش دهیم. برای این طرح در مورد 40 روستا رقمی حدود دو تا سه میلیارد تومان هزینه لازم داریم كه توسط كشور ژاپن تامین می‌شود. بقیه 500 روستایی كه در 8 دشت وسیع این منطقه هستند باید در مراحل بعدی وارد این طرح شوند.»
او همچنین از بهینه‌سازی سیستم كشاورزی پایلوت سخن گفت: «سیستم آبیاری، خاك ورزی و استفاده از كود و سم در این سیستم جدید متحول می‌شود و با آن 40 درصد آب آّبیاری ذخیره می‌شود. همچنین در محصول تولیدی هم تحول ایجاد می‌شود، افزودنی‌های طبیعی به جای شیمیایی و كود و سم افزوده می‌شود كه همه این تجهیزات تولید داخلی است و تا پایان سال جدید میلادی كار این 40 روستا به اتمام می‌رسد.»به گفته این مدیر زیست محیطی، ایجاد سطوح آبگیر باران در جزایر دریاچه كه كم آب شده‌اند، و باعث از بین رفتن و فرار حیات وحش شده، در دستور كار امسال قرار دارد. اما كیخا هم در پاسخ به « اعتماد» در خصوص اوضاع نابسامان دریاچه هامون و رایزنی‌هایی از جنس وزارت امور خارجه با همسایه شرقی گفت: «توسعه كشاورزی در بالادست در كشور افغانستان باعث مشكلات هامون شده، مانند آن را در بختگان داریم، در بالادست آن، سد سیوند ساخته می‌شود و تولید برنج می‌شود آنهم در كشوری خشك مانند ایران. آنچه مهم است این است كه اهمیت بخش كشاورزی، نیاز به تامین غذا، تولید و ایجاد اشتغال و درآمدزایی در این زمینه واضح و مبرهن است، اما واضح‌تر آن است كه اگر تالاب‌ها را از دست دهیم كشاورزی را هم از دست خواهیم داد. او دلایل تخریب هامون را سه دسته برشمرد، دسته‌یی كه مربوط به خارج از مرزها و در حوزه كشور همسایه و بالادست است، بخشی در داخل خاك كشور است و اشكالات كشاورزی و بخشی هم مدیریت منابع آب و تامین حقابه توسط افغانستان. وی در خصوص رایزنی‌های وزارت خارجه گفت: «در طول سال‌های گذشته كمتر به این رایزنی‌ها توجه شده و این نقد برسیاست‌های خارجه وجود دارد كه در تعامل با افغانستان مساله هامون دیده نشده، ضمن اینكه سازمان‌های بین‌المللی هم توجه كافی به این مساله نداشتند. استفاده از ظرفیت بین‌المللی برای تامین حقابه به خوبی صورت نگرفته. اما در دولت یازدهم با تسلط شخص رییس‌جمهور به این مسائل در نخستین سفر آقای كرزای به ایران این مساله مورد تاكید رییس‌جمهور قرار گرفته بود. وزارت امور خارجه هم تیم ویژه‌یی رابرای رسیدگی به تامین حقابه هیرمند و هامون تعیین كرده است، در جلسه‌یی كه هفته آینده با وزارت خارجه داریم این مساله بررسی خواهد شد.»اما قرار است در این هفته كاروان سیار تالاب راه بیفتد، گروه‌های موسیقی روانه دشت و دریاچه شوند و مسابقات محلی چون اسب سواری برپا شود، مردم در جشنواره‌ها و فستیوال‌های محلی شركت كنند، در جوار تالاب‌شان چه زنده و سرحال و چه در حال احتضار تا بشنوند و یاد بگیرند چگونه از سرزمین‌شان حفاظت كنند و قدر بدانند منابعی كه در اختیار دارند، تجربیات پیشین نشان داده آموزش‌های محلی بیش از هر مساله دیگری در حفاظت از محیط زیست تاثیرگذار بوده كه تالاب كانی برازان را مردمش نجات دادند و اگر قرار باشد دولت بلایی هم سرش بیاورد مردمش هستند كه اجازه نخواهند داد.
آخرین دیدگاه‌ها