6 تالاب ایران در فهرست تالاب های در معرض خطر جهان/ بیشترین ارزش گذاری اقتصادی IUCN مربوط به تالابها است/ ایران ۴۱ نوع از ۴۲ نوع تالاب دنیا را در خود جا داده است/ شعار روز جهانی تالاب ها؛ تالاب‌ها برای کاهش خطر بلایای طبیعی

فرهاد دبیری معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه شش تالاب انزلی، شادگان، شورگل_ دورگه سنگی_ یادگارلو، کمجان_ نیریز، هامون دهانه جنوبی و هامون صابری و هیرمند از ایران در فهرست تالاب های در معرض تهدید مونترو قرار دارند، گفت: تالاب ها از جمله اکوسیستم هایی هستند.

ارسال کننده : نادر زندی

دبیری ادامه داد: اکوسیستم تالابی با سایر اکوسیستم ها همچون جنگل تفاوت دارد و همیشه دارای نوسان است و به همین دلیل تعداد تالاب هایی که در فهرست مونترو قرار دارند می تواند متغییر باشد و تالابی که در حال حاضر در این فهرست نیست در آینده اضافه شود یا تالابی که در حال حاضر در این فهرست جای دارد می تواند با بهبود شرایط از این فهرست خارج شود. 

معاون سازمان حفاظت محیط زیست بخشی از تهدیدها و آسیب های تالابی ایران را ناشی از اثرات تغییرات اقلیم و خشکسالی در کشور و منطقه دانست و افزود: آثار منفی تغییر اقلیم و خشکسالی تقریبا تمامی کشورهای منطقه را درگیر خود کرده و تنها ترکیه به دلیل شرایط آبی بهرت، همچنین تدابیری که سال ها است در خصوص دجله و فرات در پیش گرفته و منجر به تسلط ترکیه بر دجله و فرات در بالادست شده، از شرایط بهتری برخوردار است.

وی اشاره ای هم به برخی اقدام های صورت گرفته برای احیاء تالاب های کشور داشت و گفت: تغییر الگوی کشت و آبیاری در مناطق حاشیه ای تالاب ها، توسعه معیشت های جایگزین، تخصیص حق آبه تالاب ها برخی از اقدام های صورت گرفته برای احیاء تالاب ها است.

این مقام مسئول ادامه داد: در همین راستا و در خصوص تالاب هورالعظیم، مذاکره با وزارت نفت برای بازکردن حوضچه های آب و آبگیری تالاب انجام شد و در حال حاضر با قطعیت می توان گفت که حداقل پنج نقطه تالاب هورالعظیم به طور کامل آبگیری شده و تالاب وضعیت خوبی دارد. 

دبیری با اعلام اینکه بیش از ٢٨٠ تالاب در ایران شناخته شده است، اظهار کرد: از این تعداد، ٩٤ تالاب مهم و شناخته شده در کشور وجود دارد که ٢٤ تالاب به عنوان تالاب بین المللی در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: با توجه به اینکه برخی از این 24 تالاب، همچون آجی گل و آلماگل مجموعه ای از دو یا سه تالاب هستند که ذیل یک عنوان به ثبت رسیده اند و در نتیجه می توان گفت 35 تالاب ایران در فهرست کنوانسیون رامسر ثبت شده است.

کنوانسیون رامسر از قدیمی‌ترین معاهدات محیط زیستی بین‌المللی است

دبیری با اشاره به اینکه کنوانسیون رامسر یکی از قدیمی‌ترین معاهدات محیط زیستی بین‌المللی است که پیش از کنفرانس استکهلم منعقد شد، اظهار کرد: این کنوانسیون که با هدف حفاظت از تالاب‌های بین‌المللی شکل گرفت به عنوان یکی از مهم‌ترین کنوانسیون‌های محیط زیستی جهان مطرح است.

این مقام مسئول با تشریح روند شکل گیری و نامگذاری کنوانسیون رامسر، گفت: به دلیل ناگذاری کنوانسیون تالاب ها به نام یکی از شهرهای ایران، ما هم از موقعیت خاص تری در این کنوانسیون برخوردار هستیم و هم میزان توقع از ایران در زمینه حفاظت از تالاب ها بیشتر است زیرا در اصل کنوانسیون رامسر یک نوع برند برای ایران محسوب می‌شود.

وی با یادآوری شعار سال روز جهانی تالاب ها «تالاب‌ها برای کاهش خطر بلایای طبیعی»، خاطرنشان کرد: مراسم روز جهانی تالاب ها در تمامی کشورهای جهان هر ساله همزمان با 2 فوریه روز انعقاد کنوانسیون رامسر برگزار می شود و موضوعاتی همچون حمایت از جوامع پیرامون تالاب‌ها، معیشت و اقتصاد ساکنان تالاب‌ها را مورد توجه قرار می گیرد.

دبیری توضیح داد: مراسم روز جهانی تالاب ها امسال در ایران دو میزبان خواهد داشت. مراسم اصلی و بزرگتر در شهر اهواز استان خوزستان همزمان با روز جهانی تالا 2 فوریه 14 بهمن ماه برگزار می شود و مراسم دیگری نیز 16 بهمن ماه به میزبانی رامسر برگزار می شود. 

بیشترین ارزش گذاری اقتصادی IUCN مربوط به تالاب ها است/ ایران ۴۱ نوع از ۴۲ نوع تالاب دنیا را در خود جا داده است

معاون سازمان حفاظت محیط زیست اشاره ای هم به ارزش گذاری اکوسیستم های طبیعی توسط IUCN (اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت) داشت و اظهار کرد: بیشترین ارزش گذاری اقتصادی IUCN مربوط به تالاب ها است.

این مقام مسئول توضیح داد: از میان 42 نوع تالاب در جهان، ایران به دلیل تنوع بسیار بالا در حوزه اکوسیستم تالابی دارای 41 نوع از این تالاب ها است و تنها تالاب “تُندرا“ که در سیبری واقع است، در ایران وجود ندارد.

دبیری در خصوص ضرورت وجود پاسگاه و نیروی محیط بانی برای حفاظت از تالاب ها، با بیان اینکه با وجود محدودیت نیرویی 3 هزار محیط بان در کل کشور و محدودیت اعتباری و بودجه ای، مدیریت کامل عرصه های وسیع سازمان حفاظت محیط زیست دشوار است، خاطرنشان کرد: البته به طور کلی رویکرد جهانی در حوزه حفاظت از تالاب ها و محیط زیست نیز دگرگون شده و به سمت مشارکت جوامع بومی و محلی در حفظ محیط زیست و مناطق سوق داده شده است. 

تالاب نباید به عنوان قلک آب دیده شود

معاون سازمان حفاظت محیط زیست همچنین با اشاره به تاثیر وضعیت معیشت مردم جوامع محلی در نزدیکی تالاب‌ها در حفظ تالاب‌ها، گفت: یکی از بسته‌های مدیریتی جدید که با هدف ایجاد شرایط جدید برای معیشت جوانان محلی تدوین شده منجر می‌شود که تعادل و توازن در جوامع محلی که حیات تالاب وابسته به آنهاست؛ برقرار شود و با ایجاد معیشت پایدار جایگزین دیگر به تالاب به عنوانی یک قلک آب که فقط باید از آن آب برداشت کرد نگاه نشود.

وی در مورد شرایط کنونی تالاب بین المللی هامون و دایک‌های مرزی در این منطقه نیز با اشاره به مذاکره های صورت گرفته با وزارت کشور برای بازشدن دایک های مرزی در حداقل  50  نقطه اصلی از تالاب هامون، اظهار کرد: وجود این دایک ها به دلیل مسائل و چالش هایی است که در آن منطقه برای مقابله با اشرار، قاچاقچیان، ورود مواد مخدر و امنیت مرزی وجود دارد و از همین رو مذاکره بسیار زیادی برای رفع آن صورت گرفت.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست یکی از چالش های تالابی در ایران را تصمیم اشتباه برای مجوز دادن به چاه های غیرمجاز اطراف تالاب ها و دریاچه ها در دوره گذشته دانست و افزود: عدم اعمال مدیریت در منابع و مصارف آبی در دوره گذشته، چالش های بسیاری را برای ایران به همراه داشته است. به گونه ای که تنها در حاشیه دریاچه ارومیه طبق آخرین آمار، حدود 40 هزار حلقه چاه غیرمجاز وجود دارد.

در تخصیص آب کشور، حق آبه محیط زیست اولویت دوم پس از شرب است

این مقام مسئول ضمن تاکید بر اینکه با احیاء شورای عالی آب و تغییر سیاست ها در حوزه مدیریت آب، مقرر شد اولویت بندی تخصیص آب در کشور به ترتیب آب شرب، حق آبه محیط زیست و طبیعت، کشاورزی و صنعت باشد، تصریح کرد: طرف مقابل سازمان حفاظت محیط زیست برای مذاکره در خصوص تخصیص حق آبه طبیعت و محیط زیست، بر اساس قانون توزیع عادلانه آب، وزارت نیرو است که خوشبختانه به رغم نادیده گرفته شدن سهم محیط زیست در گذشته، برای نخستین بار نسبت به تخصیص حق آبه محیط زیست اقدام کرد. 

معاون سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: در این راستا با وزارت نیرو تفاهم کرده‌ایم و تعهداتی میان ما برقرار شده از جمله بستن چاه‌های غیرمجاز و کنترل چاه‌های مجاز با روش‌هایی  از جمله نصب کنتور انجام شود. همچنین طرح تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی نیز از مطالبات محیط زیست در برابر وزارت نیرو است که تسریع انجام آن می تواند به تالاب هایی که از آب‌های زیرزمینی تغذیه می‌کند کمک می‌کند.

دبیری در مورد خصوص بودجه‌ تخصیص داده شده به تالاب‌ها، گفت: قرار است تا آخر اسفندماه سال 95 بودجه‌ای برای تالاب‌ها و سایر نیازها در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار  گیرد زیرا به دلیل چالش های مالی و اعتباری دولت یازدهم، سازمان حفاظت محیط زیست نیز همچون سایر بدنه دولت در حوزه اعتبارات با چالش هایی روبه رو است. ولی تا این لحظه از اعتبارات سال 95 هیچ مبلغی دریافت نکرده‌ایم.

افتتاح ساختمان محیط‌بانی تالاب شادگان در روز جهانی تالاب‌ها

آرزو اشرفی‌زاده رئیس گروه تالاب‌های معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه هر ساله کنوانسیون رامسر شعاری را برای روز جهانی تالاب‌ها انتخاب می‌کند، گفت: شعار امسال، «تالاب‌ها برای کاهش خطر بلایای طبیعی» است. با توجه به اهمیت تالاب‌ها برای کاهش خطرات بلایای طبیعی از جمله سیلاب‌ها، طوفان‌ها و گرد و غبار، این شعار امسال از سوی کنوانسیون انتخاب شد.

وی با بیان اینکه با توجه به همین شعار، مراسم روز جهانی تالاب‌ها در شهر اهواز برگزار می‌شود، اظهار کرد: تالاب شادگان به عنوان یک سایت کنوانسیون رامسر برای برگزاری مراسم روز جهانی تالاب‌ها انتخاب شد و طی این مراسم، NGOها برای ارتقای سطح آگاهی عمومی در مورد حفاظت تالاب‌هابرنامه‌هایی را اجرا می‌کنند.

رئیس گروه تالاب‌های معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه در مراسم روز جهانی تالاب‌ها، نمایندگان مجلس، اعضای فراکسیون محیط زیست، نماینده سازمان ملل و ریاست سازمان حفاظت محیط زیست حضور دارند، افزود: امسال طبق روال هر ساله قهرمان تالاب را انتخاب خواهیم کرد. قهرمان تالاب در سه سطح اجرایی، پژوهشی و مشارکت عمومی انتخاب شده و طی مراسم روز جهانی تالاب‌ها تقدیر خواهند شد.

برگزاری مسابقه بین‌المللی عکس

اشرفی‌زاده با بیان اینکه امسال طی مراسم روز جهانی تالاب‌ها، از محیط‌بانان نمونه طالابی نیز تقدیر خواهد شد، گفت: در این بخش از سه محیط‌بان تجلیل به عمل می‌آید. علاوه بر این، مسابقه عکاسی جهانی نیز طبق روال هر ساله برگزار می‌شود که جوانان 18 تا 25 ساله می‌توانند از تاریخ 14 بهمن‌ماه تا 12 اسفندماه 95 با ارسال آثار خود به سایت کنوانسیون رامسر در این مسابقه جهانی شرکت کنند. برندگان این مسابقه بلیت پرواز رایگان برای بازدید از یکی از تالاب‌های بین‌المللی را دریافت می‌کنند.

وی در ادامه در مورد برنامه معیشت پایدار روستاهای اطراف تالاب‌ها اظهار کرد: در حال حاضر برای 13 تالاب کشور، برنامه مدیریت زیست بومی تهیه کرده‌ایم. علاوه بر این تهیه برنامه معیشت پایدار در روستاهای اطراف تالاب‌ها را مدنظر داریم که این برنامه برای تالاب چغاخور در دست تهیه است.

رئیس گروه تالاب‌های معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه مساحت کل تالاب‌های ایران که در کنوانسیون رامسر ثبت شده، “18 هزار و 570.31 “کیلومتر مربع است، در مورد کمبود نیرو و نبود ایستگاه محیط‌بانی در تالاب شادگان اظهار کرد: برای این تالاب اخیرا ساختمان جدید محیط‌بانی تعبیه شده است. این ساختمان طی مراسم روز جهانی تالاب‌ها که در شهر اهواز برگزار می‌شود توسط ریاست سازمان حفاظت محیط زیست افتتاح خواهد شد و مرکز مدیریت و حفاظت تالاب شادگان و مرکز بازدیدکننده تالاب هست.

اشرفی‌زاده در پایان اظهار کرد: تلاش می‌کنیم تا روز جهانی تالاب‌ها پورتال تالاب‌های کشور را در سایت سازمان حفاظت محیط زیست بارگذاری کنیم. این پورتال می‌تواند بانک اطلاعاتی خوبی در زمینه تالاب‌های کشور باشد و در این پورتال اطلاعات یک تالاب بارگذاری می‌شود تا در آینده تکمیل شود.

رویکرد زیست بومی در مقابل حفاظت محض تالاب‌ها قرار دارد

مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران اظهار کرد: در سازمان حفاظت محیط زیست رویکرد زیست بومی در مقابل حفاظت محض تالاب‌ها قرار دارد، بر اساس این رویکرد تعادل خردمندانه و پایدار بین بهره برداری و حفاظت ایجاد می‌شود.

ابوالفضل آبشت در نشست خبری معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست به مناسبت روز جهانی تالاب‌ها اظهار کرد: امسال شعار «تالاب‌ها برای کاهش خطر بلایای طبیعی» برای روز جهانی تالاب‌ها انتخاب شد چون طی سالیان اخیر بحران‌های طبیعی ناشی از مسائل اقلیمی دو برابر شده است و تالاب‌ها می‌توانند نقش اساسی در پیشگیری و جبران خسارت‌های ناشی از بلایای طبیعی داشته باشند.

وی با بیان اینکه در سال 2014 پروژه مشترکی بین سازمان حفاظت محیط زیست و کشور ژاپن در بحث جذب مشارکت مردم محلی اطراف دریاچه ارومیه آغاز شد اظهار کرد: حدود 90 درصد بیلان آبی در حوزه دریاچه ارومیه در زمینه کشاورزی مطرح می‌شود. صنعت و شرب سهم چندانی در مصرف آب ندارند و بهره برداری آب در حوزه کشاورزی در ایران تنها حدود 20 درصد است، برای همین فعالیت خود را در 90 روستای حاشیه دریاچه ارومیه آغاز کردند.

مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با اشاره به اینکه این پروژه با مشارکت سازمان حفاظت محیط زیست و جهاد کشاورزی به عنوان یک کار بین بخشی انجام شد افزود: این پروژه در سطوح پایین مشارکت جوامع محلی را جذب کرد تا با ارائه تکنیک‌های ساده و تغییر رفتار کشاورزان افزایش بهره وری آب صورت گیرد. در نتیجه این پروژه، حدود 40 درصد صرفه جویی آب در حوزه کشاورزی اتفاق افتاد که طبعا باعث افزایش سهم دریاچه ارومیه شد.

آبشت در مورد کمبود نیروی محیط بان و نبود پاسگاه محیط بانی در برخی تالاب‌های کشور اظهار کرد: در بحث حفاظت از تالاب‌ها آنچه مد نظر ماست صرفا حفاظت محض نیست. در سازمان حفاظت محیط زیست رویکرد زیست بومی در مقابل حفاظت محض تالاب‌ها قرار دارد. بر اساس این رویکرد تعادل خردمندانه و پایدار بین بهره برداری و حفاظت ایجاد می‌شود.

وی افزود: صیادی، گردشگری و سایر خدمات و کارکردهای تالاب‌ها باید مورد بهره برداری به شکل متعادل و خردمندانه قرار گیرند.